Οι ψηφιακές τεχνολογίες στην εποχή των (κορωνα)ιών: Ένας ιός μπορεί να αλλάξει αυτά που ξέραμε…

Αδιαμφισβήτητα, η πρόσφατη κρίση της πανδημίας του κορονοϊού Covid-19, ανέδειξε τη σημασία των ψηφιακών τεχνολογιών, συμπεριλαμβανομένης και της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ), στην έγκαιρη προειδοποίηση όσον αφορά την εμφάνισή του, την έρευνα για την αντιμετώπισή του (με αντίδοτα και εμβόλια), την εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων ώστε να ελαχιστοποιηθεί η εξάπλωσή του καθώς και την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών του.

Σχετικά με την έγκαιρη προειδοποίηση της εμφάνισης του κορονοϊού στην Κίνα, πρέπει να επισημανθεί ότι η καναδική εταιρία Blue Dot, κατάφερε με την τεχνολογία της να εντοπίσει πρόωρα τις πνευμονίες που εκδηλώθηκαν στη χώρα αυτή, που ήταν παρόμοιες μ’ εκείνες του SRAS, και στη συνέχεια αποδείχτηκαν ότι είχαν σχέσεη με τον Covid-19.

Ταυτόχρονα, οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης χρησιμοποιήθηκαν από τους επιστήμονες σε πολλές εφαρμογές της ώστε να αναλυθεί, με σχετικούς αλγορίθμους, σε σύντομο χρονικό διάστημα η σχετική βιβλιογραφία, η βιοχημία του ιού, η διάγνωσή του με ραδιογραφίες και ακτίνες Χ του πνεύμονος, η πρόβλεψη της εξέλιξής του ιού ανάλογα με την ευπάθεια των ασθενών, κ.ά. (Le Monde 20/5/2020).

• Ειδικότερα, η προσφυγή στις ψηφιακές τεχνολογίες για τον περιορισμό της εξάπλωσης του Covid-19 ήταν μια σημαντική πολιτική που εφαρμόστηκε από πολλές χώρες, παρά τα προβλήματα που προκύπτουν όσον αφορά τις ατομικές ελευθερίες και την προστασία των προσωπικών δεδομένων.

Η τεχνολογία Trace Fogether, που στηρίζεται στην αρχή του“Contact tracing” (καταγραφή επαφών) μέσω της εφαρμογής Bluetooth, επιτρέπει την αποθήκευση, για 21 ημέρες, δεδομένων ατόμων-χρηστών smartphones. Ειδικότερα, ένα άτομο-χρήστης smartphone που δέχεται οικειοθελώς την εφαρμογή αυτή του Bluetooth, και έρχεται σε επαφή με άλλα άτομα, σε απόσταση2 έως 100 μέτρων, για μεγάλο χρονικό διάστημα (μέχρι 20 λεπτά), που επίσης χρησιμοποιούν την ίδια εφαρμογή, η σχετική πληροφορία αποθηκεύεται στο smartphone. Εάν ο χρήστης που έχει επιμολυνθε καιι ήρθε σ’ επαφή με άλλα άτομα, τότε η πληροφορία μεταβιβάζεται στις υγειονομικές αρχές, που με τη σειρά τους καλούν τα άτομα αυτά σε προληπτικό έλεγχο (test).

Τα συστήματα “contact tracing” μπορούν να εφαρμόζονται μόνον όταν οι χρήστες διαθέτουν smartphones και προσχωρούν στις εφαρμογές αυτές οικειοθελώς, βάσει της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.

Για παράδειγμα, στη Νότια Κορέα, με την εφαρμογή Corona Baeksinτης Handasoft, ειδοποιούνται οι χρήστες για τα άτομα που διαπιστώθηκε η επιμόλυνσή τους από τον Covid-19 για τους χώρους και μέρη που έχουν επισκεφθεί και απέχουν μέχρι 100 μέτρα από τους υπόλοιπους χρήστες της ίδιας εφαρμογής.

Επίσης, οι υγειονομικές αρχές (Το Κέντρο Ελέγχου των Ασθενειών) έχουν το δικαίωμα, με βάση το νόμο, να κάνουν χρήση των αποθηκευμένων δεδομένων στα smartphones των χρηστών που έχουν επιμολυνθεί με τον κορονοϊό, καθώς και τα ονόματα, τον αριθμό ταυτότητας, το φύλλο, την εθνικότητα, τις μετακινήσεις και το γεωεντοπισμό τους.

