Αντίθετα με τις ΗΠΑ, η Ευρώπη απέτυχε με την ανακεφαλαιοποίηση των μεγάλων τραπεζών της μετά την οικονομική κρίση του 2007-09. Αντ 'αυτού, οι φορείς χάραξης πολιτικής θεώρησαν ότι η οικονομική ανάκαμψη θα αυξήσει την κερδοφορία των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, που θα τους επιτρέψει να αυξήσουν τα αποθέματα κεφαλαίου τους με την πάροδο του χρόνου. Είναι πλέον σαφές ότι η στρατηγική αυτή έχει αποτύχει. Η ευρωζώνη βρίσκεται σε μια νέα ύφεση και οι συμπιεσμένες τιμές των μετοχών πολλών τραπεζών σηματοδοτούν ότι είναι και πάλι θλιβερή.

Σε πρόσφατες ομιλίες του, όπως αυτή στις 16 Απριλίου, ο Klaas Knot, ο Πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας της Ολλανδίας και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σημείωσε ότι η αποκατάσταση των οικονομικών των τραπεζών ήταν μια κρίσιμη προϋπόθεση για την οικονομική ανάκαμψη. Για να διευκολυνθεί αυτή η διαδικασία, ο κ. Knot δήλωσε, ήταν απαραίτητο να υπάρξει διαφάνεια σχετικά με τις απώλειες στον τραπεζικό τομέα και να επέλθει μια ομαλή εκκαθάριση των επιζήμιων περιουσιακών στοιχείων. Χωρίς αυτό, οι τράπεζες θα παραμείνουν αδρανείς όσον αφορά τη χορήγηση νέων δανείων. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η σχεδιαζόμενη ευρωπαϊκή τραπεζική ένωση προσέφερε την κατάλληλη ευκαιρία για την επιτάχυνση της διαδικασίας εκκαθάρισης.

Η ανάλυση του κ. Knot είναι σωστή. Δυστυχώς, όμως, μια ομαλή εκκαθάριση των επιζήμιων τραπεζικών περιουσιακών στοιχείων είναι ακόμη μακριά, παρά το γεγονός ότι η Ευρώπη έχει πραγματοποιήσει αρκετές δοκιμές αντοχής των τραπεζών τα τελευταία χρόνια.

Μέχρι τώρα, ο τραπεζικός τομέας της Ευρώπης έχει διατηρηθεί στη ζωή με κρατικές εγγυήσεις του συνόλου σχεδόν των υποχρεώσεων. Μια πρόσφατη έκθεση από το Ολλανδικό Γραφείο Οικονομικών και Πολιτικής Ανάλυσης, CPB, ένα ερευνητικό ινστιτούτο, διαπιστώνει ότι το 2012 οι εγγυήσεις που προβλέπονται για τις τράπεζες στην Ευρώπη ήταν ισοδύναμες με ετήσιο χρηματοδοτικό πλεονέκτημα μέσου όρου 0,3 τοις εκατό του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων (που ισοδυναμεί με πλεονέκτημα χρηματοδότησης του 2 τοις εκατό του συνόλου του ενεργητικού σε παρούσα αξία).

Δεδομένου ότι το συνολικό τραπεζικό ενεργητικό φτάνει τα €33 τρις. στην ευρωζώνη, μιλάμε για μια σιωπηρή εγγύηση περίπου € 650 δισ.

Η κατάσταση των τραπεζών στην Ευρώπη επιδεινώθηκε σημαντικά όταν ο Jeroen Dijsselbloem, Ολλανδός υπουργός Οικονομικών και πρόεδρος του eurogroup των υπουργών Οικονομικών της ευρωζώνης, δήλωσε ότι η προσέγγιση που λήφθηκε στην Κύπρο - χωρίς τη χρήση χρημάτων των φορολογουμένων - στο μέλλον θα εφαρμόζεται κατά προτίμηση σε ολόκληρη την ευρωζώνη.

