«Όταν έγραψα τα παιδιά στο σχολείο, ζήτησα να μπαίνει καλός βαθμός. Γι’ αυτό πλήρωνα ιδιωτικό σχολείο. Για να βρουν αργότερα δουλειά, διότι για να διοριστεί κάποιος, μετράει ο βαθμός. Όσοι μαθητές, απ’ όσο γνωρίζω, δεν πήραν καλό βαθμό πήγαν στη διευθύντρια και ζήτησαν πίσω τα χρήματά τους, γιατί θεώρησαν ότι το πτυχίο τους με τόσο χαμηλό βαθμό δεν είχε καμία αξία». Η μαρτυρία μητέρας μαθητών ιδιωτικού τεχνικού εκπαιδευτηρίου της Άρτας, κατά τη διάρκεια εξέτασής της στο πλαίσιο Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης, δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας. Η γυναίκα απαιτούσε από το ιδιωτικό σχολείο να βοηθήσει με οποιονδήποτε τρόπο, θεμιτό ή αθέμιτο, τα παιδιά της να γίνουν δημόσιοι υπάλληλοι, και το σχολείο έκανε την επιθυμία της πράξη.

Οταν στα τέλη του 2005 αποκαλυπτόταν το σκάνδαλο των μη νόμιμων πτυχίων που εξέδιδαν δύο ιδιωτικά τεχνικά εκπαιδευτήρια της Άρτας, οι «Σχολές Ευρώπη» και το ΤΕΕ «Τομή», κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί το μέγεθός του. Μέσα σε λιγότερο από μία δεκαετία, από το 1999 έως το 2006, τα δύο εκπαιδευτήρια είχαν καταφέρει να εκδώσουν περισσότερα από 2.000 πτυχία, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από τους σπουδαστές προκειμένου να «εισβάλουν» στο δημόσιο. Όλοι οι μαθητές εμφανίζονταν ως αριστούχοι. Κατάφερναν έτσι να συμπληρώνουν τον απαιτούμενο αριθμό μορίων και να παίρνουν την πολυπόθητη θέση στο δημόσιο, ανεξαρτήτως αν σημείωναν ή όχι υψηλή βαθμολογία στις εξετάσεις του ΑΣΕΠ. Η εκπαίδευση είχε γίνει επιχείρηση, και η αγορά εργασίας έρμαιο στα χέρια εκείνων που μπορούσαν να πληρώσουν για λογαριασμό των παιδιών τους.

Εισβολή αδιάβαστων στο δημόσιο

Στην ιστοσελίδα του εκπαιδευτηρίου «Σχολές Ευρώπη», η οποία δεν υπάρχει πια, δεδομένου ότι μετά το σκάνδαλο το ΤΕΕ έβαλε λουκέτο, διαφημιζόταν, μεταξύ άλλων, η επιτυχία της σχολής, ενώ δημοσιεύονταν τα ονόματα των μαθητών που κατάφεραν να κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο. Μόνο το 2004, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδινε στη δημοσιότητα η ίδια η σχολή, διορίστηκαν σε νοσοκομεία, κέντρα υγείας και ψυχιατρεία ανά την Ελλάδα, σε σώματα ασφαλείας και στον στρατό, ακόμη και στην Τράπεζα της Ελλάδος, 81 σπουδαστές, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι κάτοχοι πλαστού πτυχίου, ενώ σύμφωνα με πρόσφατη καταγγελία της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Εκπαιδευτικών Λειτουργών Ελλάδας (ΟΙΕΛΕ), πολλοί από αυτούς συνεχίζουν μέχρι σήμερα να υπηρετούν στο δημόσιο.

Στην ιστοσελίδα του εκπαιδευτηρίου «Σχολές Ευρώπη» διαφημιζόταν, μεταξύ άλλων, η επιτυχία της σχολής, ενώ δημοσιεύονταν τα ονόματα των μαθητών που κατάφεραν να κερδίσουν μια θέση στο δημόσιο.

