¨ ΠΕΡΙ ΕΠΙΘΕΤΩΝ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ¨

του Συντ. Καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας

Γεωργίου Χατζηκωνσταντίνου

Πριν από μερικές μέρες, το πρωί, άκουγα στο κρατικό κανάλι της ΝΕΤ τον Πρόεδρο κάποιας Δημόσιας Υπηρεσίας να αγορεύει γεμάτος σθένος και ενεργητικότητα, για το έργο του και αυτό των συνεργατών του, αλλά και για το τι πρέπει να γίνει ώστε σ’ αυτή τη χώρα να ξεκινήσει η Οικονομική Ανάπτυξη.

Ομολογώ ότι αρκετά πράγματα με εντυπωσίασαν, αλλά και με προβλημάτισαν επίσης.

Ο Πρόεδρος, οπαδός του αντι-κρατισμού και ευαγγελιστής της πλήρους κυριαρχίας των ιδιωτικών αγορών, χρησιμοποιούσε μια τηλεοπτική γλώσσα εντυπωσιασμού, πλήρη πομπωδών επιθέτων. Όπως συνήθως συμβαίνει στον τόπο μας, το γνωστό σε όλους «έκλεψε την παράσταση», βασίζεται σε επιθέσεις επιθέτων, που κατά κόρο χρησιμοποιούνται, όταν τούτο εξυπηρετεί συγκεκριμένους στόχους και συγκεκριμένες πολιτικές πειθούς.

Σε άλλες βέβαια περιπτώσεις, όταν διαφορετικά πράγματα πρέπει να εξυπηρετηθούν και διαφορετικές σκοπιμότητες να υποστηριχθούν, τότε τα επίθετα, που προσδιορίζουν τα ουσιαστικά, απουσιάζουν κατά τρόπο θεαματικό, όσο βέβαια και κραυγαλέο και υποκριτικό.

Πρόκειται, όπως αντιλαμβάνεσθε, για τα «τερτίπια» του λόγου, στοιχείου βασικού του πολιτισμού, αλλά και εργαλείο εξυπηρέτησης της εκάστοτε προτιμητέας αλήθειας.

Άκουγα λοιπόν, τον κ. Πρόεδρο να μιλάει για τις τόσο αναγκαίες, όσο και άμεσου ενδιαφέροντος κρατικοποιήσεις - ιδιωτικοποιήσεις, τόσο στον χώρο του τουρισμού, όσο και στους άλλους χώρους δραστηριότητας. Έδινε ιδιαίτερη έμφαση στις ιδιωτικοποιήσεις αυτές οι οποίες, ως έλεγε, θα δημιουργήσουντ ε ρ ά σ τ ι αανάπτυξη,σ η μ α ν τ ι κ άκέρδη καιά π ε ι ρ ε ςθέσεις εργασίας, ενώ παράλληλα, θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις γιατ ε ρ ά σ τ ι αέσοδα στο Ελληνικό Κράτος και άρα στον τόπο που σήμερα χειμάζεται λόγω της οικονομικής ύφεσης και της κρίσης.

Όλα τα επιτεύγματα θα ήταντ ε ρ ά σ τ ι α , ά π ε ι ρ ακαισ η μ α ν τ ι κ ά !

Βέβαια τα στοιχεία και τα επιχειρήματα, που θα δικαιολογούσαν τη χρήση των ανωτέρω επιθέτων, δεν ήταν δυνατό να αναφερθούν, λόγω, ως φαίνεται, του περιορισμένου του τηλεοπτικού χρόνου, αλλά και λόγω του μεγέθους των πληροφοριών, που δύσκολά, βλέπετε, θα έπειθαν τον τηλεθεατή για το επίπεδο και το βαθμό της επεξεργασίας τους. Ο λόγος διέθετε συγκεκριμένη χροιά, λες και απευθυνόταν σε ήδη πεπεισμένους για το δήθεν αδιαμφισβήτητο αποτέλεσμα των παντός είδους αποκρατικοποιήσεων - ιδιωτικοποιήσεων της Δημόσιας περιουσίας. Η σκέψη ήταν μονοδρομική, η πίστη στην αντικειμενική αλήθεια απόλυτη, η συνταγή για την Οικονομική Ανάπτυξη δεδομένη!

