ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Μητροπόλεως 12-14, 10563, Αθήνα. Τηλ.: 210 5202250-60-70, Fax: 2105229167, e-mail: oee@oe-e.gr

Εισήγηση του Προέδρου του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας για το Δείκτη Εμπιστοσύνης Καταναλωτή

            Ο Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή (ΔΕΚ) δημοσιεύεται από το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδας και το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Δύο από τους πιο έγκυρους φορείς του οικονομικού γίγνεσθαι στη χώρα μας. Το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδας είναι ο επιστημονικός σύμβουλος της πολιτείας, συμβάλει ουσιαστικά άμεσα και πρακτικά στους τομείς της εθνικής οικονομίας και στην αξιοποίηση πόρων για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της Εθνικής οικονομίας. Το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι πρωτοπόρο στο χώρο των Οικονομικών Επιστημών με πλούσια ιστορία σημαντικών επιστημονικών επιτευγμάτων.

Ο Δείκτη Εμπιστοσύνης του Καταναλωτή

            Η εμπιστοσύνη του καταναλωτή αντικατοπτρίζει τις ειδικές απόψεις των πολιτών που σχετίζονται με αβέβαια γεγονότα όσον αφορά στην μελλοντική οικονομική κατάσταση. Η εμπιστοσύνη του καταναλωτή δείχνει τη δυναμική επίπτωση της συμπεριφοράς του καταναλωτή σε όρους ψυχολογίας ως προς την δαπάνη. Με την κατασκευή του Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή λαμβάνουμε πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση που χρονικά προηγούνται της περιόδου που διανύουμε.  

            Σε μια περίοδο έντονης οικονομικής ανασφάλειας, η κατανόηση των απόψεων των πολιτών θα αποτελέσει μια σημαντική γνώση για την μελλοντική καταναλωτική συμπεριφορά.

            Είναι προφανές, ότι οι δείκτες εκτίμησης των μελλοντικών οικονομικών εξελίξεων δείχνουν την τάση της οικονομίας και προβλέπουν την εξέλιξή της. Ένας τέτοιος δείκτης, είναι ο δείκτης εμπιστοσύνης του καταναλωτή, ο οποίος αποτυπώνει τις αντιλήψεις των καταναλωτών και των προσδοκιών τους για το μέλλον.

Υπάρχουσα Κατάσταση

            Πριν όμως αναφερθώ συνοπτικά στα ευρήματα της παρούσας έρευνας είναι σημαντικό να επισημάνω γνωστά και άγνωστα στοιχεία που σχετίζονται με την κατανάλωση και την οικονομία μας γενικότερα.

            Σήμερα, οι πολίτες της Ελλάδας ζουν σε μια περίοδο έντονης κοινωνικής ανασφάλειας, η οποία προκύπτει κυρίως από την οικονομική ανασφάλεια. Αυτός ο προβληματισμός δεν απορρέει μόνο από την ανησυχία για τις οικονομικές προοπτικές του κάθε ατόμου και της οικογένειάς του μεμονωμένα, αλλά υπάρχει έντονος σκεπτικισμός και γύρω από την οικονομική κατάσταση της χώρας μας εν γένει.

·                    Η γενική εικόνα της Ελληνικής οικονομίας δεν είναι ιδανική. Προκειμένου να σχηματίσει κάποιος μια αντικειμενική εικόνα αρκεί να λάβει υπ’ όψη του τα στατιστικά δεδομένα που αφορούν τις ακάλυπτες επιταγές οι οποίες εμφανίζουν μια σημαντική έκρηξη για το πρώτο τρίμηνο του 2009. Στο πρώτο τρίμηνο του 2009, η ασφυξία από τις ακάλυπτες επιταγές και τις απλήρωτες συναλλαγματικές έφθασαν στο ύψος ρεκόρ των 772 εκατομμυρίων ευρώ. Δηλαδή, σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2008, παρατηρούμε μία αύξηση κατά 175.5%.

