ΨΗΦΙΑΚΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ

Το παράδειγμα του My Data

 

Εισαγωγή

 

Η πολυπλοκότητα των διοικητικών διαδικασιών και η γραφειοκρατία λειτουργούν ανασταλτικά ως προς την ανάπτυξη της οικονομίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Πέραν της ταλαιπωρίας που συνεπάγεται για πολίτες, επιχειρήσεις και δημοσίους υπαλλήλους, ταυτόχρονα παρεμποδίζουν τη διαδικασία σύστασης επιχειρήσεων και την εύρυθμη λειτουργία τους, αποθαρρύνουν την ανάληψη πρωτοβουλιών και παρακωλύουν την ενδυνάμωση της απασχόλησης.

 

Η καταπολέμηση της γραφειοκρατίας  απαιτεί i) καταγραφή των διαδικασιών, ii) κατηγοριοποίηση των προτεραιοτήτων, ανάλογα με τον όγκο των συναλλαγών, iii) απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και iv) ψηφιοποίηση των υπηρεσιών προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Οποιαδήποτε ενέργεια αγνοεί την κατηγοριοποίηση των ενεργειών προς τον εκσυγχρονισμό των δημόσιων υπηρεσιών προκαλεί την ψηφιακή γραφειοκρατία.

 

Οι υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης θα πρέπει να παρέχονται, κατά το μέτρο του εφικτού, ηλεκτρονικά και με απλό τρόπο, χωρίς να απαιτείται φυσική παρουσία του πολίτη ή άσκοπη διατάραξη της καθημερινότητάς του. 

 

Ομοίως, οι ελεγκτικοί μηχανισμοί του δημοσίου θα πρέπει να ενεργούν αθόρυβα και ανεμπόδιστα στην ελεύθερη βούληση του πολίτη και της επιχειρηματικής δράσης του.

 

Στα πλαίσια αυτά, η κατάρτιση και η θέσπιση κανονιστικών ρυθμίσεων για τις ελεγκτικές αρχές του δημοσίου πρέπει να συμμορφώνεται με τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας,  διασφαλίζοντας ταυτόχρονα ότι οι διοικητικές επιβαρύνσεις θα είναι ανάλογες των επιδιωκόμενων οφελών (βλ. «Οικονομικές Καταστάσεις» Οδηγία 34/2013/ΕΕ και «Έξυπνη νομοθεσία στην Ε.Ε.» Ανακοίνωση Ευρωπαϊκής Επιτροπής COM(2010) 543 / 08.10.2010). Επιπλέον, οι κανονιστικές ρυθμίσεις θα πρέπει να σέβονται την ευρωπαϊκή αρχή «Μόνον Άπαξ» (Once Only), σύμφωνα με την οποία οι δημόσιες αρχές διασφαλίζουν ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις υποβάλλουν πλέον πληροφορίες για διοικητική χρήση μόνο μία φορά στην εκάστοτε δημόσια αρχή, η οποία στη συνέχεια οργανώνει την εσωτερική περαιτέρω διακίνηση των εν λόγω δεδομένων σε άλλες υπηρεσίες του δημοσίου.

 

 

Ιστορικό

 

Το Ελληνικό Νομοθετικό Σώμα ενσωμάτωσε τις λογιστικές διατάξεις της Οδηγίας 34/2013/ΕΕ σε ένα ενιαίο κείμενο με στόχο την ενοποίηση και τον εκσυγχρονισμό των λογιστικών κανόνων της χώρας, ώστε να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο και λειτουργικό λογιστικό-ρυθµιστικό πλαίσιο για τις οικονομικές οντότητες (βλ. Ν.4308/2014).

 

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, ο Ν.4308/2014 επιδιώκει την καταπολέμηση της λογιστικής πολυνομίας, τη διαφάνεια, την αξιοπιστία και την συγκρισιµότητα της χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, συνθήκες που συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία της αγοράς, με ιδιαίτερη έμφαση στην αρχή της «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις» για τη μείωση του διοικητικού κόστους.

