Τα  υπέρογκα και  υπερβολικά χρέη  των τελευταίων ετών, τόσο του δημοσίου όσο και των ιδιωτών αρχίζουν να δημιουργούν ένα εκρηκτικό περιβάλλον το οποίο δεν έχει ξαναγνωρίζει η Ελλάδα τουλάχιστον τα τελευταία 50 χρόνια. Η Ελλάδα έχει δανειστεί υπέρογκα ποσά, το ίδιο και το κράτος, οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Τα μαύρα σύννεφα της οικονομικής ύφεσης σε συνδυασμό με τον ανεξέλεγκτο δανεισμό  καθιστούν ολοένα και πιο δύσκολη την καθημερινή επιβίωση σε πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Α.  Τα χρέη  της Ελλάδος

Το ελληνικό εξωτερικό χρέος καλπάζει συνεχώς. Τα τελευταία 5 χρόνια αυξήθηκε κατά 52.4 π.μ. ή  κατά 220%, (Διάγραμμα 1). Οι τράπεζες έχουν δανειστεί το 1/3 του συνολικού εξωτερικού χρέους.

Το 2003 το εξωτερικό χρέος ήταν 166.2 δις $ και αντιστοιχούσε στο 85,8% του ΑΕΠ

Το 2008 το εξωτερικό χρέος έφθασε στα 531.7 δις $ και αντιστοιχεί στο 138,2% του ΑΕΠ. Το 2009 προβλέπεται ότι θα αυξηθεί ακόμα κατά 60 δις.

Διάγραμμα 1: Σύνθεση του εξωτερικού χρέους της Ελλάδος

Το τεράστιο αυτό εξωτερικό χρέος σε συνδυασμό με τα πολύ υψηλά επιτόκια δανεισμού με τα οποία δανείζεται η Ελλάδα, περιορίζουν και δυσχεραίνουν τη λήψη μέτρων για έξοδο από την οικονομική κρίση.  Λόγω της μείωσης της κατανάλωσης και της μείωσης των κερδών των επιχειρήσεων, το κράτος έχει επί πλέον απώλειες εσόδων από το φόρο εισοδήματος και από τον ΦΠΑ. Αυτό δημιουργεί μεγαλύτερα ελλείμματα στο δημοσιονομικό τομέα και μεγαλύτερες ανάγκες για κρατικό δανεισμό.

Το δημόσιο μόνο το Α εξάμηνο του 2009 δανείστηκε 60 δις ευρώ έναντι 15 δις που προέβλεπε ο προϋπολογισμός για ολόκληρο το 2009.

Β. Τα χρέη του κράτους.

Τα χρέη του δημοσίου προς τις επιχειρήσεις προσεγγίζουν  δυσθεώρητα ύψη. Το κράτος καθυστερεί τις πληρωμές των υποχρεώσεων τους προς τους αντισυμβαλλόμενους του. Το κυριότερο χρέος είναι τα 6 δις € τα οποία τα νοσοκομεία χρωστούν δε διαφόρους προμηθευτές. Ακλουθούν οφειλές 2.5 δις προς τους κατασκευαστές, 3 δις από επιστροφές ΦΠΑ κ.λ.π. Τα χρήματα αυτά τα στερούνται οι επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.

Γ. Τα χρέη των ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Τα χρέη των ιδιωτικών επιχειρήσεων απεικονίζονται στην εκρηκτική άνοδο των ακάλυπτων επιταγών.  Η αξία τω ακάλυπτων επιταγών το πρώτο εξάμηνο του 2009 προσέγγισε τα 1,78 δις. Μόνο τον Ιούνιο οι ακάλυπτες επιταγές αυξήθηκαν κατά 290% σε σχέση με το προηγούμενο έτος φθάνοντας στο ποσό των 338,3 εκ.€.

 Σύμφωνα με έρευνα το ΕΒΕΘ 9 στους 10 επιχειρηματίες εκδίδουν μεταχρονολογημένες επιταγές  και 9 στους 10 δέχονται μεταχρονολογημένες επιταγές από τους πελάτες τους. Με τον τρόπο αυτό καλύπτεται (τουλάχιστον προσωρινά) το 35-40% των υποχρεώσεων τους. Τι θα γίνει όμως εάν οι επιταγές αυτές δεν πληρωθούν στην ώρα τους? Απλά 9 στις 10 επιχειρήσεις θα αντιμετωπίσουν προβλήματα ρευστότητας.

Το πρώτο τρίμηνο του έτους τα επισφαλή δάνεια των επιχειρήσεων προς τις τράπεζες  ξεπέρασαν τα 5.5 δις €.

Δ. Τα χρέη των νοικοκυριών προς τις τράπεζες.

Τα χρέη των νοικοκυριών ολοένα και αυξάνονται, μειώνοντας των διαθέσιμο εισόδημα τους. Τα χρέη των νοικοκυριών προς τις τράπεζες σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, έχουν τριπλασιαστεί την   τελευταία πενταετία.  Στο τέλος Μαΐου έφθασαν στο ποσό των 110 δις. Η Ελλάδα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό καθυστερούμενων δανείων (6.9%)  ανάμεσα στις χώρες  τις ευρωζώνης.