Όταν το 2005, έπειτα από καταγγελίες της ΟΙΕΛΕ, άρχισε να ξετυλίγεται το κουβάρι της διαφθοράς στα δύο ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, η τότε διοίκηση του υπουργείου Παιδείας διέταξε τη διεξαγωγή Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης (ΕΔΕ). Οι μαρτυρίες των καθηγητών και των υπαλλήλων που κλήθηκαν να καταθέσουν στο πλαίσιο της ΕΔΕ, που είχε αναλάβει να πραγματοποιήσει η Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Ιωαννίνων, είναι ενδεικτικές του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσαν τα δύο εκπαιδευτήρια. «Πολλά άτομα δεν έρχονταν καθόλου στο μάθημα. Εντούτοις έπαιρναν πτυχίο. Διαπίστωσα ότι μαθητές με περίπου 170 απουσίες (περισσότερες από 100 πάνω από το όριο, το οποίο υπολογίζεται στις 64) πήραν τίτλους. Η γραμματεία μάς πίεζε να μην βάζουμε απουσίες για να μην απορριφθούν οι μαθητές. Είναι αυτονόητο ότι δεν βάζαμε απουσίες σε αυτούς που έλειπαν. Μας πίεζε να παρανομούμε στο θέμα αυτό ο ιδιοκτήτης», αναφέρει στην κατάθεσή της καθηγήτρια του εκπαιδευτηρίου «Σχολές Ευρώπη», ενώ άλλος διδάσκων καταθέτει: «Ξεκίνησα τις πρώτες ημέρες να παίρνω απουσιολόγιο με την πρόθεση να καταχωρίζω απουσίες, αλλά εξαιτίας πιέσεων της γραμματείας και έμμεσης απειλής για απόλυση, δεν επέμεινα στην εφαρμογή του νόμου. Τα απουσιολόγια τα κρατούσαν οι ίδιοι, τα συμπλήρωναν και με ανάγκαζαν να υπογράφω. Παρακολουθούσαν το μάθημά μου περίπου 8-10 άτομα. Στις εξετάσεις προσήλθαν 40 άτομα, τα οποία δεν γνώριζα παντελώς». Στο ίδιο κλίμα και η μαρτυρία τρίτου καθηγητή, ο οποίος καταγγέλλει τη διοίκηση του σχολείου ότι πλαστογραφούσε την υπογραφή του σε απουσιολόγια τα οποία ο ίδιος δεν είχε δει ποτέ.

