Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ

Ελεγχοι που δεν γίνονται, κίνδυνοι τους οποίους αγνοούμε, μέθοδοι απολύμανσης που σπανίως χρησιμοποιούμε. Αν το νερό είναι ζωτικό αγαθό το οποίο η λειψυδρία και οι κλιματικές αλλαγές καθιστούν ακόμη πιο πολύτιμο, η ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να συμμερίζεται το κοινό ενδιαφέρον. Για παράδειγμα, κανένα υπουργείο δεν συμμετέχει, ούτε στηρίζει το 15ο Παγκόσμιο Συνέδριο για τις λοιμώξεις που μεταδίδονται από το νερό το οποίο θα γίνει αρχές Ιουνίου στη Νάξο και συνδιοργανώνουν η Παγκόσμια Ενωση για το Νερό, το Πανεπιστήμιο Πάτρας και το ΤΕΙ Αθήνας με την υποστήριξη των Δήμων Νάξου, Δρυμαλίας και της ΚΕΔΚΕ. Παρατηρήσεις της Αθηνάς Μαυρίδου, καθηγήτριας στο τμήμα Ιατρικών Εργαστηρίων του ΤΕΙ Αθήνας, με την οποία μιλήσαμε τόσο για το συνέδριο όσο και για θέματα που μας αποσχολούν ως καταναλωτές με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του νερού στις 22 Μαρτίου.

Ποιοι προβληματισμοί για το νερό απασχολούν τη διεθνή επιστημονική κοινότητα;

«Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 15% της παιδικής θνησιμότητας παγκοσμίως οφείλεται στο κακής ποιότητας πόσιμο νερό. Συνολικά πεθαίνουν ετησίως περίπου 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το μεγάλο πρόβλημα είναι το κόστος του καθαρού νερού, εφόσον οι εταιρείες πλέον είναι ιδιωτικές. Για παράδειγμα, στη Ν. Αφρική το νερό ιδιωτικοποιήθηκε το 2000 και καθώς ο κόσμος έπινε ανεξέλεκτο νερό ξέσπασε τεράστια επιδημία χολέρας. Στη Βολιβία είναι γνωστή η εξέγερση της Κοτσαμπάμπα επειδή η ιδιωτική εταιρεία Μπεχτελ απαγόρευσε ακόμη και τη χρήση του βρόχινου νερού... δωρεάν. Στο συνέδριο θα συμμετάσχουν αρκετοί σύνεδροι από τις χώρες της ΝΑ Ασίας και την Αφρική όπου τα προβλήματα των υδατογενών λοιμώξεων είναι πολύ έντονα. Θα συζητήσουμε ακόμη το θέμα της κλιματικής αλλαγής και τις επιπτώσεις του στην ποιότητα του νερού. Η κλιματική αλλαγή έχει μειώσει το νερό σε πολλές περιοχές του πλανήτη και εξαιτίας της λειψυδρίας ο κόσμος καταφεύγει σε κακής ποιότητας νερό. Την τελευταία 5ετία έχει παρατηρηθεί διπλασιασμός των καταστροφικών φαινομένων σε σχέση με προηγούμενα χρόνια, με πολλές επιπτώσεις στην ποιότητά του. Στον υγειονομικά ανεπτυγμένο κόσμο οι λοιμώξεις οφείλονται στην ανεπαρκή επεξεργασία και τις κακές συνθήκες διανομής του νερού. Μπορεί να προκληθούν τόσο από το θαλάσσιο όσο και από το πόσιμο νερό, το εμφιαλωμένο αλλά ακόμη και το εισπνεόμενο».

Πώς μπορεί κάποιος να προσβληθεί εισπνέοντας νερό;

«Μεγάλη έμφαση δίνεται στη "νόσο των λεγεωναρίων" που προκαλείται εισπνέοντας μολυσμένο νερό από υδρόψυκτα κλιματιστικά, ντους, συντριβάνια, κολυμβητήρια και ό,τι άλλο δημιουργεί σταγονίδια. Μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρο πνευμονία και εμφανίζεται σε τουρίστες επηρεάζοντας άμεσα τον τουρισμό. Υπάρχει μάλιστα και παρατηρητήριο (European Working Group for Legionella Infections) που παρακολουθεί τα κρούσματα της νόσου στην Ευρώπη και έχει καταγράψει 8.207 περιστατικά σε τουρίστες σε όλη την Ευρώπη για την 20ετία 1987-2008. Το ίδιο διάστημα στη χώρα μας σημειώθηκαν 440 περιστατικά σε τουρίστες.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του παρατηρητηρίου, η νόσος πλήττει κυρίως άνδρες (5.967 περιπτώσεις) και άτομα ηλικίας άνω των 50. Τα κρούσματα χρόνο με τον χρόνο αυξάνονται, αλλά ένα μέρος της αύξησης μπορεί να οφείλεται στο ότι έχουν εντατικοποιηθεί οι έλεγχοι που καταγράφουν αυτά τα κρούσματα».

