Δεν είναι μόνο η θεωρία της αναπτυξιακής λιτότητας του Αλμπέρτο Αλεσίνα που κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Τον προηγούμενο χρόνο οι ιεροκήρυκες της λιτότητας όπου γης δέχθηκαν τη χαριστική βολή και έμειναν (επιστημονικά) ορφανοί στους πέντε δρόμους. Κατέρρευσε και ο έτερος δίδυμος πύργος της θεωρίας της δημοσιονομικής λιτότητας. Η διάσημη μελέτη της Κάρμεν Ράινχαρτ και του Κένεθ Ρόγκοφ του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ (πάλι αυτό!), πάνω στην οποία στηρίχθηκε η έμμονη ιδέα της «κρίσης χρέους», ήπιε κι αυτή το πικρό ποτήρι της ακαδημαϊκής απαξίωσης. Τι έλεγε αυτή η έρευνα, που μελέτησε τη σχέση χρέους-ανάπτυξης ενός πολύ μεγάλου αριθμού χωρών στη μακραίωνη ιστορία των πιστωτικών κρίσεων; Οτι όταν το δημόσιο χρέος μιας χώρας υπερβεί ένα κρίσιμο ανώτατο όριο (90% του ΑΕΠ), τότε η χώρα αυτή παθαίνει αναπτυξιακή εμπλοκή.
Μια πρώτη ένσταση αμφισβητούσε τη φορά της αιτιώδους σχέσης: η ύφεση προκαλεί το υψηλό χρέος και όχι το χρέος την ύφεση. Τώρα ένας μεταπτυχιακός φοιτητής του Αμερστ απέδειξε ότι οι Ρ&Ρ έκαναν λανθασμένους υπολογισμούς! Με τους σωστούς υπολογισμούς το συμπέρασμά τους καταρρέει. Το όριο-συναγερμός του 90% είναι επιστημονικά αυθαίρετο. Δεν υφίσταται. Ποιο χρέος είναι βιώσιμο και ποιο όχι; Πότε υπάρχει «κρίση χρέους»; Ουδείς γνωρίζει. Εξ ου και το ελληνικό αλαλούμ. Το 120% ήταν υπερβολικό. Με τη λιτότητα εκτοξεύθηκε στο 175%, που κατά τους ιθύνοντες είναι... βιώσιμο! Απαράμιλλος δημοσιονομικός «ορθολογισμός», χωρίς ιστορικό προηγούμενο.
Επομένως η σπουδή του διδύμου Μέρκελ - Σόιμπλε το 2009 να διαλαλήσει στα πέρατα της οικουμένης ότι η ευρωζώνη αντιμετωπίζει «κρίση χρέους» ήταν αδικαιολόγητη. Πολλώ δε μάλλον όταν η ευρωζώνη ως σύνολο βρισκόταν σε αισθητά καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση από τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και τη Βρετανία. Προφανώς οι Γερμανοί είχαν αποφασίσει να πορευθούν με γνώμονα το (κακώς νοούμενο) εθνικό συμφέρον. Η ευρωζώνη - είπαν - δεν πρόκειται να λειτουργήσει ως σύστημα αλληλέγγυων εταίρων. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω! Οι αγορές έλαβαν το μήνυμα και άρχισαν κερδοσκοπικές επιθέσεις στα ομόλογα των ευάλωτων χωρών. Ετσι, με τη βοήθεια των Γερμανών, η «κρίση χρέους» έγινε πραγματικότητα. Κλασική περίπτωση αυτοπραγματούμενης προφητείας (self-fulfilling prophecy).
Με τα επιτόκια δανεισμού στα ύψη εύκολα δημιουργήθηκε κλίμα πανικού και δημοσιονομικής υστερίας. «Φορτώνουμε δυσβάσταχτα χρέη στα παιδιά μας και υποθηκεύουμε το μέλλον τους». Το ίδιο ακριβώς επιχείρημα άκουγε και γηραιός αμερικανός συνάδελφος από τον πατέρα του όταν ήταν παιδί, τη δεκαετία του '30. Πέρασαν τα χρόνια, πέρασε ο πόλεμος, αλλά η ζοφερή αυτή προφητεία δεν επαληθεύθηκε. Γιατί; Επειδή η μεταπολεμική αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε εντυπωσιακά σε συνθήκες πλήρους απασχόλησης και έτσι μπόρεσε να απορροφήσει το υψηλό δημόσιο χρέος χωρίς τυμπανοκρουσίες, οικονομικές ασυναρτησίες και (άσκοπες) αιματηρές θυσίες. Το ίδιο και η Μ. Βρετανία. Μάλιστα τη δεκαετία του '30 που η βρετανική κυβέρνηση πρωτοεφάρμοζε κεϊνσιανή πολιτική ελλειμματικού προϋπολογισμού, το δημόσιο χρέος της ήταν 150%-200% του ΑΕΠ!
Γι' αυτό αν θες να καταπολεμήσεις το χρέος, φρόντισε να εξαλείψεις την ανεργία. Πάση θυσία...
Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
Νέα από το Οικονομικό Επιμελητήριο
To Ερώτημα της Εβδομάδας
Βιβλιοπαρουσίαση
Σχολιάστε εδώ
για να σχολιάσετε το παραπάνω θέμα πρέπει να εισέλθετε