Παγκόσμια κατακραυγή για τα «καταφύγια» του μαύρου χρήματος
ΓΕΡ. ΖΩΤΟΣ | Αθήνα - Κυριακή 15 Μαρτίου 2009
Εχουν χαρακτηρισθεί από πολλούς ως οι «παιδικές χαρές» των βαθύπλουτων και ταυτόχρονα τα «μαύρα πέπλα» των διεθνών χρηματικών συναλλαγών αλλά και τα «καταφύγια» του «μαύρου» χρήματος, προϊόντος παράνομων δραστηριοτήτων. Ο λόγος βέβαια για τους φορολογικούς «παραδείσους» που βρίσκονται διάσπαρτοι σε όλον τον πλανήτη, από το πριγκιπάτο του Μονακό ως τις Βρετανικές Παρθένες Νήσους.
Το τελευταίο χρονικό διάστημα όμως φαίνεται ότι οι ημέρες των «παραδείσων» αυτών είναι μετρημένες καθώς οι πολιτικοί ηγέτες ανά την υφήλιο και κυρίως στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ έχουν βαλθεί να πάρουν μέτρα, τα οποία θα «σηκώσουν» το «μαύρο πέπλο» και θα αποκαλύψουν τις κρυφές μπίζνες που γίνονται σε περισσότερα από 40 συγκεκριμένα μέρη του κόσμου.
▅ Παγκόσμιος συνασπισμός
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ο βρετανός πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν εντάχθηκε σε έναν συνασπισμό γνωστών και καταξιωμένων ηγετών του κόσμου στον οποίο έχουν ήδη ενταχθεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣτ Δ . Ο συνασπισμός αυτός έχει στόχο να δημιουργήσει και να προδιαγράψει τις νομικές προϋποθέσεις για τις απαιτούμενες δράσεις που θα καταστήσουν διαφανείς τις ως σήμερα ανεξέλεγκτες διαδικασίες διακίνησης κεφαλαίων, αλλά και θα σταματήσουν δραστικά τη φοροδιαφυγή, η οποία, συνήθως, γίνεται από εταιρείες που δηλώνουν ως έδρα κάποιον ή κάποιους από τους φορολογικούς παραδείσους.
Μιλώντας στο αμερικανικό κοινοβούλιο ο κ. Μπράουν αναφέρθηκε στους κινδύνους που ενέχει η πολιτική προστατευτισμού για τα συγκεκριμένα «καταφύγια» στον κόσμο και ταυτόχρονα κάλεσε την πολιτική ηγεσία των ΗΠΑ για αλλαγή κλίματος. Παράλληλα ο ίδιος προσπάθησε να καταστήσει σαφές πόσο ασφαλέστερες θα ήταν οι οικονομίες όλων αν όλος ο κόσμος σταματούσε πλέον να παρακολουθεί ως παθητικός θεατής και συνέβαλλε στην αντιμετώπιση των παράνομων δραστηριοτήτων που συμβαίνουν στους φορολογικούς παραδείσους.
Δεν χρειάστηκε και μεγάλη προσπάθεια για τον βρετανό πρωθυπουργό όχι μόνο να πείσει το ακροατήριό του αλλά και να το κάνει να τον επευφημήσει με φλεγματικό βρετανικό τρόπο, παρά το γεγονός ότι βρισκόταν σε αμερικανικό έδαφος, αναφωνώντας δύο-τρεις φορές κατά τη διάρκεια της ομιλίας του «hear hears!». Η αλήθεια είναι ότι ο κ. Μπράουν υποβοηθήθηκε σημαντικά από το γενικότερο πνεύμα που επικρατεί στις ΗΠΑ, όπου ο τραπεζικός τομέας έχει πάρει τον ρόλο του «κακού» που είναι υπεύθυνος για την οικονομική κρίση.
Σχεδόν αμέσως ο Τιμ Γκάιτνερ , υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, ξεκίνησε να προωθεί μια νέα νομοθεσία η οποία εν ολίγοις χαρακτηρίζει όλους τους αμερικανούς πολίτες που χρησιμοποιούν offshore εταιρείες για τις δραστηριότητές τους ως υποψήφιους ενόχους για φορολογικό παράπτωμα. Μάλιστα ο γερουσιαστής Καρλ Λέβιν ανέφερε χαρακτηριστικά ότι οι φορολογικοί παράδεισοι ουσιαστικά πολεμούν τις ΗΠΑ και τους τίμιους, σκληρά εργαζόμενους πολίτες.