Προβληματίσθηκα γύρω από το πραγματικό νόημα των λόγων του και της επίθεσης των εντυπωσιακών επιθέτων που δέχθηκα ως απλός τηλεθεατής. Σκέφτηκα, ότι, πιθανώς οι αντιρρήσεις και οι αγωνίες μου να ήταν λανθασμένες, αφού και όλοι οι συνομιλητές του, οι δημοσιογράφοι του καναλιού, φαινόταν να συμφωνούν απόλυτα με το λόγο του Προέδρου και με την βαρύτητα των επιθέτων που χρησιμοποιούσε. Τι επιδιώκετο άραγε; Τι επιδίωκε άραγε ο τόσο βέβαιος και μη αποδεχόμενος αμφισβήτησης λόγος; Από πού πήγαζε η βεβαιότητα αυτή του ομιλητή και γιατί δεν άφηνε περιθώρια εναλλακτικής οπτικής ή σκέψης; Γιατί στο μυαλό του είχαν εκμηδενισθεί τα περιθώρια λάθους;

Προσπάθησα να δικαιολογήσω το εγχείρημα, του εντυπωσιασμού μέσω επιθετικών προσδιορισμών, σκεπτόμενος ότι ο στόχος μάλλον ήταν η δημιουργία κλίματος βεβαιότητας και αισιοδοξίας, που τόσο απαραίτητο είναι για την Οικονομική Ανάπτυξη. Θυμήθηκα και τα λόγια πολύ γνωστού Τραπεζίτη που ανατρίχιαζε και μόνο στη σκέψη της ύπαρξης ή της δημιουργίας κρατικών τραπεζών, έστω και αυτής ακόμα της δημιουργίας ενός δημόσιου τραπεζικού πυλώνα, καθώς τούτο θα έβαζε εμπόδια και θα έθετε σε κίνδυνο την περιπόθητη Οικονομική Ανάπτυξη.

Όμως, η δικαιολογία αυτή υποχώρησε, όταν άλλα ερωτηματικά ήρθαν στο μυαλό μου. Μα, τελικά, για ποιο είδος Ανάπτυξης μιλάει ο κ. Πρόεδρος; Ανάπτυξη για ποιόν και προς ποιά κατεύθυνση κύριε Πρόεδρε; Και, βέβαια, τί ακριβώς σημαίνει Ανάπτυξη; Είναι, μήπως, η Ανάπτυξη μια έννοια καθαρά ποσοτικής αύξησης, δίχως καμία σχέση με ποιοτικές παραμέτρους κοινωνικού ή πολιτικού περιεχομένου; Είναι, μήπως, Ανάπτυξη η απλή αύξηση των εσόδων και των κερδών των ιδιωτών επενδυτών και του κράτους; Μήπως το παιχνίδι των λέξεων, των ουσιαστικών και των επιθέτων, των εννοιών και των ορισμών αυτού του πανούργου λόγου, παραπλανητικά εργαλειοποιεί και αποπροσανατολίζει; Πονεμένη η έννοια και πονεμένο το νόημα και το περιεχόμενο της Ανάπτυξης, σκέφτηκα. Παρεξηγημένο, ίσως συνειδητά, αλλοιωμένο και παραφθαρμένο ασύστολα κι από αυτούς ακόμη τους ειδικούς οικονομικούς επιστήμονες, όπως και από τους πολιτικούς, που ξεχνούν ότι οι όροι και οι έννοιες είναι τα εργαλεία της συνεννόησής μας κι ότι, ως εκ τούτου, οφείλουν να τους αποδίδουν το πραγματικό τους περιεχόμενο.

Γιατί, εξ’ όσων γνωρίζω, η έννοια της Ανάπτυξης δεν είναι μονοδιάστατη αποδίδουσα απλά και μόνο την αύξηση του Α.Ε.Π., των εσόδων ή των κερδών. Σχετίζεται, πέραν των ανωτέρω και με την δίκαιη διανομή του Α.Ε.Π. και του πλούτου, με την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, με την ομαλή και αξιοπρεπή λειτουργία της αγοράς εργασίας, με την αντιμετώπιση και την πάταξη της ανεργίας, με τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης των νοικοκυριών, με την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, με την πολιτική της Κρατικής Πρόνοιας που βάναυσα αλλοιώθηκε στο βωμό του νεοφιλελευθέρου ιδεολογήματος του «λιγότερου Κράτους», το οποίο βέβαια, ως κράτος καταστολής μεγεθύνθηκε. Επί της ουσίας αυτής, επί του περιεχομένου, του ποιοτικού προσανατολισμού και της κατεύθυνσης της Ανάπτυξης, πενιχρός έως και παντελώς ανύπαρκτος ο λόγος.

