Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΝΙΩΝ (2009-2014) ΖΗΜΙΩΣΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΟΣΟ ΚΟΣΤΙΖΕΙ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ Η ΧΩΡΑ!

Βιβλική καταστροφή εισοδήματος και πλούτου.

Σε 1 δισ. ευρώ επιδοτήσεων σε φτωχούς και ανέργους αντιστοιχούν 600-700 δισ. χαμένων εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων για τους Ελληνες πολίτες εξαιτίας της κατάρρευσης της οικονομίας.

Το πολιτικό παιχνίδι για την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου έχει οριστικά χαθεί στον κοινωνικό στίβο της οικονομίας. Ενα στίβο που θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο και το οποίο καμία επιχείρηση καλλωπισμού και όψιμης ανασύνταξης μέσα από προγράμματα απασχόλησης ή επιστροφής κοινωνικών επιδομάτων δεν μπορεί να αποκαταστήσει.

Γιατί σε 1 δισ. ευρώ επιδοτήσεων σε φτωχούς και ανέργους αντιστοιχούν 600-700 δισ. χαμένων εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων για τους Ελληνες πολίτες εξαιτίας της κατάρρευσης της οικονομίας στη διάρκεια των Μνημονίων (2009-2014).

Κοντά σε περίπου 3 χρόνια εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας (ΑΕΠ) εκτιμάται πως ανήλθε το συνολικό κόστος που πλήρωσαν οι Ελληνες σε εισόδημα και πλούτο για την κρίση και τη διαχείριση που της έγινε στη διάρκεια των δύο Μνημονίων. Πρόκειται για μοναδική στα ιστορικά χρονικά καταστροφή οικονομίας χώρας, που αποκτά βιβλικές διαστάσεις ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο υπολογισμό και φαντασία. Αφορά, δε, το συνδυασμένο αποτέλεσμα της αθροιστικής ζημίας στο εισόδημα, την αποταμίευση και τα περιουσιακά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας. Μία σύντομη παράθεση των στοιχείων αρκεί για να αποδοθεί το μέγεθος της καταστροφής που κρύβεται πίσω από τους αριθμούς.

Ροκάνισμα εισοδημάτων

Συγκεκριμένα, την περίοδο 2009-2014 από πλευράς εισοδήματος έχουμε τις εξής απώλειες:

* Οι ασφαλιστικές εισφορές μειώθηκαν από 29,5 δισ. σε 24,9 δισ. ευρώ, δηλαδή χάθηκαν 4,6 δισ.

* Τα συνολικά φορολογικά έσοδα ναι μεν μειώθηκαν από 45,2 δισ. σε 43,2 δισ. εξαιτίας της ύφεσης, αλλά θα ήταν πολύ περισσότερο μειωμένα αν η φορολογική πολιτική που ασκήθηκε με την επιβολή νέων φόρων δεν περιόριζε τα εισοδήματα. Αυτό φαίνεται από την αύξηση του ποσοστού των φορολογικών εσόδων προς ΑΕΠ που από 19,6% το 2009 ανήλθε σε 23,7% το 2014. Η διαφορά στην αύξηση αυτή αντιστοιχεί σε 6,5 δισ. επιπλέον φόρους στο εισόδημα εξαιτίας της πολιτικής της λιτότητας.

**Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις κάθε είδους (βλ. συντάξεις κ.ά.) από 75,1 δισ. το 2009 έπεσαν σε 54,8 δισ. το 2014, συρρικνώνοντας τα οφέλη για την κοινωνία κατά 20,3 δισ. ευρώ.

**Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας μειώθηκαν κατά 30 δισ. ευρώ (τα 10 δισ. προήλθαν από το δημόσιο τομέα), από 85 δισ. το 2009 σε 55 δισ. το 2014.

Συνολικά, οι εισοδηματικές απώλειες την περίοδο των Μνημονίων ανέρχονται σε 61 δισ. ευρώ.

Διάβρωση αποταμιεύσεων

Υπάρχουν, ωστόσο, και οι ζημίες που προκλήθηκαν στις αποταμιεύσεις των πολιτών, είτε αυτές αφορούν τις τραπεζικές καταθέσεις είτε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων των εργαζομένων. Συγκεκριμένα:

* Οι μεν καταθέσεις των νοικοκυριών στις τράπεζες μειώθηκαν από 195,3 δισ. τον Ιούνιο 2009 σε 135,2 δισ. τον Ιούνιο 2014, σημειώνοντας μία απώλεια 60 δισ. ευρώ, που μαζί με το συνυπολογισμό των καταθέσεων των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 74 δισ. ευρώ.

