Δρ ΜΑΡΤΙΝ ΦΕΛΝΤΣΤΑΪΝ (οικονομολόγος, σύμβουλος του προέδρου των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα)

«Μην αυξήσετε τους φόρους»

Στην ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΠΑΠΑΜΙΛΤΙΑΔΟΥ

ΤΙ ΘΑ γινόταν εάν η Ελλάδα ήταν μία από τις πολιτείες της Αμερικής; Πώς θα αντιμετωπιζόταν το υπέρογκο έλλειμμα και το χρέος; Σίγουρα όχι με την επιβολή νέων φόρων που έχει ως στόχο τη δραστική και άμεση μείωση του ελλείμματος και του χρέους απαντάει ο δρ Φέλντσταϊν. Ο αμερικανός οικονομολόγος υποστηρίζει ότι οι φόροι στην Ελλάδα είναι ήδη υψηλοί και δεν πρέπει να αυξηθούν. Εκτιμά ότι άμεση λύση στο πρόβλημα θα δώσει μόνο η μείωση της σπατάλης. Δηλώνει επίσης προβληματισμένος με την απότομη άνοδο των χρηματιστηρίων.

«Ζήστε με το έλλειμμα και το χρέος για λίγο. Πάρτε αποφάσεις που έχουν μακροπρόθεσμο όφελος», προτρέπει τη χώρα μας ο δρ Φέλντσταϊν.Είμαστε εν μέσω της δεύτερης οικονομικής επιτήρησης και οι πολίτες αγωνιούν για το ποια θα είναι τα νέα φοροεισπρακτικά μέτρα που θα ανακοινώσει η κυβέρνηση. Φαίνεται πως με κάθε εκτροχιασμό των δημοσιονομικών μας ακολουθεί και το απαραίτητο πακέτο.

- Θα ήταν μεγάλο λάθος για την Ελλάδα με την οικονομία να είναι τόσο αδύναμη, να προσπαθήσει να πιέσει το χρέος και το έλλειμμα προς τα κάτω και μάλιστα γρήγορα. Μια τέτοια κίνηση θα έσπρωχνε την οικονομία σε βαθύτερη ύφεση.

Ποια είναι η εναλλακτική λύση;

Ζήστε με αυτό (έλλειμμα, χρέος) για λίγο. Πάρτε αποφάσεις που θα έχουν μακροπρόθεσμο όφελος. Θα μπορούσε για παράδειγμα η κυβέρνηση να έλεγε ότι θα μειώσει τον ρυθμό πληρωμής των συνταξιοδοτικών δαπανών (retirement transfer payments) σε τρία χρόνια από τώρα. Τίποτα το σίγουρο, όμως θα έβαζε τα πράγματα σε μια σωστή τροχιά. Οι αγορές θα αντιδρούσαν θετικά και θα επιβράβευαν την κίνηση ρίχνοντας το κόστος δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου.

Πόσο καιρό θα μας πάρει, πιστεύετε, να συνέλθουμε δημοσιονομικά;

Ελλειμμα και χρέος δεν είναι το ίδιο πρόβλημα και πολύ δύσκολα αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά μέσα στους κόλπους της νομισματικής ένωσης. Δεν υπάρχει η δραχμή πλέον για να μπορέσετε να την υποτιμήσετε, αλλά ούτε περιθώρια για αύξηση του δανεισμού υπάρχουν λόγω της συνθήκης του Μάαστριχτ. Θυμάμαι, κάποιος ρώτησε τον κύριο Τρισέ για την Ελλάδα και για το πώς θα μπορέσει να αντεπεξέλθει τώρα και η απάντησή του ήταν ότι μπορεί να επιτευχθεί το ίδιο αποτέλεσμα με ταυτόχρονες μειώσεις σε μισθούς και τιμές.

Πιστεύετε ότι μας έβλαψε η ένταξη στο ευρώ;

Νομίζω πως ναι. Στην αρχή υπήρχε η σχετική ευφορία και αισιοδοξία, τα χαμηλά επιτόκια. Ομως μαζί ήρθαν και οι επώδυνοι συμβιβασμοί. Τώρα οι αγορές «φοβούνται» ότι δεν θα μπορείτε να δανειστείτε. Ετσι θα χτυπήσετε την πόρτα της ΕΚΤ. Η τελευταία θα σας πει ότι για να σας δανείσει πρέπει να ξεκινήσετε την εφαρμογή σκληρών μέτρων. Και ο κύκλος συνεχίζεται. Θα χρειαστεί αρκετός καιρός πάντως για να επανέλθετε. Οι φόροι σας είναι πολύ υψηλοί και η περαιτέρω αύξησή τους θα ήταν μεγάλο λάθος. Σε τελικήα ανάλυση το ερώτημα είναι, μπορείτε να περιορίσετε δραστικά τις δαπάνες αντί να αυξήσετε τους φόρους;

Η Ευρώπη προσπαθεί τώρα να αντιμετωπίσει την κρίση, εφαρμόζοντας μια σειρά από αντισυμβατικά μέτρα και μια μορφή ποσοτικής χαλάρωσης. Το λεγόμενο quantitative easing έχει αποτέλεσμα;

Τώρα στις ΗΠΑ εφαρμόζουμε την ποσοτική χαλάρωση. Η Fed αγοράζει ομόλογα μακροπρόθεσμης διάρκειας ύψους 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε 6 μήνες. Οσα δηλαδή εκδίδει η κυβέρνηση. Παρ' όλα αυτά, τα επιτόκια ακολουθούν ανοδική πορεία. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι πόσο θα ανέβαιναν τα επιτόκια εάν δεν εφαρμόζαμε την ποσοτική χαλάρωση. Δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζουμε εάν πετυχαίνει ή όχι.