 

Στα πλαίσια του σεβασμού των ανωτέρω αρχών και ιδίως της αρχής στην «προτεραιότητα στις μικρές επιχειρήσεις» της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση του διοικητικού κόστους, ενσωματώθηκαν στο ελληνικό δίκαιο «όρια μεγέθους των οντοτήτων» και απλοποιήσεις ανάλογα με το μέγεθος των οικονομικών οντοτήτων.

 

Μερικούς μήνες νωρίτερα, το Ελληνικό Νομοθετικό Σώμα με το Ν.4172/2013 κωδικοποίησε το σύνολο των φορολογικών διατάξεων σε ένα νέο ενιαίο θεσμικό πλαίσιο με στόχο την δημιουργία μιας δίκαιης βάσης αναδιανοµής του εισοδήµατος, µιας σταθερής πηγής χρηµατοδότησης των δηµόσιων υπηρεσιών και αγαθών και, παράλληλα, τη δηµιουργία ενός Κώδικα εύληπτου, κατανοητού και προσιτού στον κάθε πολίτη. Απώτερος σκοπός είναι να επαναθεμελιωθούν οι συνθήκες εµπιστοσύνης και σταθερότητας στο κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον και να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε η φορολογική διοίκηση να μπορεί να αντιμετωπίσει τη μεγαλύτερη πηγή οικονομικής αδικίας που είναι η φοροδιαφυγή.

 

Την ίδια περίοδο θεσπίστηκε και ο νέος κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας ( Ν.4174/2013) με τον οποίο οριοθετήθηκαν οι φορολογικές διαδικασίες, η σχέση μεταξύ φορολογούμενου και φορολογικής διοίκησης και οι διαδικασίες είσπραξης των φόρων.

 

Πολύ αργότερα, το Δεκέμβριο του έτους 2019 προστέθηκε το άρθρο 15Α στον Ν.4174/2013, με το οποίο ορίζεται :

«1. Οι οντότητες του άρθρου 1 του ν. 4308/2014 (Α' 251) υποχρεούνται να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δεδομένα των εκδιδόμενων λογιστικών αρχείων-στοιχείων ανεξαρτήτως της μεθόδου έκδοσης αυτών, των τηρούμενων λογιστικών αρχείων-βιβλίων, των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών, των φορολογικών μνημών και των αρχείων που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί. 2. Με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων καθορίζονται ο χρόνος διαβίβασης, η έκταση εφαρμογής, οι εξαιρέσεις, οι ειδικότερες υποχρεώσεις των οντοτήτων της παραγράφου 1, καθώς και κάθε άλλο θέμα, διαδικασίες και λεπτομέρειες για την εφαρμογή των υποχρεώσεων των οντοτήτων της παραγράφου 1». (βλ. άρθρο 30 του Ν. 4646/2019 ΦΕΚ-201 Α/12-12-19).

 

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του άρθρου 30 του Ν.4646/2019, η ηλεκτρονική διαβίβαση δεδομένων στην ΑΑΔΕ αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία της πλατφόρμας των Ηλεκτρονικών Βιβλίων (My Data), έργο που είναι στη διαδικασία υλοποίησης, με σκοπό τη συγκέντρωση και αξιοποίηση πληροφοριών προς εξυπηρέτηση των Υπηρεσιών της ΑΑΔΕ, σε επιμέρους φορολογικά αντικείμενα (π.χ. παρακολούθηση εσόδων ανά ΑΦΜ, ποσού ΦΠΑ προς απόδοση, στόχευση ελέγχων κ.ο.κ.). Σκοπός είναι όλες οι οντότητες του άρθρου 1 του ν. 4308/2014, που δεν αντιστοιχίζονται απόλυτα με τα φυσικά και νομικά πρόσωπα των άρθρων 3 και 45 αντίστοιχα του ΚΦΕ, να υποχρεούνται να διαβιβάζουν ηλεκτρονικά στην πλατφόρμα των Ηλεκτρονικών Βιβλίων (My Data) της ΑΑΔΕ  τη μεγαλύτερη δυνατή πληροφόρηση με τα δεδομένα των λογιστικών βιβλίων, των φορολογικών ηλεκτρονικών μηχανισμών, των φορολογικών μνημών και αρχείων που δημιουργούν οι φορολογικοί ηλεκτρονικοί μηχανισμοί αναφορικά με το λογιστικό σύστημα της εκάστοτε οντότητας.

