Η Ευρώπη είναι σε παρακμή
Ο αμερικανός ιστορικός Γουόλτερ Λακέρ δηλώνει απαισιόδοξος για το μέλλον της
Για το «τέλος του ευρωπαϊκού ονείρου» και την παρακμή της Ευρώπης μιλάει ο γνωστός αμερικανός ιστορικός Γουόλτερ Λακέρ, στο τελευταίο βιβλίο του. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό «Der Spiegel», ο 92χρονος Λακέρ εκφράζει την απαισιοδοξία του για το μέλλον της «ανήσυχης ηπείρου», όπως την αποκαλεί, ως παγκόσμιας πολιτικής και οικονομικής δύναμης. Ακολουθούν αποσπάσματα:
- Εχετε ζήσει την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους στις καλύτερες και στις χειρότερες εποχές. Σε ποια συμπεράσματα έχετε καταλήξει σήμερα;
«Εγινα ιστορικός της μεταπολεμικής εποχής στην Ευρώπη, αλλά η Ευρώπη που ήξερα δεν υφίσταται πλέον. Το βιβλίο μου "Από τα ερείπια της Ευρώπης", που κυκλοφόρησε το 1970, έκλεινε με μια αισιόδοξη εκτίμηση για το μέλλον. Αργότερα, το 2008, έγραψα ένα άλλο βιβλίο με τίτλο "Οι τελευταίες μέρες της Ευρώπης: Επιτάφιος για μια Γηραιά Ηπειρο". Επέστρεψα στο θέμα στο τελευταίο βιβλίο μου, "Μετά την πτώση: Το τέλος του ευρωπαϊκού ονείρου και η παρακμή μιας ηπείρου". Η αλληλουχία των τίτλων μάλλον τα λέει όλα».
- Οι δύο τελευταίοι, εν πάση περιπτώσει, ακούγονται σαν να βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από τη διάλυση του Δυτικού κόσμου.
«Η Ευρώπη δεν θα θαφτεί κάτω από τις στάχτες, όπως η Πομπηία, αλλά η Ευρώπη είναι σε παρακμή. Αφότου υπήρξε το κέντρο της παγκόσμιας πολιτικής για τόσο πολύ καιρό, η Γηραιά Ηπειρος διατρέχει τώρα τον κίνδυνο να γίνει ένα πιόνι».
- Ευτυχώς, η Ευρωπαϊκή Ενωση απέφυγε τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Παρ' όλα αυτά, παραμένει μια εντυπωσιακή οντότητα, τόσο πολιτικώς όσο και οικονομικώς, παρά την κρίση χρέους.
«Η Ευρώπη μάλλον θα εξακολουθήσει να ασκεί επιρροή στο μέλλον ως οικονομική δύναμη και εμπορικός εταίρος. Αλλά η ήπειρος εξακολουθεί να μη στέκεται στα δικά της πόδια πολιτικά και στρατιωτικά σήμερα. Αυτό δεν θα ήταν τόσο σημαντικό, αν δεν έπαιζε ρόλο η πολιτική της παγκόσμιας ισχύος και αν οι συγκρούσεις επιλύονταν ειρηνικά από τα Ηνωμένα Εθνη ή από το Διεθνές Δικαστήριο. Αλλά οι συγκρούσεις δεν έχουν μειωθεί. Ο εγγενής φανατισμός και τα πάθη τους εξακολουθούν να φλέγονται, όπως μπορούμε να δούμε τώρα, για άλλη μία φορά, στη Συρία και στην Αίγυπτο. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι ρεαλιστικό να ζητούμε την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία στην παγκόσμια πολιτική;».
- Γιατί δεν θα μπορούσε η ΕΕ να είναι ένας πρωταθλητής της ήπιας δύναμης;
«Η ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κοινωνική δικαιοσύνη είναι όλα υπέροχα, και δεν θέλω να μειώσω τα επιτεύγματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αλλά πρότυπο; Η Ευρώπη είναι πάρα πολύ αδύναμη για να παίξει έναν εκπολιτιστικό ή ηθικό ρόλο στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ομορφες ομιλίες και καλοπροαίρετες προτροπές έχουν μικρό βάρος, όταν γίνονται από θέση αδυναμίας. Στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνουν είναι να ενοχλούν την Κίνα και τη Ρωσία. Τέτοιες επιπλήξεις είναι αλαζονικές, ανειλικρινείς και, δυστυχώς, συχνά γελοίες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η Ευρώπη θα ήταν καλό να κρατήσει ένα χαμηλότερο προφίλ».
- Οι δύο τελευταίοι, εν πάση περιπτώσει, ακούγονται σαν να βρισκόμαστε ένα βήμα πριν από τη διάλυση του Δυτικού κόσμου.
