Κωστας  Βεργοπουλος

Η  ΛΑΙΚΗ  ΕΤΥΜΗΓΟΡΙΑ  ΚΑΙ  ΟΙ  ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ  ΤΗΣ

Η λαικη ετυμηγορια της 20^ης Σεπτεμβριου καταξιωνει οριστικα τον Αλεξη Τσιπρα και τον Συριζα στο επικεντρο των πολιτικων και κοινωνικων εξελιξεων στην Ελλαδα για τις επομενες τετραετιες. Αυτο, ακομη και αν εκ των υστερων μπορει να εξηγειται δεν ηταν εκ προτερων δεδομενο ουτε αυτονοητο. Υπαρχει το «παραδοξο», αλλα παντως κατανοητο οτι τα Μνημονια «καταβροχθιζουν» τις κυβερνησεις που τα υπογραφουν. Καθε κυβερνηση που υπογραφει Μνημονιο, στη συνεχεια καταποντιζεται. Με τις υπογραφες και δεσμευσεις τους, τοσο το ΠΑΣΟΚ του Γιωργου Παπανδρεου οσο και η ΝΔ του Σαμαρα ανελαβαν το εργο της αυτοκαταστροφης τους. Το  δικομματικο συστημα στη χωρα μας δεν καταστραφηκε τοσο απο την διαιωνιση των ελληνικων παθογενειων, οπως αβασανιστα του προσαπτεται, οσο κυριως απο την απιστευτη προθυμια του να εκτελει αδιαμαρτυρητα και αδιαπραγματευτα τις πιο ακραιες και πιο ανεδαφικες επιθυμιες των δανειστων με αμεση και αυτονοητη συνεπεια την εξοντωση του κοινωνικου ιστου της χωρας και προς αποκλειστικο οφελος των ανθρωπων του μεγαλου χρηματος. Τα Μνημονια οχι μονον δεν καταργησαν τις ελληνικες παθογενειες, αλλα αντιθετα τις ενισχυσαν ακομη περισσοτερο.

Για πρωτη φορα, η προσφατη λαικη ετυμηγορια δεν καταποντιζει την κυβερνηση που φερει το τριτο Μνημονιο, αλλα αντιθετα και παρα πασα διαφορετικη προβλεψη την ανανεωνει και μαλιστα την στηριζει ακομη περισσοτερο στην εφαρμογη ενος επιμαχου και σαφως αντιδημοφιλους προγραμματος. Οπωσδηποτε, δεν επαρκει η «ερμηνεια» απο την γερμανικη εφημεριδα Handelsblat, η οποια σπευδει να θριαμβολογησει οτι δηθεν οι Ελληνες αντιληφθηκαν επι τελους πως καθε αντισταση στα Μνημονια ειναι ματαιη και πως η υποταγη σε αυτα αποτελει αναγκαστικο μονοδρομο. Ακομη λιγωτερο ευσταθει η «ερμηνεια» οτι οι Ελληνες υπεστησαν ιδεολογικη μεταλλαξη και φυσικα ακομη λιγωτερο οτι προκειται για ψηφο «πολιτικου μαζοχισμου». Ουτε βεβαια μπορει να γινει σοβαρα δεκτη η αποψη που αποδιδει το εκλογικο αποτελεσμα στην σε καθε περιπτωση προεξοφλουμενη «παντοδυναμια» του συστηματος.