Όπως εύκολα διαπιστώνει κανείς, ήταν δεδομένο ότι ο σπουδαστής θα πάρει πτυχίο, ακόμη κι αν δεν είχε παρακολουθήσει κανένα από τα μαθήματα. Μάλιστα, τα εκπαιδευτήρια φρόντιζαν να το πάρει και με εξαιρετικά υψηλή βαθμολογία. «Έπρεπε το γραπτό να βαθμολογείται πάντα με είκοσι. Στην πρώτη εξεταστική, που βαθμολόγησα αντικειμενικά τα δέκα πρώτα γραπτά, απειλήθηκα με απόλυση. Ο ιδιοκτήτης μάς υποχρέωνε να αλλοιώνουμε τα γραπτά», καταθέτει καθηγητής του ΤΕΕ «Σχολές Ευρώπη» και συμπληρώνει: «Στα γραπτά γίνονταν παρεμβάσεις, δηλαδή αλλαγές ολόκληρου του γραπτού». Σε άλλη μαρτυρία αναφέρεται: «Βαθμολογούσα πάντοτε αντικειμενικά, όμως την επόμενη ημέρα μου έδιναν πίσω τα ίδια γραπτά ως αδιόρθωτα και διαπίστωνα ότι ήταν εντελώς διαφορετικά. Προφανώς είχαν καταστρέψει τα πραγματικά γραπτά και τα είχαν αντικαταστήσει με γραπτά τα οποία δεν μπορούσαν να βαθμολογηθούν με βαθμό μικρότερο του 20. Σε άρνησή μου να βαθμολογήσω με 20 γραπτό κατώτερης επίδοσης, ο γραμματέας της Επιτροπής και καθηγητής του δημοσίου, πιέζοντάς με, μου είπε «όπου κι αν πας θα με βρεις μπροστά σου, εγώ κάνω κουμάντο εδώ»». «Βαθμολογούσαμε όλους τους μαθητές με 20, κατόπιν πιέσεων της γραμματείας, η οποία μας υποχρέωνε με την απειλή της απόλυσης. Επίσης βαθμολογούσαμε με 20 μαθητές τους οποίους δεν είχαμε δει ποτέ να παρακολουθούν τα μαθήματά μας», λέει άλλος καθηγητής. Όπως αποδείχτηκε από την έρευνα, από τα δύο ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Άρτας πήραν πτυχίο μαθητές που κατείχαν πολλαπλά μαθητικά μητρώα, μαθητές που είχαν υπερβεί κατά πολύ το όριο των αδικαιολόγητων απουσιών που ορίζει ο νόμος, μαθητές που είχαν εγγραφεί παράνομα στη σχολή, μαθητές που δεν είχαν καν φοιτήσει, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα εκείνο μαθήτριας η οποία έλαβε πτυχίο με βαθμό «άριστα 20» ενώ παράλληλα φοιτούσε στη Γυμναστική Ακαδημία της Αθήνας, και τουλάχιστον 15 μαθητές που παρανόμως υπήρξαν και καθηγητές των ΤΕΕ αυτών κατά την ίδια περίοδο και αξιολογούσαν τον εαυτό τους!

Ο κατηγορούμενος που διοικεί

Για την υπόθεση κατηγορήθηκαν συνολικά 24 εκπαιδευτικοί, από τους οποίους δώδεκα ήταν καθηγητές του δημοσίου, μέλη εξεταστικών επιτροπών. Η σημαντικότερη κατηγορία που βάρυνε ορισμένους από αυτούς ήταν η «πλαστογραφία κατ’ επάγγελμα και κατά συνήθεια με σκοπό να προσπορίσουν στον εαυτό τους όφελος ανώτερο των 73.000 ευρώ κατ’ εξακολούθηση». Μετά τη διερεύνηση της υπόθεσης από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Άρτας, κρίθηκε πως οι πράξεις δεν συνιστούν κακούργημα κι έτσι οι κατηγορούμενοι αθωώθηκαν λόγω παραγραφής, αφού είχε παρέλθει πενταετία από την ημερομηνία τέλεσης των αδικημάτων. Για την απόφαση αυτή έχει σταλεί από την ΟΙΕΛΕ αίτημα αναίρεσης στον Άρειο Πάγο, ο οποίος μέχρι τη συγγραφή του παρόντος δεν έχει εκδώσει κάποια σχετική απόφαση. Στο μεταξύ, οι ίδιοι εκπαιδευτικοί είχαν τιμωρηθεί από το Πειθαρχικό Συμβούλιο (ΑΠΥΣΔΕ) Ηπείρου με ποινές προστίμου των αποδοχών 20, 10 και 5 ημερών, ενώ ορισμένοι από αυτούς είχαν αθωωθεί. To Δευτεροβάθμιο Πειθαρχικό, το οποίο συνεδρίασε έπειτα από ένσταση του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρου Ρακιντζή, επέβαλε αυστηρότερες ποινές. Στους δύο βασικούς κατηγορούμενους επιβλήθηκε παύση κι επομένως στέρηση μισθού τριών μηνών, ενώ σε ακόμη δύο επιβλήθηκε πρόστιμο των αποδοχών τριών μηνών. Σήμερα, και μετά από προσφυγή του Σώματος Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης, η υπόθεση βρίσκεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Ορισμένες από τις διαπιστώσεις για
τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Άρτας,
όπως αυτές προκύπτουν από την ΕΔΕ.