·                     Η ανεργία είναι υψηλή, άνω του 9.4% τον Ιανουάριο του 2009. Δυστυχώς, η ανεργία των νέων, ηλικίας έως και 24 ετών, είναι κατά πολύ υψηλότερη.

·                     Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ο πληθωρισμός διαμορφώνεται στα επίπεδα του 1.3% τον Μάρτιο του 2009 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Μάρτιο του 2008 (σημειώστε ότι τον Μάρτιο του 2008 σε σχέση με τον Μάρτιο του 2007 ήταν στο 4.4%). Όμως, παρά την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των τιμών των αγαθών, υπάρχουν βασικά αγαθά των οποίων οι τιμές αυξήθηκαν πολύ περισσότερο από το επίπεδο του πληθωρισμού.

·                    Ένας στους πέντε πολίτες της χώρας μας βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχειας. Το 20% των Ελλήνων πολιτών ζει κάτω από το όριο της φτώχειαςέχοντας εισόδημα μικρότερο του 60% του μέσου εθνικού εισοδήματος. Σημειώστε ότι από το 20% εκείνων που ζουν στα όρια της φτώχειας, το 33% έχει ηλικία άνω των 65 ετών. Σας επισημάνω ότι αυτό το 20% των συνανθρώπων μας στερείται στοιχειωδών ανέσεων. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες.

·                    Το αρνητικό κλίμα ήρθαν να επιβαρύνουν περαιτέρω στις αρχές του 2009 οι δυσμενείς διεθνείς εκθέσεις για την ελληνική οικονομία.

·                    Το έλλειμμα  και το δημόσιο χρέος της χώρας μας, από την ένταξή μας στη ζώνη του Ευρώ και μετά, παρουσιάζεται ως ένα αυξανόμενο πρόβλημα. Τα διπλά ελλείμματα σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση είναι ο παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά τη διαπραγματευτική μας ισχύ απέναντι στους εταίρους μας. Γι’ αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αφήνει περιθώρια για χαλάρωση στην δημοσιονομική μας πολιτική.

Τα στοιχεία που ανέφερα δείχνουν ότι η κρίση αρχίζει πια να αγγίζει την πραγματική οικονομία. Η διερεύνηση των απόψεων των πολιτών είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στην άσκηση της σωστής οικονομικής πολιτικής.

Συμπεράσματα της Έρευνας Συνοπτικά

            Ο Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτή κινείται μεταξύ του 0 και του 100. Τιμές άνω του 50 δείχνουν ότι οι πολίτες είναι αισιόδοξοι για την οικονομική τους κατάσταση και την καταναλωτική τους δυνατότητα στο μέλλον. Το πρώτο τρίμηνο του 2009 ο Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτήείναι στο 33.7, σε πολύ χαμηλά επίπεδα, παρόλο που έχει μία μικρή άνοδο σε σχέση με το τελευταίο τρίμηνο του 2008, που ήταν στο 31.9.

·        Η εκτίμησή των καταναλωτών για την προσωπική τους οικονομική κατάσταση και για τη γενικότερη οικονομική κατάσταση της χώρας μας δε δείχνει να βελτιώνεται, για το πρώτο τρίμηνο του 2009. Περισσότεροι από 7 στους 10 πολίτες αναμένουν ότι η οικονομική κατάσταση και η καταναλωτική τους δυνατότητα θα χειροτερέψουν μέσα στους επόμενους 12 μήνες.

·         Οι καταναλωτές εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι, σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο, για την οικονομική κατάσταση της χώρας μετά από 4 χρόνια. Όμως, η τιμή του δείκτη, που είναι 36.6, παραμένει κάτω από 50, που δηλώνει ότι οι καταναλωτές συνεχίζουν να είναι απαισιόδοξοι όσον αφορά στις προοπτικές της οικονομίας για τα επόμενα 4 χρόνια. Το θετικό είναι ότι οι πολίτες με ηλικίες μεταξύ 30 και 44 ετών εμφανίζονται πιο αισιόδοξοι για την μελλοντική οικονομική τους κατάσταση.

