«Ζάπινγκ» Του καθηγητή Γιώργου Χατζηκωνσταντίνου

Στον καιρό αυτό της κρίσης, της σύγχυσης, της απαισιοδοξίας, του μεθοδευμένου αποπροσανατολισμού και της επιστημονικής χειραγώγησης των ανθρώπων, αναζητά κανείς στιγμές ανακούφισης, πασχίζοντας να δραπετεύσει από τις σκοτούρες, έστω και για λίγο. Αναζητά να ροκανίσει τον χρόνο κάπως ευχάριστα και να ξεχάσει το άγχος μιας καθημερινότητας που στρογγυλοκάθισε, υπέρβαρο, στην καρδιά του.

            Γιατί, ας μη γελιόμαστε, η καταστροφή που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια και την βιώνουμε ακόμη σήμερα στο τόπο μας, είναι η μεγαλύτερη από αυτή του 2ου παγκοσμίου πολέμου και της Γερμανικής, Ιταλικής και Βουλγαρικής κατοχής.

            Έτσι κι εγώ προσπάθησα για λίγο να δραπετεύσω, ελπίζοντας κάτι ευχάριστο κι ενδιαφέρον να δω στην ελληνική τηλεόραση. Κάθισα αναπαυτικά στον καναπέ, τη μεγαλύτερη ανακάλυψη, μετά την ανακάλυψη της φωτιάς και πήρα στο χέρι μου το εργαλείο του ζάπινγκ.

            Πάτησα το κουμπί γεμάτος ελπίδες για ενημέρωση και ψυχαγωγία. Ταυτόχρονα σκεπτόμουν, ότι δια του τρόπου αυτού απέφευγα και τα έξοδα μιας εξόδου από το σπίτι, που το καιρό αυτό δεν είναι ευκαταφρόνητα. Ένα είδος αδιόρατης ικανοποίησης με κατέκλυζε για την σοφή και ορθολογική μου απόφαση. Τι ευτυχία! Εντός της οικίας μου εγώ, εντός της οικίας μου και το κουτί της συντροφικότητας, η TV!

            Παρακολούθησα με αδιαφορία την πρώτη μου επιλογή. Ήταν μια εκπομπή μαγειρικής (cooking εις την αγγλικήν), όπου κάποιος χονδρός κύριος ανακάτευε, σε μιας υψηλής ποιότητας κατσαρόλα, κρεμμύδια και πατάτες με μπαχαρικά μαζί με κομμάτια κατακρεουργημένης κότας, για να με καταπλήξει, ως έλεγε, με την εξαίσια γεύση της δημιουργίας του. Ήταν εξοπλισμένος με τις πλέον μοντέρνες οικιακές συσκευές και με επώνυμα υλικά, που δεν παρέλειπε να τα προβάλει στην οθόνη τεχνηέντως για να τα εμπεδώσω.

            Καθώς δεν είμαι λάτρης των πουλερικών που κατά εκατομμύρια σφαγιάζονται, βαναύσως, καθημερινά, προσέφυγα στη διαδικασία του ζάπινγκ.

Τρία κανάλια άλλαξα και τα τρία μαγειρική μετέδιδαν! Μακαρονάδες, ομελέτες, κεφτεδάκια, σούπες και ορεκτικά παρέλασαν μπροστά στα μάτια μου. Μάλιστα, το ένα κανάλι παρουσίαζε τρόπους κατασκευής ιδιαζούσης οπτικής ικανοποίησης γλυκισμάτων τα οποία τοποθετούνταν σε υπερμεγέθη πιάτα των οποίων ο κενός χώρος κατακλύζονταν από γραμμές και σχέδια λιωμένης σοκολάτας. Μια χαριτόβρυτος δεσποινίς, ειδήμων περί την γευσιγνωσία, δοκίμαζε τα δημιουργήματα βογκώντας από ηδονή και μουγγρίζοντας από ευχαρίστηση κάνοντας συνέχεια …μμμμ! …μμμμ!

Σε λίγο συνειδητοποίησα ότι οι εκπομπές αυτές δεν με ενδιέφεραν καθόλου και σκέφθηκα όλους εκείνους που πιθανώς, στο πλαίσιο της γενικότερης φτωχοποίησης, δεν διέθεταν ούτε κι αυτόν «τον άρτον ημών τον επιούσιον». Θυμήθηκα το γνωστό «φάτε μάτια ψάρια» και θεωρώντας κάπως προκλητική την εκπομπή έκανα δύσθυμα ζάπινγκ.