Θεωρείται πάντως αμφιλεγόμενο μέτρο. Η μόνη άλλη περίπτωση που εφαρμόστηκε ήταν στην Ιαπωνία.

Οι Ιάπωνες το έκαναν, αλλά απλώς πλημμύρισαν την αγορά με ρευστό. Αυτό είναι μία μόνο παράμετρος της ποσοτικής χαλάρωσης. Οι Ιάπωνες πίστευαν ότι εάν έδιναν αρκετή ρευστότητα στις τράπεζες, αυτές θα άνοιγαν τις στρόφιγγες του δανεισμού. Η Fed πιστεύει ότι οι παρεμβάσεις πρέπει να είναι στοχευμένες και να εξασφαλίζεται ότι τα χρήματα που παίρνουν οι τράπεζες φτάνουν στην πραγματική οικονομία. Αυτό δεν το έκαναν οι Ιάπωνες.

Κάτι παρόμοιο προσπαθεί να αποφασίσει και η ΕΚΤ. Πιστεύετε ότι θα πετύχει;

Δεν γνωρίζω.

Πώς βλέπετε τη στάση της ΕΚΤ απέναντι στην κρίση και την εμμονή να μη μειώσει τα επιτόκια κάτω από το 1%;

Δεν νομίζω να έχει μεγάλη διαφορά εάν τα επιτόκια βρίσκονται στο 1% ή στο 0,50% ή στο 0,25%. Νομίζω ότι η γραμμή των ευρωπαίων κεντρικών τραπεζιτών έχει να κάνει περισσότερο με ψυχολογικούς παράγοντες. Οποιαδήποτε επιχείρηση δεν θα σταματούσε κάποια επένδυσή της επειδή το επιτόκιο θα ήταν στο 1% και όχι στο 0,50%. Αυτό θα ήταν πολύ ασυνήθιστο. Με αυτή τη στάση η ΕΚΤ διαμηνύει ότι δεν είναι ανεύθυνη. Για κάποιο λόγο πιστεύουν ότι η δημόσια αντίληψη είναι διαφορετική στο 1% παρά στο 0,25%.

Περνώντας τώρα στο χρηματιστηριακό ράλι, πιστεύετε ότι τα «πράσινα βλαστάρια» είναι αρκετά για να στηρίξουν όλη αυτή την αισιοδοξία;

Θεωρώ ότι τα λεγόμενα πράσινα βλαστάρια (green shoots), ενδείξεις που δείχνουν την έξοδο από την κρίση, είναι υπερτιμημένες. Ενα από τα βλαστάρια αυτά ήταν ο δείκτης κατασκευαστικών δαπανών, ο οποίος φάνηκε ότι παρουσίαζε άνοδο. Αυτό όμως που πραγματικά έγινε ήταν μια μικρή αύξηση στις δαπάνες του Δημοσίου, αλλά παράλληλα στην ιδιωτική κατασκευαστική δραστηριότητα υπήρξε πτώση. Ενας άλλος δείκτης που συνέβαλε στην ευφορία ήταν η επιβράδυνση του ρυθμού πτώσης του στεγαστικού κλάδου. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι τιμές σταμάτησαν να υποχωρούν. Απλώς δεν έπεφταν τόσο όσο πριν από δύο μήνες.

Αρκετοί ευρωπαίοι αναλυτές και κεντρικοί τραπεζίτες θεωρούν ότι δεν υπάρχει ακόμα πλήρης διαφάνεια για τα τοξικά κεφάλαια και ίσως κάποιες τράπεζες ακόμα τα κρύβουν για να τα ξεφορτωθούν αφού περάσει η κρίση.

Γι' αυτό πρέπει να ρωτήσετε τους ευρωπαίους κεντρικούς τραπεζίτες. Πρέπει να τους ρωτήσετε γιατί δεν είναι ήδη «μέσα» στις τράπεζες και να ψάχνουν.

Ο Αλαν Γκρίνσπαν μίλησε πρόσφατα και για τα τεστ αντοχής που έγιναν στις αμερικανικές τράπεζες, τα οποία θεώρησε αρκετά επιπόλαια. Συμφωνείτε;

Αυτά τα στρες τεστ «βλέπουν» μόνο μέχρι το τέλος του 2010. Ομως η οικονομία μπορεί να εξακολουθήσει να είναι αδύναμη και μετά το 2010. Το διάστημα είναι μικρό και θεωρώ ότι δεν δίνει λόγους στις τράπεζες να πουλήσουν τυχόν τοξικά κεφάλαια που έχουν.

WHO is who

Ο δόκτωρ Μάρτιν Φέλντσταϊν είναι σύμβουλος οικονομίας του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα και μέλος της επιτροπής σοφών.

Ξεκίνησε δίπλα στον Ρεπουμπλικανό πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν. Τότε, είχε γράψει και υποβάλει στο Κογκρέσο έκθεση για το πόσο επικίνδυνα ήταν τα λεγόμενα «δίδυμα ελλείμματα» για την οικονομία των ΗΠΑ. Οταν ο υπουργός Οικονομίας της χώρας κλήθηκε να καταθέσει στο Κογκρέσο, υποστήριξε ότι «όλα ήταν ρόδινα». Οι βουλευτές που είχαν μπροστά τους την έκθεση ρώτησαν τον τότε υπουργό εάν συμφωνεί με τα συμπεράσματα και για να μην πιαστεί αδιάβαστος απάντησε «είναι σκουπίδια, πετάξτε την». Βέβαια, τελικά ο δόκτωρ Φέλντσταϊν δικαιώθηκε.

Enet.gr