·         Η ροπή προς κατανάλωση είναι υψηλότερη σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Διαγράφεται μια μικρή αυξητική τάση στις αναμενόμενες αγορές αγαθών.

·        Ο δείκτης τάσης προς αποταμίευση είναι αυξανόμενος τα δύο τελευταία τρίμηνα, αν και χαμηλότερος από το όριο του 50. Οι καταναλωτές προσπαθούν να αποταμιεύσουν περισσότερο από όσο έτειναν να αποταμιεύουν στο παρελθόν. Η αύξηση της ροπής προς κατανάλωση σε συνδυασμό με την αύξηση του δείκτη της τάσης προς αποταμίευση μας δείχνουν ότι τα μέτρα που πάρθηκαν από την κυβέρνηση για τη θωράκιση της οικονομίας το τελευταίο τρίμηνο είναι προς την σωστή κατεύθυνση.

·         Ο δείκτης της προσδοκώμενης μεταβολής της ανεργίας έχει κατρακυλήσει στο 15.1 έχοντας μία συνεχόμενη πτωτική πορεία. Σχεδόν το σύνολο των πολιτών αναμένει να αυξηθεί η ανεργία, τους επόμενους 12 μήνες. Το θετικό μήνυμα έρχεται από τον δείκτη εμπιστοσύνης του απασχολούμενου, ο οποίος είναι στο 47. Ο δείκτης αυτός μας πληροφορεί ότι οι Έλληνες βλέπουν με περιορισμένη απαισιοδοξία  την ατομική τους εργασιακή κατάσταση. Τα μέτρα που πάρθηκαν από την πολιτεία για την προστασία της εργασίας θα πρέπει να ενισχυθούν περαιτέρω.

Προτάσεις του Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας

            Η Ελλάδα βιώνει την κρίση με διαφορετικό τρόπο, τόσο γιατί έχει την βαριά της βιομηχανία σε άλλους τομείς από αυτούς των Ευρωπαίων Εταίρων, όσο και γιατί έχει να συντηρήσει έναν αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα. Θα πρέπει τώρα με αφορμή την κρίση να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις που θα μας ωφελήσουν στο μέλλον. Ο βασικός άξονας που πρέπει να κινηθούμε ως χώρα είναι από την μία η μείωση των δημοσίων μη παραγωγικών δαπανών που αυξάνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα  και από την άλλη η ανάπτυξη.

Τα μέτρα που προτείνει το Οικονομικό Επιμελητήριο της Ελλάδας έχουν ως βάση τους εξής 5 άξονες:

·        Την αλλαγή του κλίματος απαισιοδοξίας που έχει επικρατήσει. Στην κατανάλωση, αλλά και στην οικονομία συνολικά, η ψυχολογία παίζει καθοριστικό ρόλο. Περισσότεροι από 8 στους 10 ερωτηθέντες πιστεύουν ότι μέσα στους επόμενους 12 μήνες οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών θα αυξηθούν. Θα πρέπει να γίνει αντιστροφή του κλίματος που επικρατεί τους τελευταίους μήνες, να ενισχυθεί η προστασία του δικαιώματος στην εργασία, η αίσθηση της οικονομικής ασφάλειας, και η εμπιστοσύνη του πολίτη στην πολιτεία.

·        Την στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που είναι η ραχοκοκαλιά της Ελληνικής οικονομίας.

·        Την στήριξη της αγοραστικής δύναμης των καταναλωτών. Χωρίς αύξηση της κατανάλωσης δεν μπορεί να υπάρξει ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και αύξηση των εσόδων του κράτους.

·        Την περαιτέρω ενίσχυση της οικοδομικής δραστηριότητας.

·        Την στήριξη της ρευστότητας του τραπεζικού συστήματος και στη συνέχεια τη διοχέτευση της ρευστότητας αυτής στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στους πολίτες.

·        Την μείωση των  μη παραγωγικών δαπανών του κράτους.