Διάβασα σήμερα ένα πολύ χρήσιμο και κατατοπιστικό άρθρο των συναδέλφων του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΚΕΠΥ) Ηλία Κονδύλη και Αλέξη Μπένου. Κινείται στο ίδιο μήκος με τις κατευθυντήριες οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος είναι και ο καθ’ ύλην αρμόδιος για την καταπολέμηση της πανδημίας του κορωνοϊού. Επειδή διαπιστώνω μια ευλαβική προσήλωση πολλών θαμώνων του Διαλόγου στην αυστηρή τήρηση των οδηγιών που ανακοινώνουν οι επαΐοντες, θεωρώ σκόπιμο να αναφέρω εν τάχει τι ακριβώς συστήνουν οι αρμόδιοι του ΠΟΥ. Και φυσικά να δούμε κατά πόσον οι οδηγίες αυτές εφαρμόζονται από τον ημέτερο ΕΟΔΥ του κ. Αρκουμανέα.

Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ραχοκοκαλιά της παγκόσμιας στρατηγικής για την καταπολέμηση της πανδημίας πρέπει να είναι η διενέργεια διαγνωστικών τεστ σε μαζική κλίμακα, η απομόνωση των κρουσμάτων και η όσο το δυνατόν πιο λεπτομερής ανίχνευση των επαφών τους. Τόνισε χαρακτηριστικά ότι δεν είναι δυνατόν να «προσπαθούμε να σβήσουμε μια πυρκαγιά με δεμένα τα μάτια» και ότι τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και πλυσίματος των χεριών δεν αρκούν για την εξάλειψη της επιδημίας. «Once again, our key message is: test, test, test»!

Τη στρατηγική αυτή την ακολούθησαν αρχικά αρκετές χώρες της Ασίας και μπόρεσαν έτσι να περιορίσουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την εξάπλωση του κορωνοϊού. Άρα είναι δοκιμασμένη, στηρίζεται στην εμπειρία και γι’ αυτό μπορεί να θεωρηθεί παράδειγμα προς μίμηση («best practice»). Την ακολουθούν τώρα (έστω και καθυστερημένα) και πολλές ευρωπαϊκές χώρες που έχουν μεγάλο πρόβλημα, όπως η Γαλλία.

Τα διαγνωστικά τεστ είναι πολλών ειδών. Εκτός από κείνα που ελέγχουν αν κάποιος είναι φορέας ή νοσεί από κορωνοϊό (δηλαδή τα κρούσματα), έκανε την εμφάνισή του και ένα τεστ που διαπιστώνει αν κάποιος έχει νοσήσει στο παρελθόν και έχει αποκτήσει αντισώματα, δηλαδή ανοσία. Είναι μια μικρή συσκευή χειρός που τρυπάει την άκρη του δακτύλου για να πάρει μια σταγόνα αίμα και να την αναλύσει. Μοιάζει πολύ μ’ αυτές που ελέγχουν το σάκχαρο. Το τεστ αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί δείχνει αν έχει νοσήσει η «αγέλη» και σε ποιο βαθμό.

Γιατί κακά τα ψέματα, όσο δεν υπάρχει εμβόλιο, ο μόνος τρόπος για να βγούμε από το τούνελ των περιοριστικών μέτρων είναι να νοσήσει ένα όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό της «αγέλης» (πάνω από 60%, λένε οι ειδικοί). Η τεράστια κινητοποίηση κατά της πανδημίας σε παγκόσμια κλίμακα είχε και εξακολουθεί να έχει ως στόχο να μην νοσήσει όλος μαζί ο πληθυσμός, γιατί πρώτον θα προκαλέσει την κατάρρευση των συστημάτων υγείας και δεύτερον θα ξεκάνει τα γερασμένα μέλη της «αγέλης», τη λεγόμενη τρίτη ηλικία, που δεν αντέχει στη δοκιμασία αυτής της νόσου.

Η μέτρηση του ποσοστού ανοσίας του πληθυσμού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να προσδιοριστεί πότε και πώς θα λήξουν τα περιοριστικά μέτρα. Ένα θέμα που έθιξε πολύ εύστοχα ο σ. Α. Ντελόπουλος. Αν τερματίσουμε τον κατ’ οίκον περιορισμό χωρίς να γνωρίζουμε τι ποσοστό του πληθυσμού και ποιοι συγκεκριμένα έχουν αποκτήσει αντισώματα, τότε βαδίζουμε στα τυφλά και είναι πιθανόν να ξανασημειωθεί έξαρση της επιδημίας. Είναι προφανές ότι η λήξη των περιοριστικών μέτρων δεν πρέπει να είναι γενική, αλλά πρέπει να γίνει σταδιακά και διαφοροποιημένα. Αν όμως δεν κάνουμε συστηματικές μετρήσεις, δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιοι είναι φορείς του ιού χωρίς συμπτώματα, ποιοι έχουν αποκτήσει αντισώματα και ποια είναι η ένταση της νόσου στις διάφορες περιοχές της χώρας. Οπότε είναι αδύνατον να χαράξουμε μια ασφαλή στρατηγική εξόδου. Βαδίζουμε στα τυφλά και έτσι είναι πολύ πιθανό να στείλουμε τις ευπαθείς ομάδες στο στόμα του λύκου.