Στο μεσοδιάστημα, κι ενώ ακόμη ήταν σε εξέλιξη η προανακριτική διαδικασία, ένας από τους βασικούς κατηγορούμενους είχε αναλάβει τη θέση του επικεφαλής της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Άρτας. Στην πορεία, κι ενώ εκκρεμούσε το δικαστικό σκέλος της υπόθεσης, τέθηκε σε αυτοδίκαιη αργία, απόφαση η οποία ανακλήθηκε στις αρχές του 2013. Ως αποτέλεσμα, ο εκπαιδευτικός επέστρεψε στη θέση του, ενώ από τις 12 του περασμένου Φεβρουαρίου έως το τέλος του 2014 είναι επικεφαλής του ΠΥΣΔΕ της Άρτας, όπως ορίζει η σχετική νομοθεσία. Το Hot Doc επικοινώνησε με τον συνήγορο του διευθυντή, Δημήτρη Μόσιαλο, ο οποίος δήλωσε ότι δεν υπήρξε μετατροπή του κακουργήματος σε πλημμέλημα, ενώ σημείωσε ότι στο βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Άρτας δεν γίνεται λόγος για παραγραφή, αλλά για μη στοιχειοθέτηση της κατηγορίας. Παράλληλα, χαρακτήρισε την ΕΔΕ παρωδία, δεδομένου ότι «ο διενεργών αυτήν δεν είχε κατασχέσει έγγραφα στοιχεία από τα δύο εκπαιδευτήρια και συνέταξε το πόρισμα βασιζόμενος μόνο σε μαρτυρίες εκπαιδευτικών», ενώ κατήγγειλε πως ο γιος του φοιτούσε το διάστημα κατά το οποίο σημειώθηκαν οι παρανομίες σε ένα από τα δύο ιδιωτικά εκπαιδευτήρια.

Αγοράζοντας την εκπαίδευση

Η υπόθεση των εκπαιδευτηρίων της Άρτας δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα διαφθοράς στον χώρο της εκπαίδευσης. Το 2009, λίγα χρόνια μετά το σκάνδαλο των πλαστών πτυχίων, είδε το φως της δημοσιότητας μια υπόθεση διαρροής θεμάτων στις εξετάσεις του Διεθνούς Απολυτηρίου, του λεγόμενου International Baccalaureate (IB). Πρόκειται για πρόγραμμα το οποίο δημιούργησε η ελβετική οργάνωση IBO (International Baccalaureate Organization) και εφαρμόζεται σε περισσότερα από 2.000 σχολεία 146 χωρών, δίνοντας τη δυνατότητα σε μαθητές να αποκτήσουν απολυτήριο ισότιμο του απολυτηρίου κάθε κράτους, το οποίο τους δίνει την ευκαιρία να σπουδάσουν σε πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Στη χώρα μας τη δυνατότητα αυτή προσφέρουν 14 ιδιωτικά Λύκεια, δώδεκα στην Αθήνα και δύο στη Θεσσαλονίκη, ενώ για να παρακολουθήσει ένας μαθητής το πρόγραμμα θα πρέπει η οικογένειά του να καταβάλει ετησίως και για διάστημα τουλάχιστον δύο ετών, περίπου 12.000 ευρώ.

Η προσφυγή του γενικού επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρου
Ρακιντζή στο ΣτΕ για ακύρωση της απόφασης του Δευτεροβάθμιου
Πειθαρχικού Συμβουλίου Ηπείρου.