Με παρόμοια συναισθήματα έγινε αποδεκτό το θέμα και από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο γάλλος πρόεδρος ΝικολάΣαρκοζί ασκεί πιέσεις ώστε η Ελβετία να μπει στη «μαύρη λίστα» των χωρών που ευνοούν τη φοροδιαφυγή. Μάλιστα η πίεση αυτή ήταν αρκετή ώστε να δημιουργήσει και ένα μικρό διπλωματικό επεισόδιο πριν από μερικές ημέρες. Ακόμη, ο κ. Σαρκοζί επεσήμανε ότι το θέμα των φορολογικών παραδείσων και της φοροδιαφυγής θα είναι ψηλά στην ατζέντα της συνάντησης του G20 που θα γίνει τον ερχόμενο μήνα στο Λονδίνο.
Η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ αντιμετωπίζει λίγο-πολύ με τον ίδιο τρόπο τις γείτονες χώρες Αυστρία, Λιχτενστάιν και Ελβετία, μάλιστα υποστηρίζει ότι έχουν βοηθήσει πολλούς γερμανούς πολίτες να κρύβουν έσοδα από την εφορία. Σύμφωνα με το Τax Justice Νetwork, μια διεθνή ομάδα επιφανών οικονομολόγων, φοροτεχνικών, λογιστών, νομικών και ακαδημαϊκών η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της διαφάνειας των διεθνών συναλλαγών, οι ηγέτιδες οικονομίες του κόσμου χάνουν κάθε χρόνο περί τα 166 δισ. ευρώ από τους φορολογικούς παραδείσους. Η ίδια ομάδα εκτιμά ότι μόνο η βρετανική οικονομία χάνει περί τα 3,7 δισ. ευρώ ετησίως, κυρίως λόγω των βρετανικών νησιών Τζέρσεϊ, Γκέρνσεϊ και Μαν.
▅ Οι ανησυχίες του Ομπάμα
Εκείνο όμως που ενοχλεί περισσότερο τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα είναι ένα μικρό πενταώροφο κτίριο στην πρωτεύουσα των νησιών Κέιμαν, την Τζορτζτάουν. Αυτό που συμβαίνει εκεί είναι πρωτοφανές. Το κτίριο αυτό, το Ugland Ηouse, στο οποίο εργάζονται 241 άτομα, στεγάζει τα γραφεία 18.000 επιχειρήσεων. Το γεγονός αυτό έκανε τον κ. Ομπάμα να αναρωτηθεί, ρητορικά, αν πράγματι πρόκειται για το μεγαλύτερο κτίριο του κόσμου ή για τον μεγαλύτερο φοροφυγά του κόσμου.
Το Ugland Ηouse έχει τη δική του ιστορία. Η Goldman Sachs και η Μorgan Stanley έχουν εγγράψει δεκάδες εταιρείες με την έδρα αυτή κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, πολλές από τις οποίες είχαν σχέση με παράγωγα ή ακόμη και με συναλλαγές μετοχών. Συνολικά για κάθε κάτοικο των νησιών Κέιμαν αντιστοιχούν περί τις δύο εταιρείες και πέντε επενδυτικά κεφάλαια, εγγεγραμμένα.
Αν και πολλοί ισχυρίζονται το αντίθετο, ο νομικός σύμβουλος της εταιρείας όπου ανήκει το Ugland Ηouse επιμένει ότι το μικρό αυτό νησί της Καραϊβικής δεν είναι φορολογικός παράδεισος αλλά ένα βολικό μέρος για διεθνείς επενδυτές να συγκεντρώνουν εκεί τα κεφάλαιά τους. Ολοι οι πελάτες του, ισχυρίζεται, πληρώνουν φόρους στις χώρες τους. Απλά επιλέγουν τα νησιά αυτά λόγω του νομικού συστήματος το οποίο ευνοεί συναλλαγές για ειδικά επενδυτικά οχήματα.
Η γνωστή και στα καθ΄ ημάς από το παλαιό σκάνδαλο με τα πολυτελή αδασμολόγητα αυτοκίνητα Δημοκρατία της Αντίγκουα αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα φορολογικού παραδείσου της Καραϊβικής. Μάλιστα το νησί αυτό ήταν η έδρα του Αλεν Στάνφορντ και της απάτης των 8 δισ. δολαρίων. Ακόμη, πολλά από τα κεφάλαια που κατέληξαν στον Μέιντοφ προτού ξεσπάσει το σκάνδαλο πέρασαν πρώτα από επενδυτικά οχήματα εγγεγραμμένα σε χώρες όπως η Ελβετία και το Λουξεμβούργο.
