Σε μετοχές 117 εκατ. ευρώ κάθονται μεγαλοστελέχη

Της ΕΛΙΖΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Πάνω από 117,2 εκατομμύρια ευρώ κάθονται στο «συρτάρι» του γραφείου συνολικά 5.357 στελεχών σε 40 εισηγμένες εταιρείες. Συνδετικός κρίκος; Τα προγράμματα δικαιωμάτων προαίρεσης (stock option plans) που έθεσαν σε εφαρμογή από τα τέλη του 2007 οι εργοδότες για να ανταμείψουν τα «πρωτοπαλίκαρά» τους για τις επιδόσεις τους κατά την περασμένη χρονιά αλλά και να τους δεσμεύσουν προκειμένου να συνεχίσουν να αποδίδουν και στο μέλλον το ίδιο και καλύτερα.

Στη λίστα αυτών των 40 επιχειρήσεων (ποσοστό 13% επί του συνόλου των εισηγμένων) «φιγουράρουν» ονόματα εταιρειών από σχεδόν κάθε τομέα: τραπεζικό, βιομηχανικό, πληροφορικής, τηλεπικοινωνιών, καταναλωτικών προϊόντων κ.ά.

Συνήθεις «ευνοούμενοι» ή, αλλιώς, δικαιούχοι των προγραμμάτων stock options είναι τα μεγαλοστελέχη, χωρίς αυτό να αποκλείει και τις περιπτώσεις εταιρειών που έχουν ως πρακτική τους να διευρύνουν τη βάση και στα κατώτερα κλιμάκια των εργαζομένων τους (βλ. Εθνική Τράπεζα, Πειραιώς, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο). Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες, που, αν και απασχολούν εκατοντάδες εργαζομένους τα προγράμματα stock options που εφαρμόζουν αφορούν λίγους. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι αυτές των εταιρειών Ελβαλ, Ελληνικά Καλώδια, Πλαστικά Θράκης, Σιδενόρ, ΣΙΔΜΑ, Χαλκόρ, Autohellas, Eurodrip, Plias κ.ά. Σημειώστε ότι οι εισηγμένες στο Ελληνικό Χρηματιστήριο απασχολούν περίπου 300.000 εργαζομένους. Από αυτούς «προνόμοια» μέσω stock options απολαμβάνει μόνο το 1,8%! Επίσης, τα υψηλόβαθμα στελέχη λαμβάνουν, εκτός από αυτά, έναν παχυλό «βασικό» μισθό αλλά και ετήσια μπόνους.

Τι είναι και πώς λειτουργούν τα προγράμματα stock options; Stock option είναι το δικαίωμα που δίνεται στα στελέχη μιας εταιρείας να αγοράσουν μετοχές της σε συγκεκριμένη τιμή. Για να δοθεί κίνητρο απόδοσης το δ.σ. της επιχείρησης συντάσσει τις λεπτομέρειες του προγράμματος προαίρεσης μετοχών, το οποίο ορίζει τους δικαιούχους, την τιμή διάθεσης των μετοχών και τον αριθμό των μετοχών.

Στη συνέχεια, περνά από την έγκριση της γενικής συνέλευσης. Κατόπιν, τα ενδιαφερόμενα στελέχη (το όνομα των οποίων περιλαμβάνεται στη λίστα των δικαιούχων) αγοράζουν εντός συγκεκριμένης ημερομηνίας το πακέτο μετοχών που επιθυμούν στην προνομιακή τιμή (αρκετά χαμηλότερη της τρέχουσας στο Χ.Α. δηλαδή). Το κάθε στέλεχος διατηρεί το δικαίωμα να πουλήσει όλες ή μέρος αυτών των μετοχών στο Χρηματιστήριο.

Είθισται το μέγεθος (η αξία δηλαδή) του πακέτου μετοχών που μπορεί να αγοράσει ο κάθε δικαιούχους να διαμορφώνεται ως ποσοστό επί των αποδοχών του. Είτε των ετήσιων ή με βάση τον μέσο όρων των τελευταίων ετών. Σημειώστε επίσης ότι το κέρδος που προκύπτει για την «τσέπη» του κάθε στελέχους (κόστος κτήσης μετοχών μείον έσοδα από την πώλησή τους) δεν φορολογείται από το κράτος.

Τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς τα προγράμματα αυτά έχουν δεχθεί δριμεία κριτική ειδικά στις περιπτώσεις που οι μετοχές δίνονται σε τιμή πολύ χαμηλότερη της χρηματιστηριακής. Κι αυτό γιατί η μεγάλη διαφορά μεταξύ της τιμής της μετοχής και του κόστους απόκτησής της στο πλαίσιο του stock option plan αίρει το βασικό λόγο για τον οποίο δίνεται το stock option: να λειτουργήσει ως κίνητρο απόδοσης για τα στελέχη ώστε να δουλέψουν και να αυξήσουν τα κέρδη της εταιρείας και μαζί τη δική τους περιουσία. Από την άλλη, η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου που γίνεται έπειτα από κάθε τέτοιο πρόγραμμα αποδυναμώνει τη θέση των μικρομετόχων της εταιρείας.

Σε επικοινωνία μας με την εταιρεία Λιβάνης, ο αντιπρόεδρος του Δ.Σ., Ηλίας Λιβάνης αρκέστηκε να πει ότι κινήθηκαν αυστηρά μέσα στα πλαίσια του νόμου. Από την άλλη, ο Τάκης Κονταξής, υπεύθυνος επενδυτικών σχέσεων στον Τιτάνα υποστήριξε ότι έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι η χαμηλή τιμή διάθεσης (σε συνδυασμό με την μείωση του αριθμού των μετοχών) δίνουν περισσότερα κίνητρα απόδοσης στα στελέχη ενώ παράλληλα τους αποτρέπει να παίρνουν αποφάσεις υψηλού ρίσκου.

Η σημερινή υπεραξία των stock options που κρατάνε στα χέρια τους αυτά τα 5.357 στελέχη υπολογίζεται σε πάνω από 50% (διπλάσια σε σχέση με την περίοδο 2006-2007 δηλαδή). Πρόκειται για συνολικά 25.385.520 μετοχές που δόθηκαν μεταξύ 1ης Δεκεμβρίου 2007 και 21 Ιανουαρίου 2008 σε στελέχη, προς 231.702.796 ευρώ. Τα «χαρτιά» αυτά με βάση τις τιμές κλεισίματος της περασμένης Δευτέρας, αξίζουν ήδη 1,5 φορές περισσότερο, ή αλλιώς 348.977.028 ευρώ. Κι αυτό παρά τη μεγάλη πτώση του Χ.Α. κατά 20% από την αρχή της χρονιάς έως την περασμένη Δευτέρα.

Διαστημικά κέρδη!

Υπάρχουν εταιρείες που τα πακέτα μετοχών που έδωσαν έχουν αποφέρει μέχρι στιγμής διαστημικές υπεραξίες ενώ άλλες εμφανίζουν αρνητικό πρόσημο.

Από τα 43 προγράμματα δικαιωμάτων προαίρεσης μετοχών που τέθηκαν σε εφαρμογή πρόσφατα πάνω από τα μισά σημειώνουν υπεραξίες κατά πολύ υψηλότερες από τον μέσο όρο του 50%. Ορισμένες μάλιστα είναι τριψήφιες. Αυτό οφείλεται κυρίως στην πολύ χαμηλή τιμή διάθεσης των μετοχών συγκριτικά με αυτή, που επικρατεί στην αγορά. Για παράδειγμα ο Λιβάνης (με υπεραξία 723%!). Ο Τιτάνας (640%), η Frigoglass (361%) και ένα από τα δύο προγράμματα των Ελλ. Χρηματιστηρίων.

Στον αντίποδα βρίσκονται 20 προγράμματα κάτω του μέσου όρου. Από αυτά, τα μισά έχουν «ζημιώσει» τα στελέχη που αγόρασαν μετοχές της εταιρείας τους.

Copyright © 2007 Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.