Ταυτόχρονα, οι ταξιδιώτες από το εξωτερικό υποχρεούνται να έχουν τη σχετική εφαρμογή Bluetooth, ώστε να παρακολουθούνται κατά τη διάρκεια της κατ’ οίκον απομόνωσής τους. Τέλος, τα στοιχεία των επιμολυσμένων ατόμων και γενικότερα των χρηστών των εφαρμογών contact tracing αποθηκεύονται σε ανεξάρτητο Κέντρο Ελέγχου και θα καταστραφούν όταν λήξει η πανδημία (Le Monde, 9/4/2020).

• Η Νότια Κορέα κατάφερε να περιορίσει την εξάπλωση της πανδημίας του Covid-19 με τις εφαρμογές αυτές, δηλαδή την καραντίνα, τα μαζικά test, και την πειθαρχία του πληθυσμού της.

Στην Κίνα, η θυγατρική της Alibaba, Alipay, ανέπτυξε, σε συνεργασία με πολλές περιφερειακές διοικήσεις και την αστυνομία, προγράμματα που ονομάζονται «κώδικες υγείας». Τα προγράμματα αυτά κατατάσσουν τους χρήστες smartphones σε τρία χρώματα, πράσινο, κίτρινο και κόκκινο, ανάλογα με τα ταξίδια που έκαναν και τα άτομα που διασταυρώθηκαν στις μετακινήσεις τους.

Τα άτομα με κίτρινο ή κόκκινο κωδικό δεν επιτρέπεται να επισκέπτονται πόλεις και εμπορικά καταστήματα, χωρίς προηγούμενο έλεγχο από τις αρχές. Τα άτομα με κίτρινο κωδικό υποχρεούνται να μπούν σε καραντίνα επτά ημερών και εκείνα με κόκκινο κωδικό σε καραντίνα δεκαπέντε ημερών.

Στο Ισραήλ, χρησιμοποιούνται ψηφιακά συστήματα, που αναπτύχθηκαν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, για να εντοπίζονται, να ταυτοποιούνται και να παρακολουθούνται τα επιμολυσμένα άτομα με τον Covid-19, καθώς και τα δυνητικά επιμολισμένα που έχουν έρθει σε επαφή με τα άτομα αυτά.

Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, προωθούν δικά τους συστήματα, στο πλαίσιο της δικής τους νομοθεσίας για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Σκοπός των συστημάτων αυτών είναι η παρακολούθηση από τις αρμόδιες αρχές των ασθενών με τον Covid-19 καθώς και εκείνων που μπορεί να έχουν επιμολυνθεί από τον κορονοϊό μετά από επαφή που είχαν με τους ασθενείς αυτούς ή/και με ασυμπτωματικούς ασθενείς.

• Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμιστεί η βασική αρχή πάνω στην οποία στηρίζεται η προώθηση των συστημάτων αυτών στην ΕΕ. Είναι η αρχή της προστασίας των προσωπικών δεδομένων, με βάση την οποία τα δεδομένα αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται όχι σε άτομική αλλά συλλογική βάση (δηλαδή να μην έχουν ονομαστικό χαρακτήρα).

• Οι σχετικές τεχνολογίες πρέπει να εφαρμόζονται και να ισχύουν για συγκεκριμένη χρονική περίοδο και να μην έχουν δυνατότητα να γεωεντοπίζουν τα άτομα (Le Monde, 7/4/2020).

Οι ερευνητές του ΜΙΤ προωθούν ένα σύστημα που θα επιτρέπει, σε πρώτη φάση, σε κάθε χρήστη να καταγράφει, με το GPS και το Bluetooth, τις μετακινήσεις του και να πληροφορεί σχετικά οικειοθελώς, τις αρμόδιες αρχές. Οι αρχές θα μπορούν να ταξινομούν τις πληροφορίες αυτές, να καθορίζουν τις ζώνες επικινδυνότητας και να πληροφορούν ανάλογα τους χρήστες της εφαρμογής αυτής.

Σε δεύτερη φάση, με το σύστημα αυτό του ΜΙΤ, οι χρήστες του θα ειδοποιούνται αν είχαν επαφή με άτομα που έχουν επιμολυνθεί με τον Covid-19.

Το σύστημα αυτό θα περιορίσει τον αριθμό των ατόμων που θα τίθενται σε κατ’ οίκον περιορισμό. Επίσης, η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση ζήτησε από τις μεγάλες ψηφιακές εταιρίες να παρέχουν ανώνυμα δεδομένα των πελατών τους για την καταπολέμηση του Covid-19.