Το νέο σκάνδαλο ξέσπασε όταν μαθητής συνελήφθη, ημέρα εξετάσεων να έχει στην τσάντα του θέματα τα οποία ακόμη δεν είχαν μοιραστεί στους εξεταζόμενους. Την υπόθεση ανέδειξε η ΟΙΕΛΕ και οι έρευνες που ακολούθησαν των καταγγελιών αποκάλυψαν ότι το φαινόμενο της διαρροής των θεμάτων κάθε άλλο παρά μεμονωμένο ήταν. Άλλωστε, όπως αποδείχθηκε, στην υπόθεση εμπλέκονταν μαθητές τριών ιδιωτικών Λυκείων. Του Λυκείου Ζηρίδη, του Κολλεγίου Αθηνών και του Λυκείου Μωραϊτη, ενώ οι διαρροές αφορούσαν τις σχολικές περιόδους 2007-2008 και 2008-2009. Βασικός υπεύθυνος και πρωτεργάτης των διαρροών φαίνεται πως ήταν ο πρώην διευθυντής του προγράμματος ΙΒ στο Λύκειο Ζηρίδη, Κωνσταντίνος Μήτσιου, ο οποίος σήμερα δραστηριοποιείται στον χώρο της επεξεργασίας μεταλλευμάτων. Σύμφωνα με την ΟΙΕΛΕ, ο Μήτσιου, ως υπεύθυνος του προγράμματος ΙΒ, αρχικά στο Κολέγιο Αθηνών και αργότερα στο Λύκειο Ζηρίδη, είναι ο άνθρωπος ο οποίος, σε συνεργασία με μεγάλο φροντιστήριο που βρίσκεται στην περιοχή των Αμπελοκήπων στην Αθήνα και δεδομένου ότι είχε πρόσβαση στον Οργανισμό, διέρρεε τα θέματα με αντάλλαγμα αδρά αμοιβή, η οποία άγγιζε ακόμη και τις 60.000 ευρώ. Ο Κωνσταντίνος Μήτσιου, με τον οποίο επικοινώνησε το Hot Doc, είπε ότι την επίμαχη περίοδο δεν βρισκόταν στην Ελλάδα αλλά στην Ελβετία, όπου παρακολουθούσε μαθήματα στο πλαίσιο του μεταπτυχιακού προγράμματος ΜΒΑ.

Έτσι στήθηκε η επιχείρηση

Εννέα μαθητές, όλοι γόνοι οικονομικά ισχυρών οικογενειών, εμπλέκονται στην υπόθεση διαρροής των θεμάτων του ΙΒ. Αυτοί κατάφερναν με την ανάλογη αμοιβή να παίρνουν τα θέματα των εξετάσεων και να αποκτήσουν σαφές προβάδισμα έναντι των υπόλοιπων μαθητών. Η διαδικασία ήταν απλή. Ο Κωνσταντίνος Μήτσιου, ως επικεφαλής του προγράμματος ΙΒ στο Λύκειο Ζηρίδη, λάμβανε τα θέματα περίπου τέσσερις εβδομάδες πριν από τις εξετάσεις σε κλειστούς φακέλους, οι οποίοι, σύμφωνα με τον κανονισμό της ΙΒΟ, θα ανοίγονταν την ημέρα των εξετάσεων μπροστά στους μαθητές. Σε συνεργασία με τον ιδιοκτήτη του φροντιστηρίου στους Αμπελόκηπους, Δημήτρη Κάπο, και τον συνταξιούχο γιατρό πατέρα του, Χρήστο Μήτσιου, τα πωλούσαν στους ενδιαφερόμενους μαθητές έναντι αμοιβής, η οποία κυμαινόταν από 10.000 μέχρι 60.000 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των θεμάτων των εξεταζόμενων μαθημάτων τα οποία πωλούσαν. Η συναλλαγή γινόταν συνήθως στο ιδιωτικό ιατρείο του συνταξιούχου Χρήστου Μήτσιου, τον οποίο επισκέπτονταν οι ενδιαφερόμενοι μαθητές υπό το πρόσχημα ιατρικής επίσκεψης. Εκεί του παρέδιδαν φάκελο με το προσυμφωνημένο ποσό και ως αντάλλαγμα έπαιρναν τα θέματα των εξεταζόμενων μαθημάτων. Ο ρόλος του τρίτου συνεργού δεν είναι ξεκάθαρος, ωστόσο από τη σχετική δικογραφία που έχει συνταχθεί από την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών προκύπτει ότι «ο τρίτος κατηγορούμενος (σ.σ. Δημήτρης Κάπος), ως ιδιοκτήτης φροντιστηρίου, παρείχε συνδρομή στον πρώτο κατηγορούμενο (σ.σ. Κωνσταντίνος Μήτσιου) στην αγοραπωλησία των θεμάτων».

