Υπάρχει αλήθεια ρεαλιστικός τρόπος για να μειωθούν οι τιμές των βασικών αγαθών και να ξεπεραστεί η κρίση αξιοπρεπούς διαβίωσης που προκαλεί η ασυδοσία των ολιγοπωλίων στην αγορά; Στη μακρινή Αυστραλία το σκέφτονται σοβαρά εδώ και καιρό. Αφού είδαν και αποείδαν με την καταχρηστική κερδοσκοπική συμπεριφορά των δύο κορυφαίων αλυσίδων σουπερμάρκετ της χώρας Coles και Woolworths που ελέγχουν τα 2/3 της αγοράς και ανεβάζουν τις τιμές όποτε γουστάρουν, ωριμάζει όλο και πιο πολύ πλέον η ιδέα της βίαιης διάλυσής τους.

Nωρίτερα αυτή την εβδομάδα ο Συνασπισμός των δύο μεγαλύτερων συντηρητικών κομμάτων της χώρας (Liberals και Nationals) από την αντιπολίτευση, ανακοίνωσε τα σχέδια του για την υποστήριξη της θέσπισης εξουσιών εκποίησης των επιχειρήσεων ως «έσχατη λύση» στην αντιμετώπιση της κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης στην αγορά και της ανεξέλεγκτης αύξησης των τιμών από ολιγοπώλια όπως τα μεγάλα σουπερμάρκετ. Η θέση του Συνασπισμού είναι σύμφωνη με τους Πράσινους, οι οποίοι πιέζουν εδώ και καιρό προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά αντίθετη με την πολιτική της κυβέρνησης των Εργατικών, η οποία θεωρεί ότι ένα τέτοιο μέτρο θα φέρει το ακριβώς αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Οι Εργατικοί του πρωθυπουργού Albanese προτιμούν τα πρόστιμα. Τον περασμένο μήνα υποσχέθηκαν μάλιστα να προχωρήσουν στη νομοθέτηση τεράστιων προστίμων για τις καταχρηστικές πρακτικές των αλυσίδων που θα φθάνουν έως και τα 10 εκατ. δολάρια ή το 10% του κύκλου εργασιών στους προηγούμενους 12 μήνες.

Εάν πάντως η πρόταση για εξουσίες εκποίησης περάσει από το αυστραλιανό Κοινοβούλιο, τότε η ρυθμιστική αρχή ανταγωνισμού της χώρας θα μπορούσε να ζητά, σε περίπτωση σημαντικής παραβίασης του νόμου, δικαστική απόφαση η οποία θα υποχρεώνει την Coles ή τη Woolworths να πουλήσουν τμήματα της επιχείρησής τους.

Οι δύο αλυσίδες, ελέγχοντας το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς, χρεώνουν σχεδόν πανομοιότυπες τιμές για κοινά είδη παντοπωλείου. Εχουν κατηγορηθεί από τους προμηθευτές τους για κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης τους προκειμένου να μειώνουν τις τιμές που καταβάλλουν σε αυτούς, ενώ την ίδια στιγμή αυξάνουν με ποικίλα προσχήματα τις τιμές που χρεώνουν στους καταναλωτές. Οι ολοένα και ακριβότερες τιμές των ειδών παντοπωλείου συνέβαλαν, όπως και οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, σημαντικά στην αύξηση του κόστους διαβίωσης των νοικοκυριών, τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό.

Στην άλλη όχθη, τα περιθώρια κέρδους των σουπερμάρκετ όπως και αρκετών άλλων εταιρικών κλάδων έχουν εκτοξευθεί πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα. Οι υποστηρικτές της χορήγησης εξουσιών εκποίησης στην Αρχή Ανταγωνισμού τονίζουν ότι το ενδεχόμενο διάλυσης σε πολλά μικρότερα κομμάτια θα κρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από την κεφαλή των διοικήσεων των αλυσίδων, αποτρέποντάς τες από οποιαδήποτε καταχρηστική συμπεριφορά. «Το μαχαίρι βουτύρου πρέπει να αντικατασταθεί με δαμόκλειο σπάθη», διαμηνύει χαρακτηριστικά ο κυπριακής καταγωγής πρώην γερουσιαστής Νίκος Ξενοφών που πριν από μια δεκαετία είχε πιέσει ανεπιτυχώς για τη θέσπιση νόμων εκποίησης απέναντι στην καταχρηστική συμπεριφορά των μεγάλων επιχειρήσεων.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο πρώην επικεφαλής της αυστραλιανής Επιτροπής Ανταγωνισμού Allan Fels, υποστήριξε ότι η δυνατότητα διάλυσης μιας εταιρείας οφείλει να είναι «μέρος της εργαλειοθήκης όλων των νόμων που αφορούν τον ανταγωνισμό παντού στον κόσμο». Στην Αυστραλία, η αναγκαστική εκποίηση είναι διαθέσιμη μόνο σε πολύ περιορισμένες περιπτώσεις και γενικά χρησιμοποιείται μόνο για την ακύρωση συγχωνεύσεων ή τη συμμόρφωση με τους κανόνες ξένων επενδύσεων. Αντίθετα, στις ΗΠΑ οι ομοσπονδιακές Αρχές έχουν ευρείες εξουσίες εκποίησης. Η Ευρωπαϊκή Ενωση όχι. Μήπως οι μηχανισμοί διαμόρφωσης της ευρωπαϊκής νομοθεσίας θα έπρεπε να αρχίσουν να το σκέφτονται; Η λατρεία της επιχειρηματικότητας, των λόμπι και των ανεξέλεγκτων δυνάμεων της αγοράς έχει τα όριά της.

www.efsyn.gr