Υπάρχει όμως και ένας αντίλογος από πλευράς των επιχειρήσεων και αρκετών φοροτεχνικών που υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει όλες οι offshore εταιρείες να χαρακτηρίζονται φοροδιαφεύγουσες. Οπως αναφέρουν εκπρόσωποι αρκετών μεγάλων φοροτεχνικών εταιρειών, είναι σχεδόν βέβαιο ότι «όποια πέτρα κι αν σηκώσεις» σε κάποιον φορολογικό παράδεισο είναι βέβαιο ότι θα συναντήσεις μια περίπτωση φοροδιαφυγής ▅ Αντίλογος φοροτεχνικών
ή φοροκλοπής. Αλλά οι περιπτώσεις αυτές δεν πρέπει να ταυτίζονται με περιπτώσεις επιχειρήσεων που επιλέγουν μια διαφορετική χώρα ως έδρα λόγω ευνοϊκότερου φορολογικού καθεστώτος. Αντίθετα, αυτό που πρέπει να θεωρηθεί μείζον θέμα είναι η σύνδεση όλων αυτών των συναλλαγών κάποιων offshore εταιρειών με ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και άλλες εγκληματικές ενέργειες.
Κατά τις νεότερες εξελίξεις, στη μαύρη λίστα του ΟΟΣΑ με τους φορολογικούς παραδείσους θα προστεθούν, τελικά, η Αυστρία, η Ελβετία, το Λουξεμβούργο, η Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ, σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες. Το Μονακό, η Ανδόρα και το Λιχτενστάιν βρίσκονται ήδη στην αρχική λίστα, στην οποία εκτιμάται ότι θα συμπεριληφθούν τελικά 30 χώρες, από τις συνολικά 84 που αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας του οργανισμού. Ετσι, ο ΟΟΣΑ συνέταξε νέα λίστα κατόπιν αιτήματος πολλών χωρών, μεταξύ των οποίων η Γαλλία και η Γερμανία. Οι δύο αυτές χώρες επιθυμούν δημοσιοποίηση της λίστας προκειμένου να ενταθούν οι πιέσεις στους φορολογικούς παραδείσους, ενώ επίσης οι ΗΠΑ και η Βρετανία τείνουν να τηρήσουν ανάλογη στάση, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
▅ Η ανατομία των παραδείσων
Πώς ορίζεται μια χώρα ως φορολογικόςπαράδεισος. Οποιαδήποτε χώρα του κόσμου που προσφέρει πολύ χαμηλούς συντελεστές φορολογίας, σε μεγάλη έκταση, ορίζεται ως φορολογικός παράδεισος. Το πραγματικό πρόβλημα που πηγάζει από την ιδιαιτερότητα αυτή ξεκινάει όταν πολλές από αυτές τις χώρες αρνούνται να δημοσιοποιήσουν στοιχεία και λεπτομέρειες σχετικά με την οικονομική δραστηριότητα των εκεί εγγεγραμμένων επιχειρήσεων και λοιπών οικονομικών δράσεων υπηκόων άλλων χωρών. Πού βρίσκονται οι φορολογικοίπαράδεισοι. Οι πρώτοι στόχοι των διεθνών ρυθμιστών εδώ και αρκετά χρόνια ήταν το Λιχτενστάιν, το Μονακό και η Ανδόρα. Επίσης, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα κατονόμασε 40 συγκεκριμένες περιοχές, μεταξύ των οποίων τα βρετανικά νησιά της Μάγχης και τα νησιά Μαν. Ακόμη, γίνονται προσπάθειες στη λίστα των φορολογικών παραδείσων να περιληφθούν και η Ελβετία, το Ντουμπάι και η Σιγκαπούρη. Τι προσπάθειες έχουν γίνει για τη νομική τους ρύθμιση. Πολλές κυβερνήσεις και διεθνείς ρυθμιστικοί οργανισμοί προσπαθούν να πείσουν τις κυβερνήσεις των φορολογικών παραδείσων να υπογράψουν συνθήκες και να αποκαλύψουν λεπτομέρειες για κινήσεις τραπεζικών λογαριασμών, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Αλλά ορισμένες χώρες, όπως η Ελβετία, έχουν ένα ισχυρό καθεστώς τραπεζικού απορρήτου το οποίο προστατεύεται και συνταγματικά. Τι περισσότερο μπορεί να γίνει.Βάσει της νέας νομοθεσίας των ΗΠΑ, οποιαδήποτε έσοδα αποκτώνται σε ξένη χώρα θεωρούνται ύποπτα φοροδιαφυγής. Οι πολιτικοί αρχίζουν να επεξεργάζονται σχέδια που θα προβλέπουν οικονομικές κυρώσεις κατά των φορολογικών παραδείσων. Επίσης, προβλέπεται και η άσκηση πίεσης στις τράπεζες ώστε να κάνουν φανερές όλες τις συναλλαγές με τις χώρες αυτές, με το σκεπτικό ότι οι ονομαστικές αναφορές και η δημόσια διαπόμπευση πιθανών παραβατών της νομοθεσίας, φαινομενικά αθώων, μπορεί να περιορίσει σε σημαντικό βαθμό τη φοροδιαφυγή.