* Τα δε ασφαλιστικά ταμεία, των οποίων οι ζημίες από την αρχή της κρίσης ανέρχονται σε 38 δισ. περίπου, είχαν απώλειες 14 δισ. στα αποθεματικά τους εξαιτίας του «κουρέματος» του χρέους (PSI) του 2012.

Μολονότι ένα μέρος των καταθέσεων απλά διέφυγε και παραμένει σταθερά στο εξωτερικό, η συνολική ζημία για το τραπεζικό και παραγωγικό σύστημα είναι δεδομένη, περιορίζοντας τη δημιουργία νέων εισοδημάτων και αποταμιεύσεων, με συνέπεια να μπορούμε να πούμε πως συνολικά οι αποταμιεύσεις νοικοκυριών και Ταμείων μειώθηκαν κατά 50 δισ. περίπου.

Αφαίμαξη περιουσιών

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, καταστροφή έγινε στο συσσωρευμένο πλούτο, αφού είναι γνωστό πως σε συνθήκες κυριαρχίας της χρηματοπιστωτικής οικονομίας (βλ. φαινόμενα «φούσκας») όταν το εισόδημα αυξάνει μία φορά, ο πλούτος αυξάνει πολλαπλάσια λόγω της υπερβάλλουσας ζήτησης και της κερδοσκοπικής αύξησης των τιμών που προκαλείται - κι αντιστρόφως, όταν το εισόδημα μειώνεται, ο πλούτος μειώνεται πολλαπλάσια.

Ετσι, μεταξύ Δεκεμβρίου 2009 και Αυγούστου 2014, η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου Αξιών από 84 δισ. ευρώ έπεσε στα 67 δισ., χάνοντας 17 δισ. (αν μετρούσαμε από τον Δεκέμβριο 2007 η απώλεια θα έφτανε τα 130 δισ.), ενώ η κάμψη του γενικού δείκτη κατά 53% από τον Αύγουστο 2009 υποδηλώνει ακόμη μεγαλύτερες απώλειες.

Δεδομένου ότι για τις ζημίες από το «κούρεμα» των ομολόγων έχουμε ήδη μιλήσει, με την εξαίρεση της ζημίας 30-40 δισ. των ελληνικών τραπεζών και των μικροομολογιούχων, το μεγάλο ενδιαφέρον εστιάζεται στην κατακρήμνιση της αγοράς ακινήτων, όπου είναι επενδυμένο και το 82% του πλούτου των Ελλήνων πολιτών.

Πριν από λίγα χρόνια (2008) υπολογιζόταν πως η συνολική ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων ανερχόταν σε 1,7 τρισ. ευρώ ή 700% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 1,2 τρισ. αφορούσε τοποθετήσεις σε κάθε μορφής ακίνητα. Οπως παρατηρούσε, δε, ο κ. Κοσμάς Θεοδωρίδης, επικεφαλής της Ακίνητα Πόλις και γνώστης της κτηματαγοράς, «με βάση αυτά τα στοιχεία, πτώση τιμών 14,5% αντιστοιχεί σε απώλεια πλούτου για τα νοικοκυριά ίση με ένα ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα δικά μας στοιχεία, οι τιμές στις οποίες γίνονται αγοραπωλησίες είναι στο 45%-55% των τιμών της κορυφής και η τάση είναι σαφώς καθοδική... Αντιλαμβάνεστε σε τι βιβλικής κλίμακας καταστροφή πλούτου των πολιτών οδηγεί η ακολουθουμένη πολιτική; Πότε και με ποιο τρόπο περιμένουμε να αποκατασταθεί αυτή η πρωτοφανής καταστροφή πλούτου; Και όταν οι πολίτες αντιληφθούν την κλίμακα της απώλειας περιουσίας που αντιλαμβανόμαστε ακόμη μόνον οι επαγγελματίες, τι θα συμβεί άραγε στη σχέση τους με το πολιτικό σύστημα;» («Το 99 των ακινήτων», capital.gr, 13.9.2013).

