Θεωρητικός φυσικός, κοσμολόγος, συγγραφέας, μαχητής της ζωής και έντονα πολιτικοποιημένος. Δεν πίστευε στον Θεό, δεν δίσταζε να τα βάλει με πρόσωπα της πολιτικής, ενώ εδώ και χρόνια προειδοποιούσε: Η Γη οδηγείται ταχύτατα προς την ολοκληρωτική καταστροφή εξαιτίας της μόλυνσης και της καταστροφής του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας από τον «ακόρεστο καταναλωτικό τρόπο ζωής του ανθρώπου»

Ε Ι Π Ε:

Η βοηθός μου μού υπενθυμίζει πως, παρότι έχω διδακτορικό στη Φυσική, οι γυναίκες παραμένουν μυστήριο

Ο Θεός όχι μόνο παίζει ζάρια με το Σύμπαν, αλλά τα ρίχνει και τόσο μακριά, που δεν μπορούμε να δούμε τι έφερε!

Θα συνέκρινα τις επιστημονικές ανακαλύψεις με το σεξ, αλλά αυτές έχουν μεγαλύτερη διάρκεια

Ο Θεός ίσως υπάρχει, όμως η επιστήμη μπορεί να εξηγήσει το Σύμπαν χωρίς να είναι απαραίτητος ένας δημιουργός

Ο επιστημονικός απολογισμός είναι πλήρης. Η θεολογία δεν είναι απαραίτητη

Οι πιο ήσυχοι άνθρωποι έχουν τα πιο ηχηρά μυαλά

Η ζωή θα ήταν τραγική αν δεν ήταν αστεία

Δυστυχώς, ο Εντι (Ρεντμέιν) δεν κληρονόμησε την ομορφιά μου», για τον βραβευμένο με Οσκαρ ηθοποιό που τον υποδύθηκε στην ταινία «Η Θεωρία των Πάντων

Οι άνθρωποι που κομπάζουν για τα IQ τους είναι loser

Η ευφυΐα είναι η ικανότητα να προσαρμόζεσαι στις αλλαγές

Εζησα με την προοπτική ενός πρόωρου θανάτου για τα τελευταία 49 χρόνια. Δεν φοβάμαι τον θάνατο, αλλά δεν βιάζομαι και να πεθάνω. Εχω τόσα να κάνω…

Ηταν, ίσως, ο σπουδαιότερος μετά τον Αϊνστάιν - θεωρητικός φυσικός, κοσμολόγος, συγγραφέας και διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Θεωρητικής Κοσμολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ. Ηταν όμως και σύζυγος και πατέρας. Και άτομο με αναπηρία. Σε όλα αυτά, έκανε την υπέρβαση και θεωρείται ο αναμφισβήτητα πρωτοπόρος της σύγχρονης φυσικής επιστήμης. Γεννημένος στις 8 Ιανουαρίου 1942, εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Στίβεν Χόκινγκ έζησε μέσα σε μια επιστημονική αλλά και κάπως εκκεντρική οικογένεια (στο γεύμα τους, οι γονείς έβαζαν κάθε παιδί να διαβάζει σιωπηλά ένα βιβλίο).

Στα 17 του μπήκε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ηταν ο νεότερος σπουδαστής και έβρισκε την ακαδημαϊκή μελέτη «γελοία εύκολη». Δεν τον ενδιέφερε τι έκαναν οι άλλοι, ήταν δυναμικός και αρκετά παράτολμος (ως αρχηγός στην ομάδα κωπηλασίας της Σχολής, οδηγούσε συχνά το πλήρωμα σε επικίνδυνες διαδρομές που κατέληγαν σε κατεστραμμένες βάρκες!). Δεν διάβαζε πολύ ως φοιτητής, αλλά ξεχώριζε. Στα 21 του χρόνια διαγνώστηκε με ασθένεια κινητικών νευρώνων. Οι γιατροί τού έδιναν δύο χρόνια ζωής.