Η σαρωτικη νικη του Τσιπρα, αντι να αποδιδεται στην απελπισια του εκλογικου σωματος και στην ολοσχερη παραδοση του στο Μνημονιο, θα μπορουσε αντιθετα να απορρεει απο την προσδοκια οχι της απορριψης, αφου αυτη εχει πλεον εκ των πραγματων αποκλεισθει, αλλα της παρακαμψης και υπερβασης του. Φυσικα, παραμενει το εξαιρετικα υψηλο ποσοστο της αποχης, δηλαδη των εκλογεων που κατεληξαν στο συμπερασμα οτι οποιο κομμα και αν ψηφισουν, το αποτελεσμα δεν αλλαζει. Και αφου το ποσοστο τους ανηλθε στο 44%, επεται οτι η αποχη ειναι ο πρωτος και αναμφισβητητος νικητης των προσφατων εκλογων. Επισημανθηκε επισης η βαθεια μελαγχολια και ανορεξια των εκλογεων που προσηλθαν στις καλπες, ακομη και αυτων που εμπιστευθηκαν τελικα και παρα τις σοβαρες επιφυλαξεις τους τον Συριζα. Ωστοσο, παρα την βεβαιη κοινωνικη και πολιτικη απογνωση, το εκλογικο αποτελεσμα παραμενει προιον δημοκρατικης διαδικασιας και αυτο απο ουδενα αμφισβητειται. Ομως, η απογνωση απο μονη της δεν αρκει για να εξηγησει καμια θετικη ψηφο. Αυτος που χανει καθε σημειο αναφορας και αποβαινει ερμαιο προσφερεται σε απονενοημενα διαβηματα, αλλα οχι σε θετικη ψηφο, οπως αυτη που εδοθηκε στην περιπτωση μας. Φαινεται οτι παρ’ολες τις δικαιολογημενες επιφυλαξεις, την δυσπιστια και ανορεξια του εκλογικου σωματος, ο Συριζα προσφερει ακομη κατι που μονον αυτος ειναι σε θεση να επαγγελλεται. Ο Τσιπρας ειναι ο μονος πρωθυπουργος που παραδεχθηκε οτι το Μνημονιο που υπεγραψε ειναι «κακο και υφεσιακο», ενω οι προκατοχοι του υπερασπιζαν την πρωτοφανη θεση οτι «τα Μνημονια, ακομη και αν δεν υπηρχαν, επρεπε η Ελλαδα να τα εχει εφευρει και εφαρμοσει απο μονη της, καθ’οσον αυτα φερουν εξυγιαντικες και θεραπευτικες αρετες». Ο Παπανδρεου ισχυριζοταν οτι με το Μνημονιο εθετε τις βασεις για την μεταβαση της χωρας στον σοσιαλισμο. Ο Σαμαρας οτι με αυτο εθετε τις βασεις για την νεα Ελλαδα. Μονον ο Τσιπρας παραδεχθηκε οτι η συμφωνια ειναι προιον εκβιασμου απο τους δανειστες, αλλα και εξ αρχης κατηγγειλε τις υφεσιακες και οπωσδηποτε αρνητικες συνεπειες της. Περαν ομως τουτου, ο ιδιος ειναι επισης ο μονος που εξηγγειλε την αμεση αναγκη επεξεργασιας αναπτυξιακου σχεδιου που να αντισταθμιζει τις υφεσιακες συνεπειες του τριτου Μνημονιου και να το υπερβαινει. Ο μονος που αντιληφθηκε οτι το Μνημονιο, ακομη και αν θεωρηθει απαρακαμπτο, δεν ειναι δυνατον να αποτελει μηχανισμο εξυγιανσης ουτε ανακαμψης της ελληνικης οικονομιας, αλλα απαιτειται προς τουτο ευρυτερο σχεδιο βασισμενο σε μεγαλα εργα που αξιοποιουν την γεωπολιτικη θεση της χωρας οχι ως απλου και αναγκαστικου «επαρχιακου σταθμου», αλλα ως κεντρικου και δυναμικου κομβου στις διεθνεις επικοινωνιες, συγκοινωνιες και ενεργειακα προγραμματα. Μεσα σε ενα τοσο ευρυ αναπτυξιακο πακετο, το Μνημονιο δεν μπορει να αποτελει το απαν της ελληνικης οικονομικης πολιτικης, αλλα απλα και μονον ενα μικρο μερος του.

Θα ηταν κοινοτοπια να υπενθυμισθουν οι σοβαροι λογοι που ωθουν τους ψηφοφορους του Συριζα προς την ανορεξια, την αποστασιοποιηση, ακομη και την αποχη. Στο προηγηθεν επταμηνο, παρ’ολο που η κυβερνηση του Συριζα επαγγελλοταν οτι θα αλλαξει τα παντα, ο απολογισμος του κυβερνητικου εργου παρεμεινε εξαιρετικα φτωχος, απελπιστικος, ακομη και αρνητικος, οπως π.χ. στην εκπαιδευση και στο μεταναστευτικο, ενω παραλληλα το μοναδικο επιτευγμα ηταν το διαπραγματευτικο φιασκο στις Βρυξελλες που κατεληξε στη λευκη σημαια της 12^ης Ιουλιου. Τα πραγματα πηγαν τοσο αρνητικα με τις ανησυχιες της κοινης γνωμης να αποβαινουν εφιαλτικες, με καταλυτικη απουσια εναλλακτικου οικονομικου προγραμματος, με δραματικο ελλειμμα οχι μονον σχεδιου Β, αλλα και απλης υποψιας σχεδιου Α, με κλειστες τραπεζες και δημοψηφισμα του οποιου το αποτελεσμα προσφεροταν στις πιο ποικιλες, ακομη και ακραιες ερμηνειες, ωστε τελικα και η λευκη σημαια να γινει δεκτη με ανακουφιση απο τον ελληνικο λαο.

Ωστοσο, η ετυμηγορια της 20^ης Σεπτεμβρη εδειξε οτι, παρα τα ποικιλα σοκ του 7μηνου, οι λαικες προσδοκιες εναντι του Συριζα παραμενουν θετικες και υπερεχουν ολων των επιφυλαξεων, ακομη και των δικαιολογημενων.  

Ειναι βεβαιο οτι η διαφορα αναμεσα στο αρχικο 3% του Συριζα και στο 36% του εκλογικου αποτελεσματος δεν ειναι μονον ποσοτικη, αλλα παραμενει κυριως ποιοτικη. Δεν εγινε ξαφνικα αριστερη η πλειοψηφια του εκλογικου σωματος, πολλω μαλλον που η ψηφος προς τον Συριζα προηλθε απο ολους τους πολιτικους χωρους, ακομη και απο την Δεξια, χωρις αυτοι οι ψηφοφοροι να εχουν προσχωρησει στα οραματα της Αριστερας. Ο συνεκτικος ιστος μεταξυ των ψηφοφορων του Συριζα δεν ειναι καποια ιδιαιτερη ιδεολογια, ακομη λιγωτερο η αριστερη, αλλα απλουστατα η συναισθηση της αναγκης και της δυνατοτητος να βγει η χωρα απο την παγιδα η υφεσης και της ανεργιας. Ο Τσιπρας εδειξε εναν δρομο προς την κατευθυνση της απεμπλοκης. 