Βεβαίως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, η μείωση των τιμών αστικών ακινήτων είναι 33%-35% μέχρι σήμερα. Ομως, ο κ. Θεοδωρίδης δεν μιλά μόνο για τα αστικά ακίνητα Αθήνας-Θεσσαλονίκης, αλλά και γι' αυτά της επαρχίας, τα εμπορικά ακίνητα και τα οικόπεδα ή αγροτεμάχια των οποίων οι τιμές έχουν πέσει πολύ περισσότερο (σε ορισμένες κατηγορίες αναμένεται πλέον άνοδος) ώστε μεσοσταθμικά να έχουμε κάμψη τιμών 50%.

Αν, λοιπόν, η κάμψη τιμών στα ακίνητα φθάνει το 50% μιλάμε για απώλεια πλούτου αξίας 600 δισ. περίπου. Οσο εικονικός κι αν ήταν αυτός ο πλούτος, πάνω σ' αυτόν στηρίχτηκαν μαζικές δανειοδοτήσεις, με αποτέλεσμα τα χρέη των νοικοκυριών να πενταπλασιαστούν σχεδόν την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα (από 23,7 δισ. το 2001 σε 119,3 δισ. το 2009) και να παραμένουν στα 99 δισ. σήμερα, δεσμεύοντας μεγάλο μέρος των εισοδημάτων και προκαλώντας τον πονοκέφαλο των «κόκκινων δανείων» στις τράπεζες.

Συμπερασματικά, η πολιτική των Μνημονίων όξυνε σε ανυπέρβλητο βαθμό την ύφεση διαλύοντας το εισόδημα και τον πλούτο των Ελλήνων. Οι συνολικές ζημίες είναι 61 δισ. από το εισόδημα, 50 δισ. από τις αποταμιεύσεις και 650 δισ. περίπου από μετοχές, ομόλογα και ακίνητα. Σύνολο εκτιμώμενης ζημίας 760 δισ., ή πάνω από 3 χρόνια εθνικής παραγωγής.

Τι αποκατάσταση ζημίας μπορεί, άραγε, να προσφέρει το 1 δισ. από το πρωτογενές πλεόνασμα, κ. Σαμαρά;Το πολιτικό παιχνίδι για την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου έχει οριστικά χαθεί στον κοινωνικό στίβο της οικονομίας. Ενα στίβο που θυμίζει βομβαρδισμένο τοπίο και το οποίο καμία επιχείρηση καλλωπισμού και όψιμης ανασύνταξης μέσα από προγράμματα απασχόλησης ή επιστροφής κοινωνικών επιδομάτων δεν μπορεί να αποκαταστήσει.

Γιατί σε 1 δισ. ευρώ επιδοτήσεων σε φτωχούς και ανέργους αντιστοιχούν 600-700 δισ. χαμένων εισοδημάτων και περιουσιακών στοιχείων για τους Ελληνες πολίτες εξαιτίας της κατάρρευσης της οικονομίας στη διάρκεια των Μνημονίων (2009-2014).

Κοντά σε περίπου 3 χρόνια εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας (ΑΕΠ) εκτιμάται πως ανήλθε το συνολικό κόστος που πλήρωσαν οι Ελληνες σε εισόδημα και πλούτο για την κρίση και τη διαχείριση που της έγινε στη διάρκεια των δύο Μνημονίων. Πρόκειται για μοναδική στα ιστορικά χρονικά καταστροφή οικονομίας χώρας, που αποκτά βιβλικές διαστάσεις ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο υπολογισμό και φαντασία. Αφορά, δε, το συνδυασμένο αποτέλεσμα της αθροιστικής ζημίας στο εισόδημα, την αποταμίευση και τα περιουσιακά στοιχεία της ελληνικής κοινωνίας. Μία σύντομη παράθεση των στοιχείων αρκεί για να αποδοθεί το μέγεθος της καταστροφής που κρύβεται πίσω από τους αριθμούς.

Ροκάνισμα εισοδημάτων

Συγκεκριμένα, την περίοδο 2009-2014 από πλευράς εισοδήματος έχουμε τις εξής απώλειες:

* Οι ασφαλιστικές εισφορές μειώθηκαν από 29,5 δισ. σε 24,9 δισ. ευρώ, δηλαδή χάθηκαν 4,6 δισ.