Η ασθένεια

Ο ίδιος έπεσε σε κατάθλιψη, ωστόσο η σχέση του με τη μελλοντική πρώτη του γυναίκα (με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά) του έδινε δύναμη, όπως έλεγε. Με την Τζέιν Γουάιλντ παντρεύτηκαν το 1965, αλλά καθώς η ασθένειά του επιδεινωνόταν, η Τζέιν αποφάσισε να συζήσουν όλοι μαζί και με έναν δεύτερο άνδρα γιατί φοβόταν για το ποιος θα μεγάλωνε τα παιδιά τους αν ο Στίβεν πέθαινε.

Το γεγονός αυτό, καθώς και οι δυσκολίες στη συμβίωση λόγω της ασθένειας αλλά και του χαρακτήρα του (για μεγάλο διάστημα ήθελε να είναι αυτάρκης και δεν δεχόταν βοήθεια, ήταν αγνωστικιστής ενώ η ίδια βαθιά θρησκευόμενη κ.ά.), οδήγησαν στο διαζύγιο. Ο Χόκινγκ ξαναπαντρεύτηκε μια νοσοκόμα που τον βοηθούσε, την Ελέιν Μέισον, το 1995 και ξαναχώρισε. Από τα παιδιά του απέκτησε τρία εγγόνια.

Ολο αυτόν τον καιρό έμεινε πιστός στο επιστημονικό του έργο. Εγραψε πολλά βιβλία, επιστημονικά αλλά και εκλαϊκευμένα (το «Χρονικό του χρόνου» πούλησε πάνω από 10 εκατ. αντίτυπα), καθώς και παιδικά αναγνώσματα. Λάτρευε την επιστημονική φαντασία, δεν πίστευε στον θεό, πίστευε στην ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Τιμήθηκε με δεκάδες σημαντικά βραβεία, ωστόσο δεν πήρε ποτέ Νόμπελ.

Πέθανε ήσυχος στο σπίτι του (14/3/2018), ανήμερα των γενεθλίων του «προγόνου» του Αϊνστάιν (14/3/1879). Ισως τελικά τίποτε να μην ήταν τυχαίο στη ζωή αλλά και στον θάνατο του σπουδαίου αυτού στοχαστή και επιστήμονα. Ο Στίβεν Χόκινγκ απεβίωσε χθες, ανήμερα του θανάτου του Καρλ Μαρξ.

Ο ίδιος δεν ήταν μαρξιστής, ήταν όμως βαθιά πολιτικοποιημένος και δεν δίσταζε να στηλιτεύει τόσο πρόσωπα της πολιτικής όσο και κοινωνικά φαινόμενα (παλαιστινιακή κατοχή, καταστροφή του περιβάλλοντος, παγκόσμια φτώχεια, ανισότητα κ.ά.). Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως παρ’ όλο που οι περισσότεροι επιστήμονες και οικονομολόγοι ευαγγελίζονται την εποχή της «τεχνητής νοημοσύνης» που είναι προ των πυλών, ο Στ. Χόκινγκ μιλούσε πολύ συχνά για τους κινδύνους της, υποστηρίζοντας πως η δημιουργία σκεπτόμενων μηχανών, ειδικά ως ιδιοκτησίας των λίγων, θα μπορούσε να αποτελέσει υπαρξιακή απειλή για την ανθρωπότητα!

Ο κίνδυνος των μηχανών

«Ο καθένας μπορεί να απολαύσει μια πολυτελή ζωή, αν η ευμάρεια που παράγεται από τις μηχανές μοιράζεται. Από την άλλη, περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να καταλήξουν άθλια φτωχοί αν οι ιδιοκτήτες των μηχανών συνεχίσουν το λόμπι κατά της αναδιανομής του πλούτου», έλεγε. «Μέχρι τώρα, η τάση δείχνει προς τη δεύτερη εκδοχή, με την τεχνολογία να οδηγεί σε ολοένα και αυξανόμενη ανισότητα».