Ωστόσο, όλα τα συστήματα αυτά, ενώ μπορούν να περιορίσουν, δεν είναι ικανά να μηδενίσουν τους κινδύνους εξάπλωσης της επιδημίας του Covid-19. Κι αυτό επειδή δεν είναι γνωστό μετά από πόσες ημέρες οι ασυμπτωματικοί ασθενείς του Covid-19 επιμολύνονται και από ποιά απόσταση, όπως επίσης και μετά από πόσο χρόνο επαφής τους με μη επιμολυσμένα άτομα μπορεί να επιμολύνουν άλλα άτομα (Le Monde, 7/4/2020).

Εκτός από το “contact tracing” και για ν’ αντιμετωπιστούν οι επείγουσες ανάγκες σε νοσοκομειακές υποδομές, νοσοκομιακού εξοπλισμού, κ.ά. χρησιμοποιήθηκαν επίσης οι ψηφιακές τεχνολογίες. Με το συνδυασμό της τεχνολογίας 5G, TN, Big Data και Cloud computing, κατέστη εφικτός ο αποτελεσματικότερος συντονισμός της αλυσίδας των κατασκευών και της βιομηχανικής παραγωγής γενικότερα.

Για παράδειγμα η κινεζική εταιρία Huoshenshan and Leishenshan Hospitals κατάφερε να κατασκευάσει ένα νοσοκομείο 2.600 κλινών να το εξοπλίσει και στελεχώσει για την αντιμετώπιση των ασθενών με Covid-19, μόλις σε 10-12 ημέρες. Το ίδιο συνέβη και με την παραγωγή προστατευτικών μασκών, ρουχισμού και προϊόντων απολύμανσης.

• Ταυτόχρονα, χρησιμοποιήθηκαν ρομπότ για τη θεραπεία των ασθενών με Covid-19, ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των επιμολύνσεων ατόμων και των θανάτων ασθενών του νοσοκομειακού και ιατρικού προσωπικού (π.χ. στην Κίνα το 29% των θανάτων ασθενών του κορονοϊού ήταν μέλη του νοσοκομειακού και ιατρικού προσωπικού που επιμολύνθηκαν από ασθενείς.

Μετά την εκδήλωση της κρίσης του Covid-19, οι κυβερνήσεις πολλαπλασίασαν τις ψηφιακές εφαρμογές για την πληροφόρηση και την εξυπηρέτηση των πολιτών. Ειδικότερα οι εφαρμογές αυτές αποσκοπούν στην έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των πολιτών για την πρόληψη και αντιμετώπιση της πανδημίας Covid-19, τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν, τη διεκπεραίωση των φορολογικών υποχρεώσεών τους, την ένταξη των επιχειρήσεων σε κρατικά προγράμματα στήριξης.

Άλλες ψηφιακές εφαρμογές υποστήριξαν την αποτελεσματικότερη διαχείριση του υγειονομικού και νοσοκομειακού φαρμακευτικού υλικού. Εκτός από τα ψηφιακά συστήματα τηλειατρικής, χρησιμοποιήθηκαν robots και drones για να περιοριστεί η εξάπλωση του κορονοϊού (π.χ. στην Κίνα με τα drones κατέστη δυνατός ο έγκαιρος εντοπισμός και η απομόνωση ατόμων που είχαν προσβληθεί από τον κορονοϊό, ενώrobots δραστηριοποιήθηκαν στην εκτέλεση πολλών νοσοκομειακών υπηρεσιών, ώστε να περιοριστεί ο αριθμός των επιμολυσμένων γιατρών και νοσοκομειακού προσωπικού γενικότερα.

Τέλος η χρήση του Internet αυξήθηκε σημαντικά. Μεταξύ Ιανουαρίου και Μαρτίου 2020, η αύξηση αυτή ήταν 25%-30% στις μεγάλες πόλεις του κόσμου.

Επιπλέον με την πανδημία του Covid-19, επιταχύνθηκε και διευρύνθηκε η χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και της τεχνητής νοημοσύνης σε μια σειρά παραγωγικών δραστηριοτήτων και στην παροχή υπηρεσιών.

• Για παράδειγμα η ρομποτική και η τεχνολογά 3D χρησιμοποιήθηκαν στην παραγωγή προϊόντων και παροχή υπηρεσιών. Η τηλεργασία, τηλε-εκπαίδευση, η τηλε-ιατρική, οι on-line υπηρεσίες, η ενημέρωση μέσω social-media, κ.ά., διερύνθηκαν θεαματικά.

Τέλος, για μια ακόμα φορά, αναδείχθηκε ο σημαντικός ρόλος των ψηφιακών starts-ups και “αυτοκρατοριών”, όπως οι GAFAMI (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft) και BATHX (Baidu, Alibaba, Tencent, Huawei, Xiaomi) στη διαχείριση και αντιμετώπιση της πανδημίας του Covid-19.