* Τα συνολικά φορολογικά έσοδα ναι μεν μειώθηκαν από 45,2 δισ. σε 43,2 δισ. εξαιτίας της ύφεσης, αλλά θα ήταν πολύ περισσότερο μειωμένα αν η φορολογική πολιτική που ασκήθηκε με την επιβολή νέων φόρων δεν περιόριζε τα εισοδήματα. Αυτό φαίνεται από την αύξηση του ποσοστού των φορολογικών εσόδων προς ΑΕΠ που από 19,6% το 2009 ανήλθε σε 23,7% το 2014. Η διαφορά στην αύξηση αυτή αντιστοιχεί σε 6,5 δισ. επιπλέον φόρους στο εισόδημα εξαιτίας της πολιτικής της λιτότητας.

**Οι κοινωνικές μεταβιβάσεις κάθε είδους (βλ. συντάξεις κ.ά.) από 75,1 δισ. το 2009 έπεσαν σε 54,8 δισ. το 2014, συρρικνώνοντας τα οφέλη για την κοινωνία κατά 20,3 δισ. ευρώ.

**Οι αμοιβές εξαρτημένης εργασίας μειώθηκαν κατά 30 δισ. ευρώ (τα 10 δισ. προήλθαν από το δημόσιο τομέα), από 85 δισ. το 2009 σε 55 δισ. το 2014.

Συνολικά, οι εισοδηματικές απώλειες την περίοδο των Μνημονίων ανέρχονται σε 61 δισ. ευρώ.

Διάβρωση αποταμιεύσεων

Υπάρχουν, ωστόσο, και οι ζημίες που προκλήθηκαν στις αποταμιεύσεις των πολιτών, είτε αυτές αφορούν τις τραπεζικές καταθέσεις είτε τα αποθεματικά των ασφαλιστικών ταμείων των εργαζομένων. Συγκεκριμένα:

* Οι μεν καταθέσεις των νοικοκυριών στις τράπεζες μειώθηκαν από 195,3 δισ. τον Ιούνιο 2009 σε 135,2 δισ. τον Ιούνιο 2014, σημειώνοντας μία απώλεια 60 δισ. ευρώ, που μαζί με το συνυπολογισμό των καταθέσεων των επιχειρήσεων ανέρχεται σε 74 δισ. ευρώ.

* Τα δε ασφαλιστικά ταμεία, των οποίων οι ζημίες από την αρχή της κρίσης ανέρχονται σε 38 δισ. περίπου, είχαν απώλειες 14 δισ. στα αποθεματικά τους εξαιτίας του «κουρέματος» του χρέους (PSI) του 2012.

Μολονότι ένα μέρος των καταθέσεων απλά διέφυγε και παραμένει σταθερά στο εξωτερικό, η συνολική ζημία για το τραπεζικό και παραγωγικό σύστημα είναι δεδομένη, περιορίζοντας τη δημιουργία νέων εισοδημάτων και αποταμιεύσεων, με συνέπεια να μπορούμε να πούμε πως συνολικά οι αποταμιεύσεις νοικοκυριών και Ταμείων μειώθηκαν κατά 50 δισ. περίπου.

Αφαίμαξη περιουσιών

Η μεγαλύτερη, ωστόσο, καταστροφή έγινε στο συσσωρευμένο πλούτο, αφού είναι γνωστό πως σε συνθήκες κυριαρχίας της χρηματοπιστωτικής οικονομίας (βλ. φαινόμενα «φούσκας») όταν το εισόδημα αυξάνει μία φορά, ο πλούτος αυξάνει πολλαπλάσια λόγω της υπερβάλλουσας ζήτησης και της κερδοσκοπικής αύξησης των τιμών που προκαλείται - κι αντιστρόφως, όταν το εισόδημα μειώνεται, ο πλούτος μειώνεται πολλαπλάσια.

Ετσι, μεταξύ Δεκεμβρίου 2009 και Αυγούστου 2014, η κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου Αξιών από 84 δισ. ευρώ έπεσε στα 67 δισ., χάνοντας 17 δισ. (αν μετρούσαμε από τον Δεκέμβριο 2007 η απώλεια θα έφτανε τα 130 δισ.), ενώ η κάμψη του γενικού δείκτη κατά 53% από τον Αύγουστο 2009 υποδηλώνει ακόμη μεγαλύτερες απώλειες.