«Με εκπλήσσει πόσο αδιάφοροι είναι οι σημερινοί άνθρωποι για τη φυσική, τον χωροχρόνο, το Σύμπαν, τη φιλοσοφία της ύπαρξής μας, τον σκοπό μας και τον τελικό προορισμό μας. Υπάρχει ένας τρελός κόσμος εκεί έξω. Δείξτε ενδιαφέρον», έλεγε συχνά. Πίστευε πως η Γη οδηγείται ταχύτατα προς την ολοκληρωτική καταστροφή εξαιτίας της μόλυνσης και της καταστροφής του περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας από τον «ακόρεστο καταναλωτικό τρόπο ζωής του ανθρώπου».

Αν θα μπορούσε να διορθώσει ένα ανθρώπινο ελάττωμα, αυτό θα ήταν η ανθρώπινη επιθετικότητα, καθώς, όπως είχε πει, ίσως να ήταν πλεονέκτημα για την επιβίωση τον καιρό του ανθρώπου των σπηλαίων, αλλά πλέον «απειλεί να μας καταστρέψει όλους». Ηταν υπέρ των ίσων δικαιωμάτων μεταξύ ανδρών και γυναικών, σημειώνοντας: «Η απόσταση μεταξύ ανδρών και γυναικών στον ιδιωτικό τομέα παραμένει μεγάλη. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Χαιρετίζω αυτά τα σημάδια της απελευθέρωσης της γυναίκας».

Είχε επισκεφθεί αρκετές φορές το Ισραήλ, ωστόσο, από το 2009 και έπειτα, ο Χόκινγκ πήρε ξεκάθαρη θέση ενάντια στις επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα. Το 2013 αρνήθηκε να συμμετάσχει σε συνέδριο στο Ισραήλ, λέγοντας πως «η πολιτική της ισραηλινής κυβέρνησης είναι πιθανό να οδηγήσει σε μια καταστροφή».

Ηταν πάντα στο πλευρό των Εργατικών στη Βρετανία, αν και δεν στήριξε το Brexit, και ήταν επιφυλακτικός ως προς τον Τζέρεμι Κόρμπιν: «Δεν έχει την εικόνα ενός ισχυρού ηγέτη, και επέτρεψε στα μέσα ενημέρωσης να τον παρουσιάσουν ως έναν αριστερό εξτρεμιστή, που δεν είναι. Τι σημασία έχει αν έχεις τις σωστές αρχές αν ποτέ δεν πρόκειται να αποκτήσεις εξουσία για να τις εφαρμόσεις;» έλεγε.

«Σωτηρία ο εποικισμός σε άλλους πλανήτες»

Οσο για τον Τραμπ, υποστήριζε πως «εκλέχθηκε από ανθρώπους που ένιωθαν αποξενωμένοι από τις κυβερνώσες ελίτ. Ψήφισαν Τραμπ σαν μια επανάσταση ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Ο ίδιος δεν είναι παρά ένας δημαγωγός που απευθύνεται στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή». Σε έναν κόσμο «που στηρίζεται στη ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, τον καπιταλισμό και τα όπλα, ως μόνη σωτηρία διαφαίνεται ο εποικισμός σε άλλους πλανήτες», κατέληγε.

Είπαν γι’ αυτόν

Το κουράγιο, η επιμονή, η ευφυΐα και το χιούμορ του ενέπνευσαν ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Είπε κάποτε πως το Σύμπαν δεν θα ήταν κάτι πολύ σπουδαίο αν δεν ήταν το σπίτι των ανθρώπων που αγαπάμε. Θα μας λείπει για πάντα

Λούσι, Ρόμπερτ και Τιμ Χόκινγκ (τα τρία του παιδιά)

Αυτό που έκανε ήταν να φέρει το θαύμα του Σύμπαντος, της ανθρώπινης περιέργειας για το πού είμαστε, από πού ήρθαμε, ποια είναι η θέση μας στο Σύμπαν ως προσφορά σε εκατομμύρια διαφορετικούς ανθρώπους

Τζιμ Αλ Χαλίλι, καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ

Συμμετείχαμε και οι δύο σε συνέδρια και δίναμε ομιλίες. Οι δικές του ήταν πιο ωραίες από τις δικές μου και ο κόσμος πλήρωνε περισσότερα για να τον ακούσει. Παρ’ όλα αυτά ένα πράγμα που τον ενοχλούσε ήταν ότι εγώ πήρα το Νόμπελ και αυτός όχι