Ενα μείζον θέμα είναι η λειψυδρία. Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης;

«Στο συνέδριο, την 5η Ιουνίου, που είναι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, θα αναπτυχθούν εκτενώς θέματα επαναχρησιμοποίησης του νερού μετά από ειδική επεξεργασία. Επίσης θα παρουσιαστεί το πρωτοποριακό πρόγραμμα αφαλάτωσης νερού που εφαρμόστηκε πιλοτικά στη γειτονική Ηρακλειά, με χρήση μάλιστα αιολικής ενέργειας. Στο προηγούμενο συνέδριο στο Τόκιο, πίναμε μόνο ανακυκλωμένο εμφιαλωμένο νερό και μάλιστα δωρεάν. Το πρόβλημα δεν θα αντιμετωπιστεί βέβαια αν δεν ληφθούν μέτρα εξοικονόμησης, κυρίως στη γεωργία. Για παράδειγμα, βασικό κριτήριο επιλογής του είδους των καλλιεργιών έπρεπε να είναι η διαθέσιμη στην περιοχή ποσότητα νερού. Είδαμε τι γίνεται με τις υπάρχουσες μη-πολιτικές: τσακώνονται οι αγρότες μεταξύ τους. Και βέβαια ο κάθε καταναλωτής έπρεπε να εκπαιδεύεται και να χρησιμοποιεί το νερό σωστά, να υπάρχουν δίκτυα με διαφορετικές ποιότητες νερού για διαφορετικές χρήσεις. Γιατί το καζανάκι να έχει πρώτης ποιότητας, πολύτιμο νερό;».

Ποια επιπλέον προβλήματα αφορούν την Ελλάδα;

«Ανεπαρκής προστασία των πηγών υδροληψίας -υπόγειων και επιφανειακών-, κακή συντήρηση, ελλιπής παρακολούθηση των δικτύων με συστήματα ανάλυσης πιθανών κινδύνων, απουσία ελέγχων, πλημμελής εφαρμογή της νομοθεσίας.

Για παράδειγμα, θα έπρεπε να περιορίζονται οι δραστηριότητες γύρω από πηγές υπόγειων νερών. Και όλοι ξέρουμε τι γίνεται με τον Ασωπό ποταμό. Χαρακτηριστικό είναι ότι συστηματικοί έλεγχοι στα δημόσια κολυμβητήρια έχουν να γίνουν από τους Ολυμπιακούς το 2004- μπορεί η νομοθεσία να προβλέπει μικροβιολογικές μετρήσεις με ένα δείγμα τουλάχιστον κάθε 15 μέρες, αλλά οι νομαρχίες που είναι υπεύθυνες για τους ελέγχους έχουν τέτοια έλλειψη προσωπικού ώστε τα περισσότερα δημόσια κολυμβητήρια ελέγχονται σπάνια ή καθόλου. Σε ό,τι αφορά το πόσιμο νερό, δεν γίνεται ανάλυση κινδύνων στα δίκτυα ύδρευσης ενώ το Κρυπτοσπορίδιο -ένα πρωτόζωο που προκαλεί γαστρεντερίτιδες και τις μεγαλύτερες επιδημίες παγκοσμίως- δεν το ψάχνουμε σχεδόν καθόλου. Υπάρχουν λοιπόν ενδεχόμενοι κίνδυνοι για τη δημόσια υγεία λόγω ελλιπούς έρευνας, αλλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται κανένας αρμόδιος φορέας. Ενδεικτικό είναι ότι στο παγκόσμιο συνέδριο που διοργανώνουμε τον Ιούνιο στη Νάξο δεν έχει εκφραστεί κανένα ενδιαφέρον συμμετοχής ή υποστήριξης από κανένα υπουργείο».*

Copyright © 2008 Χ. Κ. Τεγόπουλος Εκδόσεις Α.Ε.