Τότε, με ευχαρίστηση αντιμετώπισα επανάληψη παμπάλαιας ελληνικής ταινίας που κάποτε γυρίστηκε μαυρόασπρη με ηθοποιούς αξέχαστους που προ πολλού είχαν αποδημήσει εις Κύριον. Ενώ με γέμιζαν οι αναμνήσεις, στάθηκε αδύνατο να μη θαυμάσω το πνεύμα οικονομίας του καναλάρχη και των συνεργατών του.

Καλύτερα επαναλήψεις παμπάλαιων ταινιών, σκέφθηκα, παρά κάτι φρέσκες ανόητες δημιουργίες με περίεργους τύπους που πηδούν εμπόδια κατακρημνιζόμενοι στις λάσπες και στα νερά, ή  διαγωνισμοί χορού γεμάτοι γκλαμουριά, ή αναλύσεις των νέων ερωτικών περιπετειών γνωστών, δήθεν, καλλιτεχνών, μοντέλων, ή ποδοσφαιριστών. Κατάλαβα, βέβαια, ότι στην περίοδο αυτή της οικονομικής παρακμής, αρχίζαμε πάλι από την αρχή με επαναλήψεις. Αρχίζαμε και πάλι από την περίοδο της δεκαετίας του 1950.

            Ξαφνικά άρχισαν οι ειδήσεις! Αχ, είπα, ήλθε η ώρα της ενημέρωσης! Να μάθουμε, βρε παιδί μου, τι γίνεται στον κόσμο! Αυτοσυγκεντρώθηκα για να αντιμετωπίσω τα χτυπήματα.

            Δημοσιογράφος αποσβολωμένος, ανήσυχος και αναστατωμένος, με μάτια γεμάτα έκπληξη και φόβο, εκραύγαζε αποκαλύπτων το γεγονός ότι μυστικές υπηρεσίες διάφορες παρακολουθούσαν, δι’ υψηλής τεχνολογίας, τα τηλέφωνα πάντων, ακόμη και των ηγετών. Προσπαθούσε να μου μεταφέρει τον φόβο και την αναστάτωσή του  εκ του φοβερού τούτου συμβάντος. Ανέλυε καρέ-καρέ τις καταγγελίες από το ρεπορτάζ και τρόμαζε, ο φουκαράς, προκαταβολικά για τις πιθανές αντιδράσεις των θυμάτων της αποκρουστικής παρακολούθησης. Έμεινα έκπληκτος! Όχι βέβαια για τις παρακολουθήσεις των τηλεφώνων που αποκάλυπτε, ή για τη δράση των μυστικών πρακτόρων (τι επάγγελμα αλήθεια κι αυτό!!), αλλά για την δική του ανεκδιήγητη έκπληξη. Καλά διερωτήθηκα, τώρα το κατάλαβε ότι οι πάντες παρακολουθούν τους πάντες; Το «σπορ» αυτό δεν είναι δα και νέο! Και η κουτσή Μαρία τα ξέρει αυτά τα βλακώδη παιχνίδια των εξουσιών! Ο ένας παρακολουθεί τον άλλον σ’ έναν αέναο παιχνίδι ανοησίας.

Κι αυτό, μάλιστα, όταν περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν παγκοσμίως κάτω από το όριο της φτώχιας κι όταν κάθε λεπτό κάποιο παιδί πεθαίνει στον κόσμο από την πείνα. Ναι, στην εποχή αυτή της μεγαλύτερης συσσώρευσης γνώσης που καταγράφηκε ποτέ στην ιστορία.

            Σκέφθηκα, ότι ο δημοσιογράφος ήθελε να μου φωλιάσει στην ψυχή το δέος και τον φόβο. Δεν ήταν, βέβαια, και η πρώτη φορά! Θύμωσα και ετοιμάστηκα να κάνω ζάπινγκ, όταν ξαφνικά και στα καλά καθούμενα οι κραυγές, το ρεπορτάζ και οι ειδήσεις διακόπηκαν. Τα αποσβολωμένα μάτια του φουκαρά δημοσιογράφου εξαφανίστηκαν από τη μικρή οθόνη. Λες κι όλος ο προβληματισμός και η αγωνία που προηγήθηκαν εξαφανίστηκαν με μιας.

