Στα τέλη Σεπτέμβρη του 1929 το κλίμα ευφορίας στην αμερικανική κοινωνία ήταν έκδηλο. Και γιατί όχι; Το Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης από το 1921 μέχρι και τις τελευταίες ημέρες του Σεπτέμβρη είχε προσφέρει συνολική απόδοση κάτι λιγότερο από 400%! Εκατομμύρια Αμερικανοί απολάμβαναν τον πλούτο που νόμιζαν ότι είχαν.

Στις αρχές Οκτώβρη, ωστόσο, ένας πολύ μεγάλος αριθμός επενδυτών χωρίς κάποιο ιδιαίτερο λόγο κατέληξε στην απόφαση ότι ήρθε η ώρα να πουλήσει. Διάσημοι οικονομολόγοι της εποχής τροφοδοτούσαν τις θετικές προσδοκίες επενδυτών και κερδοσκόπων με αισιόδοξες εκτιμήσεις.

Το Σάββατο 19 Οκτώβρη του 1929 το Χρηματιστήριο έκανε βουτιά. Μέχρι το μεσημέρι περίπου 3,5 εκατομμύρια μετοχές είχαν αλλάξει χέρια. Ο αμερικανικός Τύπος ήταν γεμάτος από διαβεβαιώσεις ότι η πτώση ήταν κάτι παροδικό και πως η αγορά θα ανέκαμπτε πολύ σύντομα.

Την Τετάρτη 23 Οκτωβρίου, στο τέλος της συνεδρίασης εκδηλώθηκε νέο μαζικό κύμα πωλήσεων.

Την επόμενη ημέρα, την Πέμπτη 24 Οκτωβρίου σχεδόν κανείς δεν ήταν διατεθειμένος να αγοράσει. Τις πρώτες ώρες της συνεδρίασης υπήρχε σημαντικό κύμα πωλήσεων. Εξελίχθηκε όμως σε έναν ανεξέλεγκτο πανικό. Περίπου 13 εκατομμύρια μετοχές άλλαξαν χέρια και κάποιες μετοχές δεν ήταν δυνατόν να πουληθούν σε οποιαδήποτε τιμή. Η κορδέλα των συναλλαγών παρουσίασε πάλι μεγάλη καθυστέρηση, με αποτέλεσμα να βρουν πρόσφορο έδαφος οι καταστροφολογικές φήμες.

Ενα πλήθος επενδυτών συγκεντρώθηκε έξω από το κτίριο του Χρηματιστηρίου στη Γουόλ Στριτ της Νέας Υόρκης πεπεισμένο ότι κάτι τρομερό συνέβαινε στην αίθουσα συναλλαγών.

Η αστυνομία αναγκάστηκε να επέμβει, για να διατηρηθεί η τάξη. Μέχρι το μεσημέρι έντεκα πολύ γνωστοί κερδοσκόποι είχαν αυτοκτονήσει…

Οι Αμερικανοί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τι ακριβώς τους είχε συμβεί. Τα πρόσωπά τους δεν έδειχναν λύπη ή απογοήτευση. Εδειχναν τρόμο και απόγνωση.

Ωστόσο, ήταν μόνο η αρχή. Από τον Οκτώβρη του 1929 μέχρι και τον Ιούλη του 1932 ο βιομηχανικός δείκτης Ντάου Τζόουνς έχασε το 89% της αξίας του. Χρειάστηκαν 25 χρόνια 1954 – για να ξαναπιάσει τα προ του «κραχ» επίπεδα.

Πολύ σύντομα οι επιπτώσεις του «κραχ» πέρασαν στην «πραγματική οικονομία». Η φτώχεια, η πείνα, η ανεργία άρχισαν να γίνονται καθημερινότητα για εκατομμύρια Αμερικανούς. Το «κραχ» του 1929 ήταν ένα από τα πιο έντονα φαινόμενα της πρώτης μεγάλης κρίσης του καπιταλισμού τον 20ό αιώνα.

Το χρηματιστηριακό κραχ χειροτέρευσε την ήδη εύθραυστη κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας και συνέβαλε στη Μεγάλη Οικονομική Ύφεση της δεκαετίας του ’30, που έπληξε Ευρώπη και Αμερική, με πτωχεύσεις εταιρειών, μαζική ανεργία και μεγάλη κεφαλαιοκρατική συγκέντρωση.

Η Γουόλ Στριτ ανέκαμψε προσωρινά στις αρχές του 1930, για να κατρακυλήσει ξανά το επόμενο διάστημα και ο δείκτης Ντάου Τζόουνς να φθάσει στις 41.22 μονάδες στις 8 Ιουλίου 1932, στο χαμηλότερο σημείο όλων των εποχών. Το 1931 το Κογκρέσο συγκρότησε την Επιτροπή Πεκόρα για να μελετήσει τις αιτίες της χρηματιστηριακής κρίσης και βάσει των πορισμάτων της ψήφισε το νόμο Γκλας – Σίγκαλ του 1933, με τον οποίον διαχωρίστηκαν οι τράπεζες σε εμπορικές και επενδυτικές.

Τα επόμενα χρόνια, με βάση την εμπειρία της Γουόλ Στριτ, τα χρηματιστήρια όλου του κόσμου πήραν μέτρα για να αποτρέψουν ένα νέο κραχ. Το κυριότερο ήταν η διακοπή των συνεδριάσεων σε περιόδους ραγδαίων μεταβολών της χρηματιστηριακής αγοράς.

Οι επιπτώσεις του Κραχ στις ΗΠΑ σε αριθμούς:

• 12.000.000 έμειναν άνεργοι.

• 12.000 έχαναν τη δουλειά τους κάθε μέρα.

• 20.000 επιχειρήσεις κήρυξαν πτώχευση.

• 1.616 τράπεζες πτώχευσαν.

• 1 στους 20 γεωργούς ξεσπιτώθηκαν.

• 23.000 αυτοκτονίες σημειώθηκαν σ’ ένα χρόνο, αριθμός ρεκόρ.

*Στην κεντρική φωτογραφία (1929) άνεργοι σε συσσίτιο μπροστά σε αφίσα με σύνθημα «Δεν υπάρχει δρόμος όπως ο Αμερικανικός»…