Οι τράπεζες έχουν ήδη επιβαρυνθεί με μη αναγνωρισμένες ζημιές σε περιουσιακά τους στοιχεία -  εκτιμάται από πολλούς παρατηρητές ότι αυτές φτάνουν τουλάχιστον τις αρκετές εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ, και μια πρόσθετη απώλεια του σημερινού χρηματοδοτικού πλεονεκτήματος τους θα είναι καταστροφική. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν λάβει ξεκάθαρα το μήνυμα του κ. Dijsselbloem, όπως φαίνεται από την επακόλουθη μείωση των τιμών των μετοχών πολλών τραπεζών. Οι πολύ χαμηλές αποτιμήσεις τραπεζών συνεπάγονται αδυναμίες στην ανακεφαλαιοποίηση μέσω της έκδοσης μετοχών ή ομολογιών που είναι μετατρέψιμες σε μετοχές - εν μέρει επειδή η έκδοση μετοχών θα αποδυνάμωνε ακόμη περισσότερο την αξία των σιωπηρών εγγυήσεων του κράτους.

Είναι πλέον επιτακτική η ανάγκη να αρχίσουν να αναγνωρίζονται οι απώλειες στους ισολογισμούς για να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός των τραπεζών-ζόμπι στην Ευρώπη όπως έγινε στην Ιαπωνία. Για να διευκολυνθεί αυτό, χρειάζεται η διεξαγωγή ενός νέου και σε βάθος τεστ αντοχής σύντομα, παρόμοιο με εκείνο που οργάνωσαν οι αμερικανικές εποπτικές στις αρχές του 2009. Φυσικά, η οικονομική κατάσταση των περισσότερων κρατών στην Ευρώπη είναι πολύ χειρότερη από εκείνη των ΗΠΑ το 2009. Έτσι, η Ευρώπη πρέπει να προσεγγίσει την ανακεφαλαιοποίηση διαφορετικά από ότι οι ΗΠΑ.

Πρώτον, ένα αξιόπιστο τεστ αντοχής θα πρέπει να αξιολογήσει τις ζημίες που κρύβονται στον ισολογισμό κάθε τράπεζας, καθώς και το πιθανό κόστος της απομάκρυνσης των σιωπηρών εγγυήσεων όλων των υποχρεώσεων. Αυτό θα οδηγήσει σε μια εκτιμώμενη έλλειψη κεφαλαίου, λαμβάνοντας υπόψη τα επίπεδα των κεφαλαίων καταθέσεων, όπως απαιτείται από τους διεθνείς επόπτες των τραπεζών.

Δεύτερον, οι εποπτικές αρχές πρέπει να εκτιμήσουν κατά πόσον το έλλειμμα του κεφαλαίου μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τις διεθνείς αγορές κεφαλαίου και / ή των κρατών. Αν τα απαιτούμενα ποσά είναι πολύ υψηλά, η τράπεζα θα πρέπει να τεθεί αμέσως σε εκκαθάριση και σε διαδικασία αναδιάρθρωσης επιβάλοντας ορισμένες απώλειες σε ακάλυπτους πιστωτές (το μοντέλο της Κύπρου). Η νομική βάση γι 'αυτό θα ήταν ένας νόμος παρέμβασης, τον οποίο ορισμένες χώρες ενδέχεται να χρειαστεί να θεσπίσουν μέσω νομοθεσίας έκτακτης ανάγκης. Οι περισσότερες τράπεζες στην Ευρώπη, σε αντίθεση με τους ομολόγους τους στην Κύπρο, έχουν σημαντική χρηματοδότηση από ομολογιούχους και μπορούν να ανακεφαλαιοποιηθούν με την επιβολή ζημιών στους κατόχους μειωμένης εξασφάλισης χωρίς να παραβιάζουν τις καταθέσεις ταμιευτηρίου.

Τρίτον, στην περίπτωση που οι ελλείψεις κεφαλαίων είναι σχετικά μικρές, οι εποπτικές αρχές θα μπορούσαν να εφαρμόσουν το μοντέλο των ΗΠΑ. Αυτό θα σήμαινε ότι στις τράπεζες θα δοθεί ένα περιορισμένο χρονικό διάστημα για την έκδοση μετοχών στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, και μετά οι εθνικές αρχές θα παρέμβουν για να παράσχουν το υπόλοιπο.

Στην Ευρώπη έχει αναβληθεί η ανακεφαλαιοποίηση του τραπεζικού της τομέα για πάρα πολύ καιρό. Και, χωρίς μια τέτοια αναδιάρθρωση του κεφαλαίου, ο κίνδυνος είναι ότι η οικονομική στασιμότητα θα συνεχιστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, θέτοντας έτσι την Ευρώπη σε μια πορεία αδράνειας και πολλαπλασιασμού των τραπεζών-ζόμπι.

www.banks news