Διαφημίσεις! Διαφημιστικό διάλειμμα, είπαν, με συγκαταβατικά χαμόγελα. Για φαντάσου, σκέφθηκα, κατά βάθος ντρέπονται οι άνθρωποι που έτσι απότομα διέκοψαν το ρεπορτάζ και τον ειρμό του φόβου! Τώρα επιθυμούν να μου προσφέρουν οικονομική πληροφόρηση, να με χαλαρώσουν από την ένταση και την ανησυχία που μου προκάλεσαν οι ειδήσεις και τα ρεπορτάζ!

Έτσι ξεκίνησε, δυστυχώς, ο νέος καταιγισμός Μια εξαιρετικά ευαίσθητη και εκχυλίζουσα αγάπης εταιρία μου έριξε κατάμουτρα το πρώτο μήνυμα! Ο κόσμος μας είσαι εσύ, μου είπε, ενώ συνόδευε το μήνυμά της με κάτι ακατανόητα εις την αγγλικήν. Δωρεάν streaming, ανεγράφετο στην οθόνη.  Ανατρίχιασα από συγκίνηση κι ένα δάκρυ κύλησε στο μάγουλό μου. Για κοίτα αλληλεγγύη, μονολόγησα! Για κοίτα ενδιαφέρον κι αγάπη για μένα η παραγωγική μονάδα! Ο κόσμος τους ολόκληρος είμαι εγώ! Η ευαισθησία της επιχείρησης με είχε συγκλονίσει!

Αμέσως μετά, άλλη μεγάλη και θρυλική επιχείρηση, αλλοδαπής καταγωγής και προέλευσης, μου έριξε και δεύτερη ριπή συναισθήματος, αγάπης, ενδιαφέροντος και αλληλεγγύης. Οι απαιτήσεις σας μας εμπνέουν, έλεγε η φωνή στο κουτί. Η φωνή ήταν γλυκιά, υποχρεωτική, γεμάτη αγάπη και σεβασμό για μένα που την ενέπνεα, τάχα, με τις απαιτήσει μου. Πάσχιζε να πείσει, ότι οι απαιτήσεις μου ήταν η βάση των εμπνεύσεών της. Προσπαθούσε να με πείσει, ότι εγώ ήμουν ο κυρίαρχος της αγοράς!

Ακολούθησε σειρά ολόκληρη μηνυμάτων σε μια οθόνη που είχε γεμίσει χρώματα, φως και αισιοδοξία.

Εξοικονόμησε χρήματα και δώρα, έλεγε ο ένας. Τρέξε να προλάβεις την σούπερ προσφορά κι ένα ρολόι από πάνω, έλεγε ο άλλος. Μη χάσετε αυτή την προσφορά, έλεγε ο τρίτος. Προλάβετε το νέο κινητό (και κάτι άλλα ακατανόητα στα αγγλικά), έλεγε ο τέταρτος. Φθηνότερα μόνο κοντά μας, έκραζε με απόγνωση ο πέμπτος. Δίπλα σου κάθε μέρα, επέμενε με αυταπάρνηση ο επόμενος. Τέλος πια στην πιτυρίδα σου, έλεγε αυτός που ακολουθούσε. Ανάπνευσε  επιτέλους ξανά ελεύθερα με υγρή και καθαρή μύτη, με παρότρυνε ο συνεχίζων την επίθεση κατά του κρανίου μου. Κάθε φέτος και πιο τζάμπα, υποστήριζε με πάθος άλλος βομβαρδιστής του εγκεφάλου μου.

Όλα αυτά, μέσα σε λίγα λεπτά γεμάτα ζωντάνια, χαρούμενα, γελαστά και παχουλά πρόσωπα. Πρόσωπα γεμάτα χαρά και έγνοια για μένα παρέλαυναν στην οθόνη διώχνοντας τον φόβο των προηγηθεισών τηλεφωνικών παρακολουθήσεων. Ήταν πράγματι συγκινητικό!

 Το σήριαλ των διαφημίσεων συνεχίσθηκε επί μακρόν. Κάποια μηνύματα ήταν εξ ολοκλήρου στα αγγλικά. Θα ‘ταν προφανώς, για τα εκατομμύρια των τουριστών, αναλογίστηκα με συμπάθεια. Για σκέψου το ενδιαφέρον αυτών των ανθρώπων!

Τι αλληλεγγύη! Ούτε τους τουρίστες δεν ξεχνούν να πληροφορήσουν για να τους συμπαρασταθούν, που έρχονται κατά χιλιάδες στη χώρα μου, για να γευθούν mousakades, tsatsiki και kalamares, συμβάλλοντας στη δημιουργία πρωτογενούς πλεονάσματος!

Βγήκε, μετά, ένας τύπος με αλτσχάϊμερ που δεν θυμόταν τίποτε πέραν ενός αριθμού. Είχε προϊούσα αμνησία ο φουκαράς. Τον λυπήθηκα! Ένας άλλος χονδρούλης, με κουστούμι, με καλούσε να του πουλήσω ό,τι χρυσό κόσμημα κι αν διέθετα ως νοικοκυριό για την ελάφρυνσή μου. Θα τ’ αγόραζε ο καημένος για να βοηθήσει στην βελτίωση της οικονομικής μου κατάστασης και ζωής. Ένα δάκρυ κύλησε πάλι στο μάγουλό μου, καθώς η συγκίνηση με διακατείχε. Τι αλληλέγγυα κοινωνία! Τι πνεύμα συλλογικότητας! Τι ανθρώπινη ευαισθησία! Τι μεγάλη θυσία των διαφημιζόμενων επιχειρήσεων και πολυεθνικών για το καλό μου!

Ακολούθησαν μηνύματα για σύσφιξη του δέρματος, για την τριχόπτωση, για την εξαφάνιση των ρυτίδων, για αυτοκίνητα που θα μ’ έκαναν να ξεχωρίζω, για σόμπες που δεν ξοδεύουν ρεύμα, για στηθόδεσμους ποικίλου διαμετρήματος και βέβαια για κάτι φάρμακα που θα μου έδιναν την χαρά της κίνησης επιδρώντας πάραυτα στις αρθρώσεις μου. Κι όλα αυτά σε τιμές στρογγυλές, όπως 69,99€, 34,999€, 49,999€, 19,999€, κλπ., κλπ..

Όλα για μένα! Όλα για την ευτυχία μου! Όλα για την υγεία και την ασφάλειά μου! Όλα για την κοινωνία, για μας, για το κοινό καλό!

Σχεδόν έκλαιγα πια. Η αλληλεγγύη, η αγάπη, η ευαισθησία με συνεπήραν. Σκέφθηκα, βέβαια, το πετσοκομμένο μου εισόδημα και τις φορολογικές μου υποχρεώσεις. Εκεί το μυαλό μου κοντοστάθηκε και η καρδιά μου χτύπησε δυνατά. Όμως να, ξαφνικά το νέο μήνυμα που έβγαλε τις κακές σκέψεις και την οργή από το μυαλό μου, τη στιγμή ακριβώς που πήγαιναν να ξυπνήσουν. «Τα ωραιότερα πράγματα στη ζωή δεν είναι πράγματα» γράφτηκε με μεγάλα γράμματα στην οθόνη. Μετά από τον καταναλωτικό βομβαρδισμό και τις συγκινήσεις, να τώρα και μια δόση φιλοσοφίας προς δημιουργία των απαραίτητων ισορροπιών!

Ο ειδήσεις ξανάρχισαν ανελέητες. Η διαφημιστική προπαγανδιστική πληροφόρηση είχε τελειώσει. Μαζί μ’ αυτή τέλειωσε και η ψευδαίσθηση των ευαισθησιών, της αλληλεγγύης και της συλλογικότητας. Η αλήθεια είναι, ότι με κούρασε η συγκίνηση, το κλάμα και η συσσωρευμένη βλακεία που αντιμετώπισα κάνοντας ζάπινγκ. Ενάντια στην ηλιθιότητα και οι θεοί μάταια αγωνίζονται, έλεγε κάποτε ο Σίλερ. Βαρέθηκα! Πάτησα το καλύτερο κουμπί του τηλεχειριστηρίου. Αυτό που μαυρίζει την οθόνη. Το ζάπινγκ τελείωσε. Εξουθενωμένος από τις συγκινήσεις και τον βομβαρδισμό-ψεκασμό, έγειρα στον καναπέ κι ονειρεύθηκα ένα κόσμο δίχως βλακεία.