Περαιτέρω, προβλέπεται η έκδοση κοινής κανονιστικής απόφασης του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της ΑΑΔΕ, προκειμένου να καθοριστούν ειδικότερα θέματα, όπως ο χρόνος διαβίβασης, η έκταση εφαρμογής, οι εξαιρέσεις, οι ειδικότερες υποχρεώσεις των οντοτήτων και κάθε σχετικό θέμα με την ηλεκτρονική διαβίβαση δεδομένων στην ΑΑΔΕ.

 

Δυνάμει της παραγράφου 2 του άρθρου 15Α Ν.4172/2013 εκδόθηκε η υπ’ αρ. A.1138/2020 (ΦΕΚ 2470 Β/22-6-2020) κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων με την οποία καθορίστηκε η έκταση εφαρμογής, ο χρόνος και η διαδικασία ηλεκτρονικής διαβίβασης δεδομένων στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων.

 

 

Πλατφόρμα MyDATA

 

Τα «Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα» εισήγαγαν ένα ολοκληρωμένο και λειτουργικό ρυθμιστικό πλαίσιο για τις επιχειρήσεις που προάγουν τη διαφάνεια, αξιοπιστία και την ομαλή λειτουργία της αγοράς με ιδιαίτερη έμφαση στη μείωση του διοικητικού κόστους.

 

Η Ελληνική Επιχειρηματικότητα κατόρθωσε άμεσα να αφομοιώσει το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο των λογιστικών κανόνων και χωρίς ιδιαίτερο διοικητικό κόστος να δημοσιεύει οικονομικές καταστάσεις στα πρότυπα των σχετικών Ευρωπαϊκών Οδηγιών. Στην γρήγορη προσαρμογή συντέλεσε και το γεγονός ότι το νέο λογιστικό πλαίσιο στηρίχθηκε στις βασικές αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας με γνώμονα την ελάχιστη διοικητική επιβάρυνση των επιχειρήσεων.

 

Όμως, μετά από πέντε (5) έτη τα «Ελληνικά Λογιστικά Πρότυπα» μαζί με τις αρχές που τα διέπνεαν «στραγγαλίστηκαν» στο βωμό της γραφειοκρατίας.

 

Ειδικότερα, με το άρθρο 30 του Ν.4646/2019 μαζί με τις αποφάσεις που κατ’ εξουσιοδότηση εκδόθηκαν και δυνάμει αυτών οι εγκύκλιοι, τα τεχνικά δελτία και οι ερωτήσεις - απαντήσεις που ακολούθησαν γέννησαν τη ψηφιακή γραφειοκρατία με το όνομα «My Data».

 

Οι εταιρίες πληροφορικής είτε «έπαυσαν», μη δυνάμενες να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις της δημόσιας διοίκησης, είτε γιγαντώθηκαν εξαιτίας των «ιδιαίτερων» συνθηκών που δημιουργήθηκαν από την εφαρμογή του «My Data».

 

Ενδεικτικά, τα τέσσερα (4) λογιστικά στοιχεία (παραστατικά) που οριοθετήθηκαν για την επιχειρηματικότητα με τον Ν.4308/2013, έγιναν  σαράντα πέντε (45) για τις ανάγκες εφαρμογής του My Data με αναμονή για προσθήκη άγνωστου επιπλέον αριθμού παραστατικών. Επίσης, το οριοθετημένο από το νόμο περιεχόμενο των παραστατικών συμπληρώθηκε με τις αναρίθμητες γραμμές περί «τυποποιήσεις δεδομένων παραστατικών» και «στήλες δεδομένων παραστατικών», με την υπ’ αρ. Α.1138/2020 (ΦΕΚ 2470 Β’) απόφαση.