Τζορτζ Σμουτ, Αμερικανός αστροφυσικός και νομπελίστας, που «άκουσε τον ήχο της Μεγάλης Εκρηξης», που εμπνεύστηκε ο Χόκινγκ

Ο Στίβεν απείχε πολύ από το στερεότυπο του επιστήμονα. Ταυτόχρονα, ήταν ίσως ο μόνος ανάμεσα σε ήδη ελάχιστους από τους «απογόνους» του Αϊνστάιν που εξέλιξε τόσο βαθιά την επιστήμη όσον αφορά τη βαρύτητα και τον χωροχρόνο

Λόρδος Ρις, αστρονόμος και συνεργάτης του

Ο χαρακτήρας του ήταν έμπνευση για εκατομμύρια ανθρώπους

Από τη συλλυπητήρια δήλωση που εξέδωσε το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, στο οποίο κατείχε τον κορυφαίο τίτλου του Λουκασιανού Καθηγητή Μαθηματικών

Ηταν και γα... τους θρύλους!

Foo Fighters, βρετανική ροκ μπάντα

Ο άνθρωπος που «είδε» τι υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη

Ο διάσημος Βρετανός αστροφυσικός και κοσμολόγος Στίβεν Χόκινγκ υπήρξε ένας από τους διαπρεπέστερους και πιο πρωτότυπους θεωρητικούς φυσικούς από την εποχή του Αϊνστάιν. Το έργο του σχετικά με τη γένεση και τη βαθύτερη δομή του Σύμπαντος, από τη Μεγάλη Εκρηξη έως τις Μαύρες Τρύπες, έφερε επανάσταση στην επιστημονική κοινότητα, ενώ τα βιβλία του προσέλκυσαν το ενδιαφέρον αναγνωστών που δεν διέθεταν επιστημονική παιδεία.

Παράδειγμα της προκλητικής ιδιοφυΐας του ήταν η κοσμολογική θεωρία του για το τι συνέβη ή, καλύτερα, για το τι μπορεί να υπήρχε πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη (το Big Bang), το πρωταρχικό συμβάν από το οποίο, σύμφωνα με την κρατούσα θεωρία, προέκυψε το Σύμπαν.

Ο Στίβεν Χόκινγκ υποστήριζε ότι πριν από τη Μεγάλη Εκρηξη μόνο φαινομενικά δεν υπήρχε απολύτως τίποτε, διότι στην πραγματικότητα υπήρχε ο χωροχρόνος! Ο «χωροχρόνος» είναι το μαθηματικό μοντέλο που ενώνει τον χώρο και τον χρόνο σε μία συνέχεια. Ο χωροχρόνος συνήθως ερμηνεύεται ως συνδυασμός του ευκλείδειου χώρου τριών διαστάσεων με τον χρόνο ως μια επιπρόσθετη διάσταση, οπότε προκύπτει ένα πολύπτυχο μόρφωμα τεσσάρων διαστάσεων. Η τέταρτη διάσταση, αυτή του χρόνου, είναι διαφορετική από τις άλλες τρεις που αφορούν μήκος στον ευκλείδειο χώρο.

Ο Χόκινγκ ήταν πεπεισμένος ότι ο χωροχρόνος ήταν καμπυλωμένος σε μια έξτρα διάσταση, αλλά η συγκεκριμένη κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο χωροχρόνος πριν από τη δημιουργία του Σύμπαντος (μας) είναι κάτι που δεν μπορεί να κατανοήσει η Φυσική μας.

Η θεωρία αυτή έχει λάβει την ονομασία «πρόταση χωρίς σύνορα» και κεντρική της ιδέα είναι ότι αν προσπαθήσουμε να πάμε πίσω στον χρόνο για να δούμε τι συνέβη θα διαπιστώσουμε ότι ναι μεν ο χρόνος συρρικνώνεται συνεχώς καθώς το Σύμπαν μικραίνει συνεχώς πλησιάζοντας στο σημείο μηδέν (όταν δηλαδή συμβαίνει η Μεγάλη Εκρηξη), αλλά ο χρόνος συρρικνώνεται απεριόριστα και δεν φτάνει ποτέ σε ένα ξεκάθαρο σημείο εκκίνησης.