Το βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών Άρτας, σύμφωνα με το οποίο τα αδικήματα των εμπλεκομένων παραγράφονται.

Σύμφωνα με το κατηγορητήριο, οι γονείς τριών μαθητών «κατέβαλαν τον Μάιο του 2009 στον καθηγητή Κωνσταντίνο Μήτσιου του Χρήστου το ποσό των 22.000 ευρώ, για την αγορά των θεμάτων στα μαθήματα της Ιστορίας (History), της Οικολογίας (Environmental Systems) και των Οικονομικών (Economics)», ενώ οι γονείς άλλων μαθητών «κατέβαλαν το ίδιο ποσό για την αγορά των θεμάτων στα μαθήματα των Νέων Ελληνικών (Modern Greek) και των Οικονομικών (Economics)». Τον Μάιο της προηγούμενης χρονιάς, οπότε και ξεκίνησε να εκτυλίσσεται το σκάνδαλο ΙΒ και όπως επίσης προκύπτει από το κατηγορητήριο, «οι κατηγορούμενοι Ι.Δ. και Δ.Δ. κατέβαλαν στον καθηγητή Κωνσταντίνο Μήτσιου το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Οικονομικών (Economics). Οι κατηγορούμενοι Ε.Τ. και Θ.Τ. κατέβαλαν στον καθηγητή χρηματικό ποσό 50.000 ευρώ περίπου για την αγορά σχεδόν του συνόλου των θεμάτων των έξι μαθημάτων για την απόκτηση του ΙΒ, πλην του μαθήματος των Μαθηματικών (Math).

Απόσπασμα από το κατηγορητήριο για το σκάνδαλο
των διαρροών στις εξετάσεις του IB.

Οι κατηγορούμενοι Λ.Τ. και Τ.Τ. κατέβαλαν στον καθηγητή το ποσό των 5.000 ευρώ για την αγορά θεμάτων. Οι κατηγορούμενοι Χ.Β. και Λ.Β. κατέβαλαν στον καθηγητή το ποσό των 20.000 για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών (Modern Greek) και της Ψυχολογίας (Psychology). Οι κατηγορούμενοι Δ.Α. και Τ.Α. κατέβαλαν στον καθηγητή το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Οικονομικών (Economics), ενώ οι κατηγορούμενοι Χ.Π. και Κ.Π. κατέβαλαν το ποσό των 10.000 ευρώ για την αγορά των θεμάτων στο μάθημα των Μαθηματικών (Math)». Μεταξύ των κατηγορουμένων είναι μεγαλοεπιχειρηματίες και εφοπλιστές, ένας από τους οποίους έχει κατηγορηθεί στο παρελθόν για συμμετοχή σε διεθνή σπείρα εμπορίας ναρκωτικών, η οποία φερόταν να συνεργάζεται με κολομβιανό βαρόνο της κοκαΐνης, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες υπήρχαν καταγγελίες για ακόμη τρία πρόσωπα, δύο πολιτικούς και έναν επιχειρηματία, ο οποίος δραστηριοποιείται στον χώρο της πώλησης κοσμημάτων, οι οποίες δεν στοιχειοθετήθηκαν.

Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στο HOT DOC #29 τον Μάιο του 2013v