Η χώρα μας όχι απλώς δεν ακολουθεί τις οδηγίες του ΠΟΥ, αλλά ο κ. Τσιόρδας επιμένει ότι η πετυχημένη στρατηγική των μαζικών διαγνωστικών ελέγχων που ακολουθούν οι περισσότερες χώρες και την ενισχύουν ολοένα και περισσότερο είναι περιττή και υπερβολικά δαπανηρή. Δεν ξέρω πόσο δαπανηρή είναι, αλλά σίγουρα δεν είναι περιττή. Αντίθετα αποτελεί μονόδρομο για να χαράξουμε και να εφαρμόσουμε μια ασφαλή στρατηγική εξόδου από τα περιοριστικά μέτρα. Αυτό λένε οι καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που (πρέπει να) είναι ο επίσημος σύμβουλος των κυβερνήσεων σε περιπτώσεις πανδημίας.

Προφανώς τα περιοριστικά μέτρα ήταν αναγκαία και ευτυχώς πάρθηκαν νωρίτερα απ’ ό,τι σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Γι’ αυτό και μέχρι στιγμής η επιδημία είναι πιο ήπια στη χώρα μας. Θα μπορούσαν βέβαια να είχαν παρθεί και δύο βδομάδες νωρίτερα –με ακόμα καλύτερα αποτελέσματα- αν η κυβέρνηση έσπευδε να υιοθετήσει την πρόταση Μόσιαλου. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση συμπεριφέρεται ωσάν η ένταση της επιδημίας να εξαρτάται μόνον από τον κατ’ οίκον περιορισμό, ενώ στην πραγματικότητα επηρεάζεται και από άλλους σημαντικότερους παράγοντες. Δεν διαθέτει αρκετά χρήματα για να θωρακίσει και να επεκτείνει το εθνικό σύστημα υγείας και τους ανθρώπους του, δεν κάνει μαζικά διαγνωστικά τεστ επειδή τα θεωρεί δαπανηρά, αλλά την ίδια στιγμή χαρίζει δεκάδες εκατομμύρια σε ημέτερους κλινικάρχες, καλανάρχες και εργολάβους δημοσίων έργων. Οι επιλογές αυτές δείχνουν ότι πάσχει από ιδεολογικές εμμονές. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν προχωρήσει σε επίταξη ή εθνικοποίηση των ιδιωτικών μονάδων υγείας. Καπιταλιστικές κι αυτές…

Τέλος –κι αυτό είναι πολύ επικίνδυνο- φαίνεται ότι η κυβέρνηση είναι έτοιμη, σε περίπτωση έξαρσης (αλλά και μη έξαρσης;) της επιδημίας, να φορτώσει την ευθύνη στους δήθεν απείθαρχους συμπολίτες μας και να σκληρύνει ακόμη περισσότερο τα περιοριστικά μέτρα. Νομίζω ότι ο σ. Κ. Σταμάτης ασκεί μια πολύ εμπεριστατωμένη κριτική στο θέμα αυτό.  Ήδη πολλές ακροδεξιές κυβερνήσεις χρησιμοποιούν την υγειονομική κρίση ως δικαιολογία για να περιορίσουν τους δημοκρατικούς θεσμούς. Λες και η δημοκρατία εμποδίζει την αντιμετώπιση του κορωνοϊού! Ο Όρμπαν μάλιστα έκλεισε επ’ αόριστον το κοινοβούλιο και κυβερνά την Ουγγαρία με προεδρικά διατάγματα. Με άλλα λόγια η Ουγγαρία είναι επ’ αόριστον η πρώτη νόμιμη δικτατορία της ΕΕ! Και οι Βρυξέλλες ουσιαστικά σιωπούν. Υποψιάζομαι ότι αυτό δεν γίνεται τυχαία. Κανείς δεν ξέρει πώς θα εξελιχτεί αυτή η κρίση. Ήδη στη Γαλλία οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μεγάλη λαϊκή δυσαρέσκεια με τους χειρισμούς της κυβέρνησης. Πολλοί φοβούνται ότι άρχισε ήδη η (κιτρινο)γιλεκοποίηση της υγειονομικής κρίσης, με απρόβλεπτες συνέπειες. Οπότε δεν αποκλείεται και άλλες χώρες, εκτός από την Ουγγαρία, να αναγκαστούν να ακολουθήσουν το παράδειγμά της. Μπορεί δηλαδή να δούμε την Ιστορία να μην επαναλαμβάνεται σαν φάρσα, αλλά σαν τραγωδία…

*Γιώργος Δουράκης

  Αναπληρωτής Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας

  Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ

Πηγή: Ηλεκτρονικός Διάλογος Καθηγητών ΑΠΘ