Λες και το περιεχόμενο, ο προσανατολισμός και η κατεύθυνση της Ανάπτυξης είναι δεδομένα, απόλυτα ποσοτικά. Λες και αναντίρρητα εντάσσονται στην αντίληψη της «μοναδικής σκέψης» της νεοφιλελεύθερης συνταγής που οδήγησε στην Εθνική, Ευρωπαϊκή και Παγκόσμια κρίση. Και οι αμετανόητοι θιασώτες της νεοφιλελεύθερης Οικονομικής Ανάπτυξης, των κυρίαρχων ακόμη, χρηματοοικονομικών αγορών, ειδικοί, όπως αποδεικνύεται στους λογικούς αφαιρετισμούς, δήθεν ρεαλιστές τεχνοκράτες, όμως φανατικοί οπαδοί της άνισης διανομής, της οικονομικίστικης δημιουργικής λογιστικής και των πολυεθνικών συμφερόντων, εξακολουθούν ασυγχώρητοι πλέον, να εμμένουν στην ουτοπία τους. Δε διστάζουν να χρησιμοποιούν τον πανούργο εργαλειακό λόγο τους και τους επιθετικούς τους προσδιορισμούς για να εντυπωσιάσουν και να πείσουν, απλοποιώντας την πολύπλοκη και δυσνόητη πλέον οικονομική πραγματικότητα και εξυπηρετώντας μια μορφή θρησκευτικής πίστης σε ιδεοληψίες, που εκ των πραγμάτων αποδεικνύονται επικίνδυνες και αναποτελεσματικές.

Γιατί, βέβαια, καλά γνωρίζουμε, ότι όταν αναφέρονται στην οικονομική παγκοσμιοποίηση τους, χρησιμοποιούν τον όρο δίχως επίθετο, προσδιοριστικό του λατρεμένου ουσιαστικού τους. Ομιλούν απλά για «παγκοσμιοποίηση» κι αποφεύγουν, όπως ο διάολος το λιβάνι, το «νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση». Γιατί άραγε; Γιατί δεν προτάσσουν το επίθετο «νεοφιλελεύθερη» του ουσιαστικού «παγκοσμιοποίηση»;

Μα, απλά για να δημιουργήσουν, να προβάλλουν και να επιβάλλουν στη συνείδηση των ανθρώπων, την έννοια του μονόδρομου τους, καθώς μονόδρομος φαντάζει σε αυτούς, ή ως μονόδρομος πρέπει να εκληφθεί από τους λαούς η ιδιοτελής και δυστυχώς δοκιμασθείσα παγκοσμιοποίηση τους, αυτή της νεοφιλελεύθερης, αντί-κοινωνικής συνταγής τους.

Έτσι, ο κατά τα άλλα συμπαθής Πρόεδρος, θιασώτης του νεοφιλελευθέρου λόγου, πεπεισμένος για την αλήθεια την οποία πρεσβεύει και η οποία εξυπηρετεί την θέση την οποία κατέχει, δίνει τη μάχη του για στόχους και σκοπούς δίχως αναστολές, λησμονώντας τη σχετικότητα των ανθρώπινων πραγμάτων, αλλά και υποτιμώντας το περιεχόμενο μιας κρίσης που είναι κρίση βαθύτατη του καπιταλισμού.

Μαχόμενος για ιδιωτικοποιήσεις παντός είδους, για δήθεν ελεύθερες αγορές, που αντί-φιλελεύθερες έχουν καταντήσει και για Οικονομική Ανάπτυξη δεδομένης κατεύθυνσης, παραβλέπει μάλλον το γεγονός, ότι, τη στιγμή αυτή, οι βάσεις του Συστήματος κλονίζονται. Παραβλέπει, ότι, τη στιγμή αυτή, πλήττεται η πεμπτουσία του περιεχομένου του καπιταλισμού, δηλαδή η ατομική ιδιοκτησία, με «κουρέματα» καταθέσεων, με «κουρέματα» ομολόγων, με παρεμβάσεις στην ιδιωτική ακίνητη περιουσία κ.λ.π. Παραβλέπει δε, αδικαιολόγητα την προσβολή του αισθήματος της Διανεμητικής Δικαιοσύνης, η οποία προϋποτίθεται και προϋποθέτει τη Δημοκρατία. Μήπως, αυτή η τελευταία, κατά τρόπο επιπόλαιο υποβαθμίζεται;

Οι επιθέσεις των επιθέτων και του πανούργου λόγου περίσσεψαν! Αλλά και η μη χρήση των επιθέτων που προσδιορίζουν τα ουσιαστικά είναι συχνότατα εκ του πονηρού!