Περαν τουτου, ειναι ο μονος Ελληνας ηγετης που ευθυγραμμιζεται με τις νεες αντιληψεις που κερδιζουν σημερα εδαφος στην Ευρωπη. Αυτες που ξεκινησαν με την αποφασιστικη αρνηση της Γαλλιας με μειωσει το ελλειμμα της εντος περιορισμενου χρονικου διαστηματος, αφου κατι τετοιο θα ειχε δραματικη επιπτωση στο υψος της ανεργιας της. Συμφωνα με την νεα αντιληψη, η οποια επικουρειται και απο τον Ιταλο πρωθυπουργο Ματεο Ρεντσι, αλλα ακομη και απο την διευθυνση μελετων του ΔΝΤ ειτε υπο τον Ολιβιε Μπλανσαρ ειτε υπο τον Μωρις Ομπστφελντ, η συγκρατηση των δημοσιων ελλειμματων πρεπει να επιχειρειται συγκρατημενα και σταδιακα και παντως να συνοδευεται απο αναπτυξιακα μετρα, ωστε τα δευτερα να αντισταθμιζουν τις υφεσιακες συνεπειες των πρωτων με συνεπεια η προσαρμογη και σταθεροποιηση της οικονομιας να διασφαλιζεται σε συνθηκες ασφαλειας και οχι σε συνθηκες τυχοδιωκτικης καταστροφης, οπως συνεβαινε μεχρι σημερα με τις νεοφιλελευθερες συνταγες. Οπως και να γινει, υπαρχει βαθεια αντιστοιχια αναμεσα στην προσεγγιση του Τσιπρα και σε αυτες που ειναι σημερα ανερχομενες στην Ευρωπη, ενω παραλληλα απο την πλευρα των αντιπαλων του παραμενει αιωρουμενο το απειλητικο γερμανικο ηθικο δογμα οτι «οι αμαρτωλοι πρεπει να τιμωρουνται και μαλιστα ακομη περισσοτερο προς παραδειγματισμο των υπολοιπων». Με αυτο το δογμα, κατα την τελευταια εξαετια εφαρμοζεται σκληρη λιτοτητα οχι μονον επι αδικων, αλλα και επι δικαιων και οταν το συνολο της οικονομιας καταβυθιζεται, η ανεργια εκτινασσεται και οι νεοι εξαπολυονται στις πεντε ηπειρους.

Ισως η ψηφος της 20^ης Σεπτεμβριου να μην ειναι τοσο «ανεξηγητη», οπως παρουσιαζεται απο τον ευρωπαικο τυπο, και να μπορει να κατανοηθει οχι ως προιον απλης κοινωνικης απογνωσης, αλλα ως στοιχειο κοινωνικης προσδοκιας δια μεσου των ατραπων ή και των λεωφορων που μπορουν να εντοπισθουν παρα το σημερινο εντυπωσιακο ελλειμμα ορατοτητος. Εαν ο Τσιπρας ψηφισθηκε παρα την αποδοχη του Μνημονιου, αυτο το οφειλει στο οτι επαγγελλεται νεο σχεδιο που θα αντισταθμιζει τις υφεσιακες επιπτωσεις. Ομως, αυτο σημαινει επισης και οτι η νεα κυβερνηση θα κριθει απο την ικανοτητα της να επεξεργασθει και να υλοποιησει αυτο το σχεδιο. Μπορει καποιος να απορριπτει καθε ενδεχομενο παρομοιας προσδοκιας, πολλω μαλλον που ενα ευρυτερο αναπτυξιακο σχεδιο ως υπερβαση του Μνημονιου θα επρεπε ηδη να εχει κατατεθει στον δημοσιο διαλογο και οχι να αποτελει υποθετικο αντικειμενο απλης προσδοκιας. Ομως, σε αυτη την περιπτωση, η αντιρρηση θα πρεπει να αποδειξει την προεξοφλουμενη «μεταλλαξη» του ελληνικου λαου, εργο ιδιαιτερα δυσχερες. Ο Συριζα κρινεται απο την ικανοτητα του να δωσει συνεχεια στην προσδοκια που ο ιδιος πυροδοτει μεσα απο τα σημερινα οικονομικα και κοινωνικα χαλασματα. Στην ουσια, απο την ικανοτητα του να καταθεσει ρεαλιστικο σχεδιο που να υπερβαινει τις αρνητικες συνεπειες του Μνημονιου και επισης απο την ικανοτητα του να ανοιξει το κρατος, την διοικηση και την εξουσια στην κοινωνια και στον λαο, που για δευτερη φορα του κανει την τιμη να τον εμπιστευεται.- 

kvergo@gmail.com