Πιέσεις στην Ελβετία για άρση του απορρήτου
Οι τρεις αυτές χώρες πιέζονται να χαλαρώσουν το τραπεζικό τους απόρρητο, καθώς οι κυβερνήσεις σε ΗΠΑ και Ευρώπη προσπαθούν να προστατεύσουν τα φορολογικά τους έσοδα ιδιαίτερα απέναντι στην πρωτοφανή οικονομική κρίση. Μάλιστα, ως προοίμιο των σημερινών εξελίξεων, η UΒS, η μεγαλύτερη τράπεζα της Ελβετίας, μόλις τον προηγούμενο μήνα αναγκάστηκε να αποκαλύψει τα ονόματα 300 αμερικανών πελατών της. Οπως δε χαρακτηριστικά αναφέρθηκε, είναι η πρώτη φορά που οι ελβετικές αρχές παρέβησαν τη νομοθεσία τουςπερί του τραπεζικού απορρήτου, που είχε εισαχθεί για να προστατεύσει τους πελάτες της από αιτήματα της ναζιστικής Γερμανίας.
Και το Λιχτενστάιν όμως κινείται προς το κλείσιμο της «ψαλίδας» ως προς τη διαφοροποίηση μεταξύ φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, με την οποία τόσο η Ελβετία όσο και η γείτονά της στις Αλπεις προστάτευαν τους πελάτες των τραπεζών τους από τις φορολογικές αρχές των χωρών τους. Αν η φοροδιαφυγή ή η παραπλάνηση των φορολογικών αρχών αποτελεί έγκλημα και για τις δύο αυτές χώρες, η φοροαποφυγή, δηλαδή η αποφυγή της δήλωσης περιουσιών, αποτελεί απλώς αστικό αδίκημα.
Τον Δεκέμβριο, το Λιχτενστάιν συμφώνησε στο να παρέχει φορολογικές πληροφορίες στις ΗΠΑ. Με τη συμφωνία αυτή, οι Αρχές μπορούν να ζητήσουν καταγραφή των φορολογουμένων, αν υπάρχουν ενδείξεις φοροαποφυγής, επιπλέον από τις ως τώρα ρυθμίσεις που επέτρεπαν την άρση του απορρήτου μόνο σε περίπτωση ξεπλύματος χρήματος ή φοροδιαφυγής. Η συμφωνία δεν επιτρέπει κοινοποίηση πληροφοριών αν δεν υπάρχει υποψία παράνομης συμπεριφοράς, αποκλείοντας έτσι τις λεγόμενες «επιδρομές ψαρέματος» που επικρίνουν οι ελβετικές αρχές.
Μετά την κοινοποίηση των στοιχείων των 300 αμερικανών πελατών της UΒS τον περασμένο μήνα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ ζήτησε επίσης στοιχεία για52.000 Αμερικανούς οι οποίοι θεωρούνται ότι κρύβουν τους ελβετικούς λογαριασμούς τους από τις φορολογικές αρχές. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οικονομικών και φορολογικών αναλυτών, οι εξωτερικοί λογαριασμοί σε χώρες όπως η Ελβετία κοστίζουν στις ΗΠΑ περί τα 100 δισ. δολάρια σε φόρους ετησίως. Δεν είναι όμως μόνο οι Αμερικανοί που επικρίνουν τους «φορολογικούς παραδείσους». Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις απειλούν με κυρώσεις τις «μη συνεργατικές νομοθεσίες» χωρών, στις οποίες ο ΟΟΣΑ συμπεριλαμβάνει το Λιχτενστάιν, την Ανδόρα και το Μονακό.
http://www.tovima.gr
Νέα από το Οικονομικό Επιμελητήριο
To Ερώτημα της Εβδομάδας
Βιβλιοπαρουσίαση
Σχολιάστε εδώ
για να σχολιάσετε το παραπάνω θέμα πρέπει να εισέλθετε