 

Από το 2020 έως και σήμερα οι επιχειρήσεις δαπάνησαν μεγάλα χρηματικά ποσά στην μηχανογραφική τους προσαρμογή, που επέβαλλε το My Data, ξόδεψαν και συνεχίζουν να ξοδεύουν χιλιάδες εργατοώρες στην προσπάθειά τους να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις της διοίκησης. Τα χρήματα που στερήθηκαν από την πραγματική οικονομία και τις επενδύσεις σπαταλήθηκαν στη ψηφιακή γραφειοκρατία του My Data, η οποία γραφειοκρατία παραμένει μοναδική σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

 

Ηλεκτρονική Τιμολόγηση

 

Η οδηγία 2014/55 / ΕΕ καθιστά υποχρεωτικό για όλες τις Ευρωπαϊκές Δημόσιες Οντότητες, να μπορούν να λαμβάνουν και να επεξεργάζονται Ηλεκτρονικά Τιμολόγια που συμμορφώνονται με το πρότυπο της ΕΕ (EN 16931).

 

Το πρότυπο EN16931 που δημοσιεύθηκε στις 28 Ιουνίου 2017, ορίζει ένα σημασιολογικό μοντέλο δεδομένων για ένα Ηλεκτρονικό Τιμολόγιο και έχει εκπονηθεί από την Τεχνική Επιτροπή TC434 στο CEN από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

 

Σύμφωνα με όσα διαπιστώνονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων συμβάλει στην ασφάλεια δικαίου και σε ένα ξεκάθαρο επιχειρηματικό περιβάλλον για όλες τις επιχειρήσεις και τις δημόσιες οντότητες (οδηγία 2014/55 / ΕΕ).

 

Το άρθρο 218 της οδηγίας ΦΠΑ ( 2006/112/ΕΚ) θέτει τα τιμολόγια σε χαρτί και σε ηλεκτρονική μορφή επί ίσοις όροις, προβλέποντας ότι τα κράτη μέλη αποδέχονται ως τιμολόγια όλα τα έγγραφα ή μηνύματα σε χαρτί ή σε ηλεκτρονική μορφή. Σύμφωνα με το άρθρο 232 της οδηγίας ΦΠΑ, η χρήση ηλεκτρονικού τιμολογίου υπόκειται στην αποδοχή του αποκτώντος τα αγαθά ή του λήπτη των υπηρεσιών.

 

Αν και οι ανωτέρω περιορισμοί θεσπίστηκαν για την προστασία των ΜΜΕ επιχειρήσεων, τα κράτη μέλη μπορούν να ζητήσουν και να λάβουν ειδική άδεια για την γενικευμένη εφαρμογή του μέτρου, όπως άλλωστε έχουν ήδη ζητήσει και λάβει η Ιταλία και η Γαλλία.

 

Οι διατάξεις του «Ηλεκτρονικού Τιμολογίου» εισήχθησαν στο ελληνικό δίκαιο με τα άρθρα 148-154 του Ν. 4601/2019 (ΦΕΚ 44 Α’).

 

Σήμερα, στην Ελλάδα η υποχρεωτική εφαρμογή του μέτρου ισχύει μόνο για τις συναλλαγές με το δημόσιο (B2G).

 

 

Συμπέρασμα

 

Το άρθρο 30 του Ν.4646/2019 νομιμοποίησε ένα υφιστάμενο έργο που ήταν ήδη στη διαδικασία υλοποίησης (βλ. αιτιολογική έκθεση) και δημιούργησε τη βάση για ένα νέο ισχυρό και συμπαγές λαβύρινθο για τις επιχειρήσεις. Το διάγραμμα κάλυψης της εισόδου αποτυπώθηκε στην A.1138/2020 (ΦΕΚ 2470 Β/22-6-2020) κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων.

