Μένουμε σπίτι

του Κωνσταντίνου Παπαδόπουλου*

Μην αμελήσετε

Πάρτε μαζί σας νερό

Το μέλλον μας θα έχει πολύ ξηρασία

Μιχάλης Κατσαρός

Μετά το πολύδιαφημισμένο σύνθημα «Μένουμε σπίτι», προϊόντος του χρόνου, αυξάνεται σοβαρά η πιθανότητα να γεννηθεί εκ των συνθηκών ένα νέο σύνθημα που συνοψίζεται στο κινδυνεύουμε να «πεθαίνουμε» σπίτι............ Βέβαια δεν γνωρίζουμε αν το σύνθημα αυτό θα τύχει ανάλογης διαφημίσεως και προβολής από τα ΜΜΕ που διευρύνουν την κατάθλιψη.

Ας σοβαρευτούμε όμως, διότι όσο το μένουμε σπίτι διαρκεί, αυξάνεται σε εκθετικό βαθμό η πιθανότητα το κόστος της επόμενης μέρας να είναι δυσανάλογα  υψηλότερο από την προσδοκώμενη ωφέλεια και τι εννοούμε.

Οι πιθανές επιπτώσεις από τον εγκλεισμό, για λόγους προστασίας αφενός των πολιτών και αφετέρου των δημοσίων συστημάτων υγείας, ώστε να μη καταρρεύσουν, που σημειωτέον έμειναν δίχως δίχτυ προστασίας από τις περισσότερες κυβερνήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο κατηγορίες, κυριότερη εκ των οποίων είναι οι οικονομικές επιπτώσεις, αλληλοεξαρτώμενες, με τις ψυχολογικές.

Ξεκινώντας από την δεύτερη ομάδα των ψυχολογικών επιπτώσεων, που απορρέει από την ψυχολογική δοκιμασία του υποχρεωτικού και αυστηρά ελεγχόμενου εγκλεισμού, δημιουργείται η ευκαιρία μιας καθαρτήριας εσωτερικής αναζήτησης, την άποψη αυτή εξέφρασε, σε συνέντευξη του ο κ. Στέλιος Ράμφος. Ας μας επιτραπεί να έχουμε αντίθετη γνώμη, διότι αν ο εγκλεισμός δεν εκκινεί από βαθύτερους λόγους, σαφώς όχι υποχρεωτικούς και ενίοτε δημιουργικούς, δεν ωφελεί την ψυχή και οδηγεί χωρίς ενδιάμεσο σταθμό κατευθείαν στο τρελάδικο, σε αντίθεση με όσα διατείνεται ο κ. Ράμφος. Αρκεί να επισημανθεί εδώ το φαινόμενο της καμπίνας.^[1]   

Η άλλη διάσταση, των οικονομικών επιπτώσεων περιλαμβάνει: την απώλεια της εργασίας, επομένως τη δραματική αύξηση της ανεργίας, την απώλεια ή μείωση των εισοδημάτων από το κλείσιμο των επιχειρήσεων που πλήττονται και την συνακόλουθη κατάρρευση των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, δεδομένου ότι οι φόροι και οι εισφορές στην κοινωνική ασφάλιση αποτελούν την κύρια πηγή των εσόδων του κράτους σε ποσοστό 34% του ΑΕΠ. ^[2]

 Αυτή η συνθήκη διαμορφώνει όμως και ένα δυσοίωνο αύριο, αφού περιορίζει τις δυνατότητες του κράτους για την εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής στην υγεία, την παιδεία και την κοινωνική ασφάλιση.

Μια άλλη κατάρρευση, η οποία είναι προ των πυλών, είναι η προβλεπόμενη μείωση των εσόδων της τουριστικής βιομηχανίας, η οποία συνεισέφερε το 2018, 16,1 δις ευρώ και το 2019, 18,20 δις ευρώ, ποσοστό 10% του ΑΕΠ. Τα έσοδα αυτά είναι αδύνατο να αναπληρωθούν.  

Να σημειωθεί επίσης ότι η μείωση του ΑΕΠ εκτός από την πτώση του βιοτικού επιπέδου, στην οποία αναπόδραστα θα οδηγήσει την πλειοψηφία των πολιτών, θα συντείνει στη χειροτέρευση του δείκτη χρέος προς ΑΕΠ και άρα σε δανεισμό με μεγαλύτερα επιτόκια, εκτός και αν συμφωνηθεί στη Ευρωπαϊκή Ένωση η έκδοση ευρωομολόγου ή μερική διαγραφή χρέους.

 Προκύπτει όμως, στο σημείο αυτό, ένα κυρίαρχο ερώτημα: πως ξαφνικά αποφάσισαν οι κυβερνήσεις, ανά τον κόσμο, να προστατεύσουν τους πολίτες τους από τη μόλυνση του κορονοϊού όταν από το 2008, αφετηρία της οικονομικής κρίσης, μέχρι το 2018 είχαν επιβάλλει μια άνευ προηγουμένου λιτότητα στο όνομα μιας ακόμη σωτήριας πολιτικής η όποια οδήγησε σε αλματώδη αύξηση της φτώχειας και σε υπερσυγκέντρωση του πλούτου, με ότι αυτή συνεπαγόταν για την κοινωνική πλειοψηφία. 

Το μείζον όμως θέμα, όπως προαναφέρθηκε, είναι τι θα συμβεί μετά την κορονοϊό εποχή σε επίπεδο οικονομίας: εργαζομένων και επιχειρήσεων, αλλά και του δημοσίου τομέα. Διότι όπως διαφαίνεται, μέχρι στιγμής, ο νεοφιλελευθερισμός και το θεωρητικό υπόδειγμα που τον υποστηρίζει δεν αποφάσισε να εκλείψει μαζί με τον κορονοϊό, αν κρίνουμε από την Γερμανική, προτεσταντική, εμμονή στην τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων του συμφώνου σταθερότητας και στη μη ύπαρξη συμφωνίας για έκδοση ευρωομολόγου, με σκοπό την απορρόφηση των σεισμικών δονήσεων που δέχονται οι ευρωπαϊκές οικονομίες. Συνεπώς η επιστροφή στον J.Μ Keynes και κατά συνέπεια σε έναν πιο ισχυρό ρόλο του κράτους στην οικονομία προς το παρόν δεν φαίνεται ορατή.

^[1] Φαινόμενο που δημιουργήθηκε στη Βόρεια Αμερική με την άφιξη των αποίκων, ο κόσμος κλείνονταν σε ξύλινες καλύβες για εβδομάδες, προκειμένου να προφυλαχθεί από το κρύο, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη ανεπιθύμητων ψυχολογικών καταστάσεων. 

^[2]   ΑΕΠ 187,50 δις ευρώ. Στοιχεία προϋπολογισμού 2019,  Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ.

Υ.Γ. Ευχή μας είναι οι παραπάνω απόψεις να αποδειχθούν εσφαλμένες.

Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος είναι οικονομολόγος MSc, μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδος.