Εφιάλτης Νο. 2 για τις τράπεζες

Συνθήκες ασφυξίας στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα

Της ΑΝΝΕ ΜΙCΗΕL | Αθήνα - Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2009

«ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ εφιάλτης υπ΄ αριθμόν 2:Ο φόβος επιστρέφει» τιτλοφορούσετην περασμένη Κυριακή η βρετανική«Sunday Τimes»,με αφορμή την απότομηεπιδείνωση των στοιχείων για τις βρετανικές τράπεζες.Μία ημέρα μετά ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν ανακοίνωνε δεύτερο πρόγραμμαγια τις τράπεζες,μετά τα ιλιγγιώδηποσά που ανακοίνωσε ως ζημιές για το 2008 η Royal Βank of Scotland. Το δεύτερο αυτό πακέτο ανεβάζει την κρατική συμμετοχή στην τράπεζα στα 70%.Αλλά και μία άλλη βρετανική τράπεζα,ηΒarclay΄s,είδε τις επόμενες ημέρεςνα καταρρέει στο χρηματιστήριο, επισκιάζοντας το ίδιο το κυβερνητικό πλάνο. Ωστόσο ανάλογα, νέα, προγράμματα
διάσωσης του τραπεζικού συστήματοςανακοινώνουν πλέον η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές χώρες,σημάδιτης επιδείνωσης τόσο της οικονομικήςσυγκυρίας γενικά όσο και των επιπτώσεών της στον τραπεζικό χώρο. Ο βέλγος πρωθυπουργός Ντιντιέ Ρεντέρςεπιβεβαίωσε την Τετάρτη ότι το δεύτερο πακέτο,μετά τη διάσωση της Fortis και της Dexia,βρίσκεται υπό διαμόρφωση.Στη Γερμανία η Ηypo Real Εstate γνωστοποίησε ότι έχει να λάβει νέες κρατικές εγγυήσεις ύψους 12 δισ. ευρώ. Στη Γαλλία, όπου η Societe Generale εντυπωσίασε με το καθαρό κέρδος που ανακοίνωσε,ύψους 2 δισ. ευρώ, για το 2008, οι τράπεζες ωστόσοείδαν επίσης την κεφαλαιοποίησή
τους να συρρικνώνεται, όπως και στη γειτονική Ελβετία,για την οποία οι εκτιμήσειςδεν είναι εξαιρετικές.Η Credit Suisse, σύμφωνα με τη γερμανική Ηandelszeitung, ετοιμάζεται να ανακοινώσειζημιές για το 2008 που θα μπορούσαν να φθάσουν τα 4 δισ. ευρώ.Πάντωςο γάλλος πρόεδρος ΝικολάΣαρκοζί κατάφερε να επιβάλει στους τραπεζίτες του να περιορίσουν εφέτος τα μπόνους τους,όπως έγινε και σε άλλεςχώρες, κυρίως στη Βρετανία. «Οι διοικητές των τραπεζών ομόθυμα αποφάσισαννα απαρνηθούν το κυμαινόμενοτμήμα της αμοιβής τους για το 2008» ανακοίνωσε η προεδρία της ΓαλλικήςΔημοκρατίας. Για τα μερίσματα πάντως δεν έγινε λόγος...

Η Βρετανία έκανε την έκπληξη τη Δευτέρα 19 Ιανουαρίου, όταν μαθεύτηκε ότι η Royal Βank of Scotland (RΒS) κατέγραψε ζημιές 28 δισ. στερλινών (30 δισ. ευρώ) το 2008-που είναι το ισόποσο του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ) της Κένυας. Ταυτόχρονα εξαγγέλθηκε και δεύτερο πακέτο μαζικής ενίσχυσης του τραπεζικού τομέα.

Η συγκλονιστική αυτή αναγγελία αναζωογόνησε τις ανησυχίες των επενδυτών στις χρηματοπιστωτικές αγορές, που παραμένουν καχύποπτοι απέναντι στο πηγάδι χωρίς πάτο που μοιάζει να αποτελεί η πιστωτική κρίση. Η πρόσθεση παγκοσμίως και επικαιροποιημένα των πρόσφατων απωλειών των τραπεζών των ΗΠΑ, της Βρετανίας, της Ισπανίας και της Ελβετίας έχει ήδη φθάσει στο αστρονομικό ποσό των 1.200 δισ. δολαρίων (925 δισ. ευρώ). Και είμαστε πολύ μακριά ακόμη από το σύνολο των ζημιών.

Μετά τη χρεοκοπία της Lehman Βrothers, τον Σεπτέμβριο του 2008, περισσότερα από 500 δισ. δολάρια επενδύθηκαν από τα κράτη στα κεφάλαια του παγκόσμιου τραπεζικού τομέα. Επενδυτές, αναλυτές και ρυθμιστές ενθαρρύνουν τις τράπεζες να επωφεληθούν από τα αποτελέσματά τους του δ΄ τριμήνου του 2008 για να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους και να διαγράψουν το παρελθόν τους. Χωρίς αυτό, τους λένε όλοι μαζί, η εμπιστοσύνη που στηρίζει τις συναλλαγές στις αγορές δεν μπορεί να επανέλθει.

Πότε ακριβώς όμως μπορούν να επανέλθουν οι τράπεζες σε καλύτερη κατάσταση; Με τι θα μπορούσε να μοιάζει ένα 2009 για τις εταιρείες αυτές, των οποίων η ζωτικότητα συνδέεται με τους οικονομικούς κύκλους; Μήπως πρέπει να πανικοβληθούμε μαζί με τον επικεφαλής της αμερικανικής τράπεζας JΡ Μorgan, που είναι πεπεισμένος ότι τα χειρότερα είναι μπροστά μας;

Η Λοράνς Μπουν, οικονομολόγος της Βarclay΄s, επίσης ζωγραφίζει ένα «ζοφερό» περιβάλλον: «Είναι η πρώτη φοράπου βλέπουμε μια ύφεση όπου όλες οι χώρες καταγράφουνταυτόχρονη κάμψη» διαπιστώνει. «Αυτές δεν είναι ευνοϊκέςσυνθήκες για τις τράπεζες,καθώςαυτές είναι που χρηματοδοτούν την οικονομία». Για πρώτη φορά επίσης, συνεχίζει, «όλοι οι παράγοντες του ιδιωτικού τομέα- τράπεζες, επιχειρήσεις,νοικοκυριά- λογαριάζουνστα κράτη για να μπορέσουν να βγουν από την κρίση». Σύμφωνα με τις προβλέψεις της, «οι τεράστιες ενέσειςρευστότητας στην οικονομίαθα μπορούσαν να επιτρέψουνμια ανάκαμψη ήδη από το δεύτερο εξάμηνο του 2009 στις ΗΠΑ,στα τέλη του 2009- αρχές του 2010 στην Ασία και κατά το 2010 στην Ευρώπη».

Μετά το σοκ της πιστωτικής κρίσης οι τράπεζες έχουν τώρα να αντιμετωπίσουν και το οικονομικό σοκ, το οποίο θα μπορούσε να τους προκαλέσει πρόσθετες απώλειες από την ανικανότητα αποπληρωμής των πιστώσεων που έχουν χορηγήσει. Και αυτό θα το αντιμετωπίσουν περισσότερο ή λιγότερο καλά, ανάλογα με τα ίδια κεφάλαιά τους. Οσες είναι λιγότερο καλά κεφαλαιοποιημένες θα στραφούν και πάλι προς τα κράτη ή, έστω, αν το χρηματιστηριακό περιβάλλον το επιτρέψει, θα αναζητήσουν λεφτά και στις αγορές.

Ο Ρομέν Μπιρνάν της εταιρείας Μoneta περιγράφει τις ανησυχίες των αγορών: «Το 2008πιστέψαμε πολύ γρήγοραότι η χρηματοπιστωτική κρίσηέληξε.Τη φορά αυτήόλος ο κόσμος ξέρει ότι μπαίνουμε σε μια πολύ σκληρή οικονομικήκρίση,που θα πλήξει τη φερεγγυότητα των πελατών των τραπεζών, δηλαδή επιχειρήσεωνκαι νοικοκυριών,που δανείζονταιχρήματα από τις τράπεζες» .

Ηδη η πτώση των παραγγελιών αυτοκινήτων και η κάμψη των οικοδομών μεταφράζονται σε αύξηση των προβληματικών πιστώσεων. Οι προβλέψεις που αναγκάζονται να κάνουν οι τράπεζες απέναντι στην κατάσταση αυτή των κινδύνων θα επηρεάσει τα αποτελέσματά τους. «Η αγορά επικεντρώνεται στις αυξήσεις κεφαλαίου που ενδεχομένωςθα χρειαστούν» συνεχίζει ο κ. Μπιρνάν. «Κάθε ανακεφαλαιοποίηση σε χαμηλήτιμή ερμηνεύεται πολύ άσχημα,καθώς οδηγεί σε διάχυσητης ιδιοκτησίας τους.Και αυτό είναι που ρίχνει τις τράπεζεςσε έναν φαύλο κύκλο υποτιμήσεων».

Ο Ζαν-Λουί Μουριέ, οικονομολόγος της Αurel ΒGC, είναι εξίσου απαισιόδοξος. Τουλάχιστον για την αρχή του 2009. Την ίδια στιγμή που οι τράπεζες δυσκολεύονται εξαιρετικά να χρηματοδοτηθούν από τις αγορές, τη στιγμή που η κρίση των subprimes έχει περικόψει την ικανότητά τους να δανείσουν, πρέπει ταυτόχρονα «να αντιμετωπίσουν και μια μείωσηαιτήσεων για δάνεια από τους πλέον φερέγγυους, καθώςοι επενδύσεις των μεγάλωνεταιρειών έχουν σταματήσει» . Και αντιστρόφως, επισημαίνει: «Γιατί ταυτόχρονα αυξάνεταιη ζήτηση για κεφάλαια κίνησης εκ μέρους των επιχειρήσεωνπου ήδη αντιμετωπίζουνπρόβλημα και που με τη σειρά τους πνίγονται από την ίδια την επέκταση των χρονικώνδιαστημάτων εξόφλησηςμεταξύ επιχειρήσεων». Ωστόσο ο κ. Μουριέ πιστεύει ότι θα υπάρξει μια ελαφρά ανάκαμψη της οικονομίας της ευρωζώνης μέσα στην άνοιξη και εντοπίζει διάφορα θετικά στοιχεία στο σημερινό τοπίο. Η υιοθέτηση μαζικών προγραμμάτων ανάκαμψης, με δημόσιες εγγυήσεις για χαρτοφυλάκια δανείων που περιέχουν «τοξικούς» τίτλους, θα πρέπει κανονικά να ανακουφίσει τις τράπεζες.

Ο Ερίκ Ντελανουά, αντιπρόεδρος της Weave, γραφείου συμβούλων στρατηγικής, είναι ένας από τους λίγους που «σχετικοποιούντο βάρος των αρνητικών ειδήσεων». Γιατί «ξέραμε ότι οι τράπεζες είχαν καταγράψει ζημιέςμέσα στο 2008,καθώς και ότι το ένα τρίτο των κερδοσκοπικώνκεφαλαίων θα χρεοκοπούσε» λέει. «Το παγκόσμιο περιβάλλον είναι πολύ ανησυχητικό,αλλάυπάρχουν και νησίδεςηρεμίας,όπως η Γαλλία, όπου οι τράπεζες της χώρας υπέστησαν ως τώρα μικρότερα πλήγματα,χάρη στη λιανική τραπεζικήτους».

«Αυτό που είναι το πιο ανησυχητικόείναι ότι δεν μπορούμενα ξέρουμε με τι θα μοιάζειτο 2009» επισημαίνει ο Ολιβιέ Παστρέ, καθηγητής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο 8 του Παρισιού. «Ας είμαστε έντιμοι:δενείχαμε προβλέψει την έκταση της πιστωτικής κρίσης το 2008 και δεν θα μπορέσουμενα προκαταβάλουμε ούτετην έκταση της οικονομικήςκρίσης το 2009».

http://tovima