Δεδομένου ότι για τις ζημίες από το «κούρεμα» των ομολόγων έχουμε ήδη μιλήσει, με την εξαίρεση της ζημίας 30-40 δισ. των ελληνικών τραπεζών και των μικροομολογιούχων, το μεγάλο ενδιαφέρον εστιάζεται στην κατακρήμνιση της αγοράς ακινήτων, όπου είναι επενδυμένο και το 82% του πλούτου των Ελλήνων πολιτών.

Πριν από λίγα χρόνια (2008) υπολογιζόταν πως η συνολική ιδιωτική περιουσία των Ελλήνων ανερχόταν σε 1,7 τρισ. ευρώ ή 700% του ΑΕΠ, εκ των οποίων το 1,2 τρισ. αφορούσε τοποθετήσεις σε κάθε μορφής ακίνητα. Οπως παρατηρούσε, δε, ο κ. Κοσμάς Θεοδωρίδης, επικεφαλής της Ακίνητα Πόλις και γνώστης της κτηματαγοράς, «με βάση αυτά τα στοιχεία, πτώση τιμών 14,5% αντιστοιχεί σε απώλεια πλούτου για τα νοικοκυριά ίση με ένα ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα δικά μας στοιχεία, οι τιμές στις οποίες γίνονται αγοραπωλησίες είναι στο 45%-55% των τιμών της κορυφής και η τάση είναι σαφώς καθοδική... Αντιλαμβάνεστε σε τι βιβλικής κλίμακας καταστροφή πλούτου των πολιτών οδηγεί η ακολουθουμένη πολιτική; Πότε και με ποιο τρόπο περιμένουμε να αποκατασταθεί αυτή η πρωτοφανής καταστροφή πλούτου; Και όταν οι πολίτες αντιληφθούν την κλίμακα της απώλειας περιουσίας που αντιλαμβανόμαστε ακόμη μόνον οι επαγγελματίες, τι θα συμβεί άραγε στη σχέση τους με το πολιτικό σύστημα;» («Το 99 των ακινήτων», capital.gr, 13.9.2013).

Βεβαίως, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, η μείωση των τιμών αστικών ακινήτων είναι 33%-35% μέχρι σήμερα. Ομως, ο κ. Θεοδωρίδης δεν μιλά μόνο για τα αστικά ακίνητα Αθήνας-Θεσσαλονίκης, αλλά και γι' αυτά της επαρχίας, τα εμπορικά ακίνητα και τα οικόπεδα ή αγροτεμάχια των οποίων οι τιμές έχουν πέσει πολύ περισσότερο (σε ορισμένες κατηγορίες αναμένεται πλέον άνοδος) ώστε μεσοσταθμικά να έχουμε κάμψη τιμών 50%.

Αν, λοιπόν, η κάμψη τιμών στα ακίνητα φθάνει το 50% μιλάμε για απώλεια πλούτου αξίας 600 δισ. περίπου. Οσο εικονικός κι αν ήταν αυτός ο πλούτος, πάνω σ' αυτόν στηρίχτηκαν μαζικές δανειοδοτήσεις, με αποτέλεσμα τα χρέη των νοικοκυριών να πενταπλασιαστούν σχεδόν την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα (από 23,7 δισ. το 2001 σε 119,3 δισ. το 2009) και να παραμένουν στα 99 δισ. σήμερα, δεσμεύοντας μεγάλο μέρος των εισοδημάτων και προκαλώντας τον πονοκέφαλο των «κόκκινων δανείων» στις τράπεζες.

Συμπερασματικά, η πολιτική των Μνημονίων όξυνε σε ανυπέρβλητο βαθμό την ύφεση διαλύοντας το εισόδημα και τον πλούτο των Ελλήνων. Οι συνολικές ζημίες είναι 61 δισ. από το εισόδημα, 50 δισ. από τις αποταμιεύσεις και 650 δισ. περίπου από μετοχές, ομόλογα και ακίνητα. Σύνολο εκτιμώμενης ζημίας 760 δισ., ή πάνω από 3 χρόνια εθνικής παραγωγής.

Τι αποκατάσταση ζημίας μπορεί, άραγε, να προσφέρει το 1 δισ. από το πρωτογενές πλεόνασμα, κ. Σαμαρά;

www.enet.gr