ΓΚΟΥΣΤΑΒ ΧΟΡΝ (καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Flensburg και διευθυντής στο Hans-Bockler)

«Γερμανία και Ε.Ε. πιστεύουν στη λιτότητα»

Ο Γερμανός οικονομολόγος είχε προβλέψει από το 2010 τα καταστροφικά αποτελέσματα των μέτρων του πακέτου «διάσωσης» για την Ελλάδα, αλλά θεωρεί ότι, δυστυχώς, δεν υπήρχαν άλλες επιλογές.

Ο Gustav Horn, επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Μακροοικονομικής Πολιτικής στο Ιδρυμα Hans-Bockler της Συνομοσπονδίας Γερμανικών Συνδικάτων (DGB) και καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Flensburg, είναι από τους πιο γνωστούς Γερμανούς οικονομολόγους και σφοδρός επικριτής της νεοφιλελεύθερης οικονομίας και της συσταλτικής οικονομικής πολιτικής που επιβάλλεται στην Ευρώπη. Η εφημερίδα Financial Times Deutschland τον βράβευσε με τον τίτλο «Οικονομικός Forecaster της Χρονιάς» (για το 2008), ενώ οι προβλέψεις του το 2010 για τα καταστροφικά αποτελέσματα που θα είχαν τα μέτρα που θα εφαρμόζονταν στη Ελλάδα ως μέρος του πακέτου «διάσωσης» ήταν 100% εύστοχες. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, ο Gustav Horn μιλάει για την οικονομική πολιτική που επιβάλλεται στην Ελλάδα και στις άλλες υπερχρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης αλλά και για την ίδια τη Γερμανία.

* Τον Μάιο του 2010 συντονίσατε την προσπάθεια σύνταξης και υπογραφής μιας Ανοικτής Επιστολής προς τους Ευρωπαίους πολιτικούς, που στηρίχθηκε από πάνω από 180 Ευρωπαίους οικονομολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες, δηλώνοντας αντίθεση προς τα σκληρά μέτρα λιτότητας που συνόδευαν το πρώτο πακέτο «διάσωσης» για την Ελλάδα και εκφράζοντας το φόβο ότι θα οδηγήσουν σε μια εθνική καταστροφή. Ο φόβος σας αποδείχθηκε απόλυτα βάσιμος. Σε τι αποδίδετε την τυφλή δέσμευση της Γερμανίας και της Ε.Ε. σε μια αποτυχημένη οικονομική πολιτική, η οποία εφαρμόζεται και σε όλες τις παραπαίουσες οικονομίες της Ευρωζώνης;

Γερμανικό «πιστεύω»

- Νομίζουν ότι είναι η σωστή λύση. Η γερμανική κυβέρνηση είναι πεπεισμένη ότι με το να ενταχθεί η Ελλάδα σε ένα σχέδιο σκληρής λιτότητας θα επανακτήσει την εμπιστοσύνη των αγορών. Αυτό θα έχει στη συνέχεια αποτέλεσμα να μειωθούν τα επιτόκια σε χαμηλότερα επίπεδα, πράγμα που θα δώσει ώθηση στην ιδιωτική δαπάνη. Το γεγονός ότι τίποτα από αυτά δεν έχει συμβεί αποδεικνύει στα μάτια της γερμανικής κυβέρνησης ότι οι προσπάθειες διάσωσης δεν ήταν αρκετά σοβαρές και πως θα πρέπει να εντατικοποιηθούν. Ετσι, τόσο η γερμανική κυβέρνηση όσο και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν επιθυμούν να αναθεωρήσουν την πολιτική τους και να αλλάξουν πλεύση. Είναι αποφασισμένοι μάλλον να πετύχει η θεωρία τους ανεξαρτήτως του κόστους.

* Το ελληνικό πολιτικό κατεστημένο είναι διαβόητο για τη διαφθορά και την ασύγκριτη ανικανότητά του. Ωστόσο, τι άλλες επιλογές μπορεί να είχαν οι ελληνικές κυβερνήσεις όταν δέχθηκαν υποτακτικά τα δύο πακέτα διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ, τα οποία συνοδεύτηκαν από άγριες περικοπές δαπανών και μισθών που αποδεκάτισαν τη ζήτηση, με αποτέλεσμα την κατάρρευση της οικονομικής δραστηριότητας, την εκτόξευση της ανεργίας σε πρωτοφανή υψηλά επίπεδα;

- Στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν άλλες επιλογές για τις ελληνικές κυβερνήσεις (εκτός πιθανώς μιας καλύτερης διαπραγμάτευσης) αφού διαφορετικά θα είχαν ξεμείνει κυριολεκτικά από χρήματα. Σε μια τέτοια περίπτωση θα υπήρχε απόλυτη κρατική χρεοκοπία. Εάν συνέβαινε κάτι τέτοιο, οι καταστροφικές συνέπειες μέσω της μετάδοσης και των προσδοκιών περί πανικού που θα προέκυπταν για ολόκληρη την Ευρωζώνη θα ήταν δεδομένες. Τώρα, οι Ελληνες πολίτες πρέπει να σκεφτούν πώς θα εξαλείψουν με δημοκρατικό τρόπο τη διαφθορά και την ανικανότητα ενός μεγάλου μέρους που χαρακτηρίζει την πολιτική της ελίτ.