Αρα ενδέχεται ο χρόνος να προϋπήρχε, με κάποιο τρόπο, της Μεγάλης Εκρηξης και του Σύμπαντος (μας). Πάντως, πολύ μεγάλο θόρυβο και αναστάτωση προκάλεσε διεθνώς η δημοσίευση του τελευταίου βιβλίου του Στίβεν Χόκινγκ με τίτλο «Το Μεγαλειώδες Σχέδιο» (The Grand Design). Γιατί όμως κάποιοι επιστημονικοί και θρησκευτικοί κύκλοι φαίνεται να έχουν ενοχληθεί έντονα από τις ιδέες που εκθέτει σε αυτό ο διάσημος αστροφυσικός;

Σε αυτό το βιβλίο, απ’ ό,τι φαίνεται βρήκε την απάντηση γιατί υπάρχει το Σύμπαν και όχι Τίποτα, γράφει: «Η δημιουργία του Σύμπαντος όχι μόνο δεν ήταν ένα στατιστικά απίθανο και μη προβλέψιμο φυσικό συμβάν, η πραγμάτωση του οποίου υποτίθεται ότι προϋποθέτει και χρειάζεται την ενεργητική επέμβαση ενός Θεού, αλλά αντίθετα ήταν το αναπόφευκτο και αναγκαίο αποτέλεσμα της ύπαρξης και της δράσης των φυσικών νόμων.

»Επειδή ακριβώς υπάρχει ένας νόμος όπως αυτός της βαρύτητας, το Σύμπαν ήταν δυνατόν να δημιουργηθεί -και πράγματι δημιουργήθηκε!- από μόνο του, εκ του μηδενός. Η αυθόρμητη δημιουργία είναι ο λόγος που υπάρχει κάτι και όχι το μηδέν· ο λόγος που υπάρχει το Σύμπαν και που υπάρχουμε και εμείς».

Γιατί ένας διαπρεπής φυσικός όπως ο Στίβεν Χόκινγκ ένιωσε την ανάγκη, πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, να μας προειδοποιήσει για τους μεγάλους κινδύνους που εγκυμονεί η συνδυασμένη τεχνολογική προσπάθεια αναπαραγωγής μέσω μηχανών του ανθρώπινου νου (Τεχνητή Νοημοσύνη) και του ανθρώπινου σώματος (Ρομποτική). «Η τεχνητή νοημοσύνη ίσως να είναι η πιο σημαντική κατάκτηση του ανθρώπου. Κρίμα που μπορεί να αποδειχτεί και η τελευταία!» δήλωσε ο επιφανής φυσικός στο BBC τα Χριστούγεννα του 2015.

Γιατί όμως η πλήρης ανάπτυξη των δυνατοτήτων και των εφαρμογών της τεχνητής νοημοσύνης μπορεί να οδηγήσει στην εξάλειψη του ανθρώπινου είδους; Επειδή, όπως διατείνεται ο Χόκινγκ, «τα ανθρώπινα όντα, περιορισμένα από τους υπερβολικά αργούς ρυθμούς της βιολογικής τους εξέλιξης, δεν θα καταφέρουν να ανταγωνιστούν τις νοήμονες μηχανές».

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο μεγάλος Βρετανός φυσικός έκανε αυτήν την πεσιμιστική πρόβλεψη όταν ρωτήθηκε από τον δημοσιογράφο του BBC σχετικά με τα τεχνολογικά επιτεύγματα που του επιτρέπουν να κινείται και να επικοινωνεί με το περιβάλλον του. Βλέπετε, αρκετοί από τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για να παρακαμφθεί η τραγική του ασθένεια βασίστηκαν στην ανάπτυξη της Τ.Ν.

www.efsyn.gr