Του Κ. ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΤΗ ΜΙΑ ημέρα πανηγύρια στις αγορές. Την επόμενη, όμως κλάμα και οδυρμός. Μετά την κατάρρευση και εξαγορά της Bear Sterns τον περασμένο Μάρτιο από την JP Morgan και τη διόγκωση του μεγέθους των τραπεζικών ζημιών σε 500 δισ. δολάρια παγκοσμίως (τις δυνητικές ζημιές πολλοί ανεβάζουν σε 1,6-2 τρισ.), η Wall Street ανησυχεί τώρα για τις συνέπειες της διάσωσης των Fannie Mae και Freddie Mac όχι μόνον στον κρατικό προϋπολογισμό και την οικονομία αλλά και στο οικονομικό κλίμα από τον ηθικό κίνδυνο (moral hazard) που προκαλούν τέτοιου είδους επιχειρήσεις διάσωσης.
*Το ναυάγιο της Lehman Brothers κατέδειξε τα όρια ενός συστήματος που κινείται ολοένα και περισσότερο επιλεκτικά στις παρεμβάσεις διάσωσης, καθώς εξαντλούνται τα διαθέσιμα μέσα. Προνόμια στήριξης μπορούν να έχουν μόνο οι πολύ μεγάλοι.

Σήμερα εκτιμάται πως από τη μερική εθνικοποίηση των Fannie Mae και Freddie Mac το αμερικανικό Δημόσιο θα δαπανήσει 200-300 δισ. για αγορές μετοχών τους και κάλυψη με ρευστότητα ζημιών. Ορισμένοι εκτιμούν ότι και έτσι ακόμη δεν διασφαλίζεται η φερεγγυότητα των δύο τραπεζών και η ομαλή λειτουργία της στεγαστικής αγοράς ώστε να σταματήσει η πτώση των τιμών των ακινήτων (-20% από τα υψηλά του 2006), αλλά ότι απλώς κερδίζεται χρόνος μερικών μηνών. Πολλαπλάσια κεφάλαια θα δαπανηθούν με το νέο πακέτο που εξαγγέλθηκε την Παρασκευή.

*Στο μεταξύ, όμως, να που η AIG ξεπρόβαλε σαν νέος υποψήφιος πελάτης για διάσωση, ενώ εικάζεται πως ακολουθούν και άλλες τράπεζες, οι τρεις μεγάλες προβληματικές αυτοκινητοβιομηχανίες και ενδεχομένως η PIMCO (το μεγαλύτερο ομολογιακό fund στον κόσμο με ενεργητικό 400 δισ.) ο πρόεδρος της οποίας, Μπιλ Γκρος, πρόσφατα παρακινούσε την κυβέρνηση να αρχίσει να αγοράζει περιουσιακά στοιχεία προβληματικών χρηματοπιστωτικών εταιρειών προκειμένου να αποτραπεί το επερχόμενο «χρηματοπιστωτικό τσουνάμι», όπως το αποκάλεσε. Οπερ και εγένετο.

Ο φόβος του Γκρος ήταν μήπως η τάση απομόχλευσης που κυριαρχεί σήμερα στο τραπεζικό σύστημα νεκρώσει κάθε πιστωτική δραστηριότητα οδηγώντας σε κατάρρευση των αγορών και γενικευμένο αποπληθωρισμό. Εκτιμά πως αυτό μπορεί να αποσοβηθεί εάν το κράτος παρέμβει μαζικά, διαφορετικά πιστεύει πως μια τοπικής έκτασης πυρκαγιά θα απλωθεί και θα κάψει όλο το δάσος...

*Οι τρέχουσες επίσημες εκτιμήσεις για το κρατικό έλλειμμα στις ΗΠΑ μιλούν για 430 δισ. εφέτος. Σε αυτό πρέπει να προστεθούν το 2009 οι όποιες επιβαρύνσεις υπάρξουν από την οικονομική επιβράδυνση, τις φορολογικές ελαφρύνσεις που υπόσχονται οι προεδρικοί υποψήφιοι και το κόστος διάσωσης τραπεζών όπως οι δύο στεγαστικοί γίγαντες. Ποιος θα χρηματοδοτήσει παρόμοια ελλείμματα όταν το αμερικανικό κρατικό χρέος ξεπερνάει ήδη τα 5 τρισ. και το δολάριο έχει τελευταία ακριβύνει 12%;

*Με την προοπτική της μαζικής έκδοσης αμερικανικών κρατικών ομολόγων για την κάλυψη των νέων ελλειμμάτων που δημιουργεί η κεϊνσιανή πολιτική του κρατικού παρεμβατισμού, οι ανησυχίες των επενδυτών αυξήθηκαν. Μαζί τους αυξήθηκε το κόστος ασφάλισης έναντι του κινδύνου (hedging) ζημιών στα κρατικά ομόλογα (βλ. κατακόρυφη αύξηση credit-default swaps σε ύψος ρεκόρ αμέσως μετά τη διάσωση Fannie Mae, Freddie Mac).

*Καθώς η πιστοληπτική ικανότητα του αμερικανικού Δημοσίου υπονομεύεται από τη διασωστική πολιτική των εξαγορών, ο ύστατος χρηματοδότης-αγοραστής των νέων ομολογιακών εκδόσεων θα είναι η ομοσπονδιακή τράπεζα. Και αυτό σημαίνει μαζική εκτύπωση χρήματος από τη Fed, νομισματικό πληθωρισμό και νέα υποτίμηση του δολαρίου. Η κοινωνικοποίηση των τραπεζικών και επιχειρηματικών ζημιών μέσω του κράτους δεν αποτελεί λύση. Παρατείνει, μεταθέτει και περιπλέκει την κατάσταση.

*Επιπλέον, επιβραβεύει τους κακούς επιχειρηματίες εις βάρος των υγιών και των φορολογουμένων εμποδίζοντας, συγχρόνως, το οριστικό ξεκαθάρισμα και την επάνοδο της αγοράς στην ομαλότητα. Μετά τις κεϊνσιανές αποτυχίες της δεκαετίας του '70 και τη μακροχρόνια αδυναμία απόδοσης δημοσιονομικών πολιτικών οικονομικής στήριξης στην Ιαπωνία (1990-2008), είναι να απορεί κανείς πώς θα κατορθώσει ο νέος κρατισμός να αποτρέψει την ύφεση.

Copyright © 2008 Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.