Το ποσοστό των νοικοκυριών των οποίων το κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους υπερβαίνει το 40% του εισοδήματος τους έχει ανέλθει στο 19%. Η υπερχρέωση των ελληνικών νοικοκυριών  προκύπτει και από την αναλογία του χρέους  νοικοκυριών προς ΑΕΠ, η οποία  έχει ξεπεράσει την αντίστοιχη της ευρωζώνης. Τα τελευταία χρόνια τα δάνεια αυξήθηκαν τρεις φορές περισσότερο από το εισόδημα των νοικοκυριών.

Ε. Τα χρέη των νοικοκυριών προς τις πιστωτικές κάρτες

Τα χρέη των νοικοκυριών προς τις πιστωτικές κάρτες έχουν εκτοξευθεί στα ύψη.

Σύμφωνα με την VISA στην Ελλάδα κυκλοφορούν περίπου 11.000.000 πιστωτικές κάρτες. Οι οφειλές στις κάρτες ξεπερνούν τα 10 δις €. Περίπου 500.000 νοικοκυριά πρέπει να καταβάλουν πάνω από 40% του μηνιαίου εισοδήματος τους για αποπληρωμή καρτών (πράγμα το οποίο σημαίνει ότι αδυνατούν να πληρώνουν τις δόσεις).

Υπολογίζεται ότι από τα δάνεια καταναλωτικής πίστης που χορηγούνται,  το 60-70% εξ αυτών κατευθύνονται στην εξόφληση παλαιών χρεών.

Το πρώτο τρίμηνο του έτους 3.7 δις από οφειλές σε πιστωτικές κάρτες και καταναλωτικά  δάνεια  και 4.9 δις  από στεγαστικά δάνεια πέρασαν σε καθυστέρηση.

Οι συναλλαγές μέσω πιστωτικών καρτών έχουν μειωθεί  κατά 15% το πρώτο πεντάμηνο του 2009 σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό διάστημα και η αναλήψεις μετρητών από ΑΤΜ έχουν μειωθεί κατά 20%.

Οι συνεχείς αυξήσεις των τελευταίων ετών στις τιμές των βασικών ειδών διατροφής και στις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας, σε συνδυασμό με τις δανειακές υποχρεώσεις από στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια από οφειλές σε πιστωτικές κάρτες, έχουν οδηγήσει σε μια δραματική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Οι απολύσεις λόγω της οικονομικής ύφεσης δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο την δύσκολη οικονομική θέση τους.

Λόγω της έλλειψης χρημάτων η κυβέρνηση δεν μπορεί να διαθέσει κεφάλαια για την τόνωση της κατανάλωσης, και την στήριξη συγκεκριμένων κλάδων της οικονομίας οι οποίοι πλήττονται άμεσα από την οικονομική κρίση. Η μη λήψη μέτρων στήριξης θα έχει ως συνέπεια να υποστεί η Ελλάδα βαρύ πλήγμα από την οικονομική κρίση, η οποία θα έχει πολύ μεγαλύτερη διάρκεια σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται σε καλύτερη δημοσιονομική κατάσταση. Μια μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου δείχνει ότι οι οικονομικές κρίσεις, επηρεάζουν την Ελλάδα βαθύτερα από τις λοιπές χώρες του Ο.Ο.Σ.Α., διαρκούν περισσότερο χρόνο και κοστίζουν 4πλάσια σωρευτική απώλεια ως ποσοστό επί του ΑΕΠ. Συμπερασματικά το κράτος αδυνατεί να βοηθήσει τα νοικοκυριά. Και αντιθέτως επιβάλλει συνεχώς νέους φόρους με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμα περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών.

Τα νοικοκυριά είναι υποδουλωμένα στην πληρωμή χρεών, ακριβών προϊόντων διαβίωσης και υπηρεσιών,  και στην πληρωμή ολοένα και περισσότερων φόρων.

Υπάρχει κάποιος να αναρωτηθεί που θα βρουν τα χρήματα τα νοικοκυριά για να πληρώσουν τα χρέη τους?

Που θα βρουν τα χρήματα για να πληρώνουν τους λογαριασμούς  (ηλεκτρικό, τηλεφωνία, κοινόχρηστα κλπ.) που καθημερινά καταφθάνουν και παραμένουν απλήρωτοι?

Μήπως ήρθε η ώρα να σκεφτούμε σοβαρά το ενδεχόμενο  πτώχευσης  πολλών νοικοκυριών?

Έλεος για τα νοικοκυριά,   όχι άλλα δανεικά, όχι άλλη εικονική ευημερία, όχι άλλους φόρους. Τα νοικοκυριά πρέπει  να ξαναβρούν την φυσιολογική τους ζωή μέσα από την αναθεώρηση και την ιεράρχηση των αναγκών τους και τον έλεγχο των καταναλωτικών τους δαπανών.  Ένα νοικοκυριό είναι σίγουρο  ότι οδηγείται στην  οικονομική  καταστροφή όταν  ξοδεύει περισσότερα από το διαθέσιμο εισόδημα του. Την οικονομική καταστροφή ακολουθεί η ψυχολογική καταστροφή και η εμφάνιση  κοινωνικών προβλημάτων (καταθλίψεις,  χωρισμοί, κοινωνικές εξεγέρσεις  κλπ).