Ψύχωση (rational fools)

του Γιώργου Δουράκη*

Μπορεί βέβαια ο Σόιμπλε να μην ξέρει τι ακριβώς θέλει η ελληνική κυβέρνηση, εμείς όμως ξέρουμε τι θέλει ο Σόιμπλε. Μας το είπε ευθέως σε μία από τις καθημερινές(!) συνεντεύξεις του. Περαιτέρω μείωση μισθών και συντάξεων. Διότι ήταν - λέει - πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Και απολύσεις στον δημόσιο τομέα, επειδή η Ελλάδα έχει αναλογικά τους περισσότερους δημοσίους υπαλλήλους στην Ευρώπη! Φυσικά πρόκειται για τερατώδεις ανακρίβειες. Ο μέσος μισθός στην Ελλάδα ήταν ο χαμηλότερος στην ευρωζώνη, με εξαίρεση την Πορτογαλία. Και βρισκόμασταν στις τελευταίες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης από άποψη αριθμού δημοσίων υπαλλήλων. Αυτά σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία. Και μάλιστα πριν από το 2008 (φανταστείτε τι γίνεται τώρα)...

Καλείται λοιπόν η ελληνική κυβέρνηση, αν θέλει να πάρει την επόμενη δόση, να κάνει επειγόντως «μεταρρυθμίσεις», τουτέστιν μείωση μισθών και συντάξεων, απολύσεις στο Δημόσιο και ιδιωτικοποιήσεις. Χωρίς «μεταρρυθμίσεις» - λέει - δεν περιορίζεται το χρέος, δεν μας δανείζουν οι αγορές και άρα δεν μπορεί να έχουμε ανάπτυξη. Το 2010 οι κυβερνήτες μας πίστεψαν (εκόντες-άκοντες) σε αυτήν την ανιστόρητη θεωρία. Και άρχισαν να μειώνουν μισθούς, συντάξεις και δημόσιες δαπάνες και να αυξάνουν φόρους. Συνεχώς και αδιαλείπτως. Επί πέντε συναπτά έτη. Αποτέλεσμα; 25% σωρευτική ύφεση, 27% ανεργία και 180% χρέος. Στο ίδιο χάλι και η ανταγωνιστικότητα. Βελτιώθηκε μόνο στα χαρτιά (στις λίστες), όχι στις εξαγωγές.

Οι αριθμοί αυτοί είναι συντριπτικοί και αποδεικνύουν ότι η αναπτυξιακή λιτότητα είναι μια θεωρητική αρλούμπα. Αλλά οι φωστήρες των «θεσμών» συνεχίζουν απτόητοι το ίδιο τροπάρι, όπως και το 2010. Ποιοι; Αυτοί, οι δήθεν βιρτουόζοι των αριθμών, που κατηγορούν τον Βαρουφάκη ότι θεωρητικολογεί! Αλλά ποιοι κανόνες, ποια κοστολογημένα μέτρα και ποια αξιολόγηση; Το πρόγραμμά τους είναι η ενσάρκωση της (παταγώδους) αποτυχίας. Είναι καθ' όλα διάτρητο, θεωρητικά και εμπειρικά. Και δεν μιλούν γι' αυτό μόνον οι αριθμοί. Βοά και η ανθρωπιστική κρίση. Φυσικά η νέα κυβέρνηση δεν πρόκειται να πάρει επιπρόσθετα μέτρα λιτότητας, που βυθίζουν τη χώρα στην ύφεση και στην ανεργία.  

Γιατί όμως η αδιάλλακτη αυτή στάση; Είναι παραλογισμός, έμμονη ιδέα, ψύχωση; Ή μήπως ορθολογισμός; Η απάντηση είναι «και τα δύο»! Πρόκειται για... ορθολογικό παραλογισμό! Μπορεί να φαίνεται οξύμωρο, αλλά έτσι είναι. Στόχος του προγράμματος δεν ήταν να βοηθήσει την Ελλάδα να ορθοποδήσει. Στόχος του ήταν να αποτρέψει τη στάση πληρωμών για να προστατεύσει το τραπεζικό σύστημα της ευρωζώνης. Και να διασφαλίσει - εν ανάγκη διά πυρός και σιδήρου - αρκούντως υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα για την αποπληρωμή του χρέους. Άρα αυτό που εμείς βιώνουμε ως οδυνηρό παραλογισμό, για τους πιστωτές είναι ορθολογισμός. Υπάρχει άλλωστε και η πολιτική διάσταση (η ευρύτερη απειλή της αριστερής κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ). Και η γεωπολιτική, την οποία εισάγει η ελληνική πλευρά. Αυτό σημαίνει ότι η διαπραγμάτευση γίνεται πολυδιάστατη, περίπλοκη και υψηλού ρίσκου. Τι είναι «ορθολογικό» και τι όχι, δύσκολο να απαντηθεί. Το «παίγνιο» γίνεται παιχνίδι με τη φωτιά...

* Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι

αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