 

Τα χρήματα του Έλληνα φορολογουμένου δόθηκαν σε ένα πρωτοποριακό για τα παγκόσμια δεδομένα έργο το οποίο είχε μόνο μια αρχή και ένα τέλος: τον φορολογικό ελεγκτικό μηχανισμό.

 

Σε όλη αυτή την πορεία, η ελληνική επιχείρηση δαπάνησε και συνεχίζει να δαπανά μεγάλα χρηματικά ποσά και εργατοώρες προκειμένου να προσαρμοστεί στις υποχρεώσεις που επέβαλλε ο ελεγκτικός φορολογικός μηχανισμός της χώρας. Οι ανωτέρω επιχειρηματικοί πόροι στερήθηκαν από την πραγματική οικονομία και τις παραγωγικές επενδύσεις των οικονομικών οντοτήτων.

 

Η Ελληνική Πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει άμεσα τη στρέβλωση που δημιούργησε το άρθρο 30Α του Ν.4646/2019 και να ανακαλέσει κάθε παραχώρηση εξουσίας σε ανεξάρτητες αρχές να νομοθετούν και να υποκαθιστούν το νομοθετικό σώμα.

 

Τα χρήματα του Έλληνα φορολογουμένου πρέπει να επενδύονται στον εκσυγχρονισμό της διοίκησης με γνώμονα τη μείωση του κόστους λειτουργίας τόσο του δημοσίου όσο και των επιχειρήσεων.

 

Η σταδιακή εφαρμογή της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, στα πρότυπα της Γαλλίας και της Ιταλίας, θα μπορούσε να επιφέρει σημαντικά οφέλη στις επιχειρήσεις στο επίπεδο της ψηφιοποίησης και της μείωσης του διοικητικού φόρτου, καθιστώντας παράλληλα τις σχέσεις μεταξύ επιχειρήσεων ασφαλέστερες προκειμένου να καταστούν πιο ανταγωνιστικές. Η σταδιακή και κλιμακωτή εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας περί ηλεκτρονικής τιμολόγησης δύναται να αποφέρει εξοικονόμηση κόστους, δεδομένου ότι το πλήρες κόστος έκδοσης ενός ηλεκτρονικού τιμολογίου είναι πολύ μικρότερο από το κόστος για ένα έντυπο τιμολόγιο. (Η Γενική Επιθεώρηση Οικονομικών της Γαλλίας εκτιμά ότι η ηλεκτρονική τιμολόγηση κοστίζει λιγότερο από ένα ευρώ σε σύγκριση με περισσότερα από δέκα ευρώ για ένα έντυπο τιμολόγιο).

 

Η ελληνική επιχείρηση θα έπρεπε ήδη να επενδύει για την προσαρμογή της στο νέο ευρωπαϊκό οικονομικό περιβάλλον που διαμορφώνεται με την «Ηλεκτρονική Τιμολόγηση», αντί να δαπανά πόρους στην παρεμβατική, αναξιόπιστη, εχθρική για την επιχειρηματικότητα «πλατφόρμα MyDATA».

 

Η αρμόδια φορολογική ελεγκτική αρχή της χώρας οφείλει να παρακολουθεί τις επιχειρηματικές εξελίξεις στην χώρα, να προσαρμόζεται σε αυτές και να καταρτίζει στοχευμένα προγράμματα ελέγχου για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής. Η δράση της φορολογικής ελεγκτικής αρχής πρέπει να περιορίζεται στα όρια του ελέγχου και στην επιβολή κυρώσεων, όταν διαπιστώνει αποκλίσεις από το φορολογικό δίκαιο. Η φορολογική ελεγκτική αρχή οφείλει να σέβεται την αγορά και να μην προκαλεί στρεβλώσεις σε αυτή, οι οποίες δημιουργήθηκαν στην προκειμένη περίπτωση με την καθολική εφαρμογή της «πλατφόρμα MyDATA».