«Η Ευρώπη δεν θα θαφτεί κάτω από τις στάχτες, όπως η Πομπηία, αλλά η Ευρώπη είναι σε παρακμή. Αφότου υπήρξε το κέντρο της παγκόσμιας πολιτικής για τόσο πολύ καιρό, η Γηραιά Ηπειρος διατρέχει τώρα τον κίνδυνο να γίνει ένα πιόνι».
- Ευτυχώς, η Ευρωπαϊκή Ενωση απέφυγε τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες. Παρ' όλα αυτά, παραμένει μια εντυπωσιακή οντότητα, τόσο πολιτικώς όσο και οικονομικώς, παρά την κρίση χρέους.
«Η Ευρώπη μάλλον θα εξακολουθήσει να ασκεί επιρροή στο μέλλον ως οικονομική δύναμη και εμπορικός εταίρος. Αλλά η ήπειρος εξακολουθεί να μη στέκεται στα δικά της πόδια πολιτικά και στρατιωτικά σήμερα. Αυτό δεν θα ήταν τόσο σημαντικό, αν δεν έπαιζε ρόλο η πολιτική της παγκόσμιας ισχύος και αν οι συγκρούσεις επιλύονταν ειρηνικά από τα Ηνωμένα Εθνη ή από το Διεθνές Δικαστήριο. Αλλά οι συγκρούσεις δεν έχουν μειωθεί. Ο εγγενής φανατισμός και τα πάθη τους εξακολουθούν να φλέγονται, όπως μπορούμε να δούμε τώρα, για άλλη μία φορά, στη Συρία και στην Αίγυπτο. Υπό αυτές τις συνθήκες, είναι ρεαλιστικό να ζητούμε την ευρωπαϊκή ανεξαρτησία στην παγκόσμια πολιτική;».
- Γιατί δεν θα μπορούσε η ΕΕ να είναι ένας πρωταθλητής της ήπιας δύναμης;
«Η ελευθερία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κοινωνική δικαιοσύνη είναι όλα υπέροχα, και δεν θέλω να μειώσω τα επιτεύγματα των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Αλλά πρότυπο; Η Ευρώπη είναι πάρα πολύ αδύναμη για να παίξει έναν εκπολιτιστικό ή ηθικό ρόλο στην παγκόσμια πολιτική σκηνή. Ομορφες ομιλίες και καλοπροαίρετες προτροπές έχουν μικρό βάρος, όταν γίνονται από θέση αδυναμίας. Στην πραγματικότητα, το μόνο που κάνουν είναι να ενοχλούν την Κίνα και τη Ρωσία. Τέτοιες επιπλήξεις είναι αλαζονικές, ανειλικρινείς και, δυστυχώς, συχνά γελοίες. Υπό τις παρούσες συνθήκες, η Ευρώπη θα ήταν καλό να κρατήσει ένα χαμηλότερο προφίλ».
- Δεν είναι λίγο εύκολο να κατηγορεί κανείς την Ευρώπη για παρακμή; Η Ευρώπη προχωρούσε πάντα προς τα εμπρός από τη μια κρίση στην άλλη.
«Ενας κυνικός του 19ου αιώνα είπε κάποτε ότι κρίση είναι το χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο άλλες κρίσεις. Οι ιστορικοί είναι μάλλον εκ φύσεως συντηρητικοί, και τείνουν να είναι επιφυλακτικοί. Επιμένω στη διάγνωσή μου ότι η Ευρώπη έχει πέσει σε παρακμή, ειδικά όταν μετρείται σε σχέση με τις προσδοκίες που προέκυψαν μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου».
- Μήπως η Ευρώπη βιώνει μια στιγμή της αλήθειας στην παρούσα κρίση;
«Θα πρέπει να απαντήσω στην ερώτηση αυτή με μιαν άλλη ερώτηση. Ποιες είναι οι προοπτικές για την αντιστροφή αυτής της διαδικασίας; Η παρακμή είναι σχετική και γίνεται σταδιακά. Η κατάσταση είναι κακή, πολύ κακή στην Ελλάδα, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία, αλλά δεν είναι καταστροφική. Οι Ευρωπαίοι κάνουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποφευχθεί η συντριβή και να επιτευχθεί μια ομαλή προσγείωση. Η κατάρρευση της νομισματικής ένωσης δεν είναι αναπόφευκτη. Στην πραγματικότητα, αν κάποιος μετρήσει το κόστος που συνεπάγεται, νομίζω ότι είναι μάλλον απίθανη στο άμεσο μέλλον. Ισως μια ραγδαία παρακμή να ήταν καλύτερη, διότι θα έκανε τον κόσμο να συνειδητοποιήσει την ανάγκη για μια γενική επανεξέταση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Οι κρίσεις φέρνουν αλληλεγγύη, όπως γνώριζε πολύ καλά ο Ζαν Μονέ, ένας από τους ιδρυτές της Ευρώπης».
www.tovima.gr
www.tovima.gr
Νέα από το Οικονομικό Επιμελητήριο
To Ερώτημα της Εβδομάδας
Βιβλιοπαρουσίαση