* Στο πρόσφατο παρελθόν, ένα σημαντικό μέρος των γερμανικών μέσων ενημέρωσης ενεπλάκη σε μια μεγάλη ανθελληνική προπαγάνδα, που οικοδομήθηκε ως επί το πλείστον γύρω από την ιδέα ότι οι Ελληνες είναι τεμπέληδες και κουτοπόνηροι και πως θα χαθούν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ των Γερμανών φορολογουμένων. Ξέρουμε ακριβώς πόσα χρήματα παρείχε το γερμανικό Δημόσιο προς τα πακέτα «διάσωσης» για την Ελλάδα και ποιες θα είναι οι απώλειες σε περίπτωση ενός μελλοντικού κουρέματος του χρέους που βρίσκεται σήμερα σε επίσημα χέρια;

- Πέρα από κάποιες ελάχιστες δαπάνες για προγράμματα ειδικής βοήθειας, δεν έχουν ξοδευτεί καθόλου χρήματα έως τώρα. Στην περίπτωση ενός κουρέματος της τάξεως του 50% του ελληνικού χρέους που βρίσκεται σε επίσημα χέρια, η Γερμανία θα έχει απώλειες της τάξης των 20 περίπου δισ. ευρώ. Αλλά προς το παρόν, αυτό έχει ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί. Ο στόχος που έχει θέσει η Bundesbank για τον ισολογισμό επίσης θα πέσει έξω. Αλλά αυτά τα χρήματα θα επηρεάσουν το δημόσιο προϋπολογισμό της Γερμανίας μόνο από την απώλεια μελλοντικών κερδών της ΕΚΤ. Και δεν θα υπάρξουν μεταβιβάσεις χρημάτων από την Bundesbank προς το υπουργείο Οικονομικών για κάποιο καιρό.

Τα γερμανικά «οφέλη»

* Σε μια πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου σας, εμφανίζονται στοιχεία που δείχνουν ότι η Γερμανία επωφελήθηκε από την κρίση του ευρώ. Με ποιον τρόπο; Επιπλέον, δεν έχει πληγεί η μερκανταλιστική στρατηγική της Γερμανίας από την κρίση των χωρών στην περιφέρεια της Ευρωζώνης;

- Η Γερμανία επωφελήθηκε με πολλούς τρόπους από την κρίση στην Ευρωζώνη. Ο πλέον σημαντικός είναι ότι οι εξαγωγές συνεχίστηκαν χωρίς τον κίνδυνο αναταραχών στις συναλλαγματικές ισοτιμίες. Ο δεύτερος είναι τα πολύ χαμηλά επιτόκια που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης επειδή οι επενδυτές ομολόγων βλέπουν τη Γερμανία ως το ασφαλέστερο καταφύγιο. Ο τρίτος είναι, από τη γερμανική σκοπιά, η διατήρηση ενός υποτιμημένου ευρώ (το ευρώ μπορεί να είναι υπερτιμημένο για τις περιφερειακές χώρες, αλλά είναι υποτιμημένο νόμισμα για τη Γερμανία), που πέρυσι βοήθησε στο να αυξηθούν οι γερμανικές εξαγωγές στις ΗΠΑ και την Ασία. Οσον αφορά τη μερκανταλιστική στρατηγική, αυτή επηρεάζεται από τις φθίνουσες εξαγωγές στις χώρες της Ευρωζώνης που πλήττονται από την κρίση, αλλά το υποτιμημένο ευρώ βοηθά στο να αντικατασταθούν από εξαγωγές προς τις ΗΠΑ, την Ασία και τις αναδυόμενες οικονομίες.

* Προβλέπετε αλλαγή στη στάση της Γερμανίας γύρω από το ζήτημα του χρέους της Ελλάδας μετά τις εκλογές το φθινόπωρο του 2013;

-Υπάρχει μια τέτοια πιθανότητα, αλλά είναι ελάχιστη. Η πλειοψηφία των κομμάτων της αντιπολίτευσης στήριξε την προσέγγιση της κ. Μέρκελ για πολύ καιρό. Μόνο τους τελευταίους μήνες βλέπουμε να γίνεται μια προσπάθεια να χαράξουν μια δική τους στρατηγική, που βασίζεται σε μια πιο ήπια προσέγγιση στην αντιμετώπιση της κρίσης. Αλλά μένει να δούμε εάν αυτό θα εφαρμοστεί.