Υπερκέρδη με τις πλάτες του Δημοσίου

ΤΑ ΠΑΚΕΤΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΝΤΑΙ ΧΡΥΣΩΡΥΧΕΙΟ - ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ ΡΑΛΙ ΚΑΙ ΠΛΕΟΝΑΖΟΥΣΑ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ

Του ΧΡ. ΙΩΑΝΝΟΥ

ΤΑ ΕΥΕΡΓΕΤΙΚΑ αποτελέσματα των μέτρων και των ρυθμίσεων που έλαβαν μαζικά οι κυβερνήσεις για να σταματήσουν την κατρακύλα του χρηματοοικονομικού τομέα (την περίοδο της κρίσης) δρέπουν τώρα οι τράπεζες.

Στην Ελλάδα οι μεγαλύτεροι όμιλοι του κλάδου κατάφεραν το πρώτο εξάμηνο του 2009 -το χειρότερο εδώ και δεκαετίες για την παγκόσμια και την ελληνική οικονομία- να παρουσιάσουν καθαρά κέρδη μετά από φόρους πάνω από 1,5 δισ. ευρώ. Εντυπωσιακό είναι το ότι μόνο κατά το δεύτερο τρίμηνο του έτους τα κέρδη ξεπέρασαν τα 800 εκατ. ευρώ.

Η ρευστότητα που απέκτησαν τα πιστωτικά ιδρύματα από το κράτος και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αξιοποιήθηκε μέσω ενός ανεπανάληπτου χρηματοοικονομικού παιχνιδιού και απέφερε χρυσούς καρπούς στη διάρκεια της κρίσης. Πλέον οι καρποί καταγράφονται στις οικονομικές καταστάσεις των τραπεζών αλλά και στο ταμπλό του Χρηματιστηρίου, όπου ο κλάδος πραγματοποιεί ράλι.

Τα κέρδη των τραπεζών αυξήθηκαν 25% στο δεύτερο τρίμηνο του 2009 έναντι του πρώτου φετεινού τριμήνου. Το 80% της κερδοφορίας προέρχεται από χρηματοοικονομικές πράξεις (πωλήσεις ομολόγων, μετοχών κ.λπ.) και όχι από τις συνήθεις τραπεζικές εργασίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τραπεζικός κλάδος αν δεν αναγκαζόταν λόγω της κρίσης να πάρει αυξημένες προβλέψεις για επισφάλειες θα είχε κερδοφορία ανώτερη από το πρώτο εξάμηνο του 2008.

Πώς κερδίζουν οι τράπεζες:

1 Από τη μείωση των επιτοκίων καταθέσεων. Στις αρχές του 2009 οι ελληνικές τράπεζες πλήρωναν υψηλούς τόκους και συναγωνίζονταν ποια θα προσελκύσει καταθέτες, καθώς υπήρχε φόβος απώλειας των καταθέσεων και έβρισκαν κλειστές τις πόρτες των άλλων πηγών χρηματοδότησης. Στη συνέχεια, όμως, τα μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος γενικά στην Ευρώπη βοήθησαν και οι τράπεζες σταμάτησαν να πληρώνουν υψηλούς τόκους στις καταθέσεις (θυμίζουμε και την παρέμβαση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το ίδιο θέμα). Ετσι, εξοικονόμησαν αρκετά εκατομμύρια.

2 Από την αύξηση της διαφοράς μεταξύ επιτοκίων χορηγήσεων και καταθέσεων. Την ώρα που τα επιτόκια καταθέσεων υποχωρούσαν στο ναδίρ, ο ρυθμός μείωσης των επιτοκίων χορηγήσεων ήταν μικρότερος. Ετσι, οι τράπεζες βελτίωσαν το καθαρό επιτοκιακό περιθώριο.

3 Οι τράπεζες, με πρώτη ύλη τις καταθέσεις επένδυσαν αρχικά μεγάλα ποσά στα ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία ενσωμάτωναν από τις καλύτερες αποδόσεις διεθνώς λόγω των αυξημένων αναγκών του ελληνικού Δημοσίου σε χρήμα. Δηλαδή, αντί να δανείσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, κινδυνεύοντας να μην πάρουν πίσω τα χρήματά τους, προτίμησαν να δανείσουν το κράτος. Στη συνέχεια χρησιμοποίησαν αυτά τα ομόλογα ως εγγύηση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άντλησαν νέα κεφάλαια με κόστος μόλις 1%. Ομως μετά μπορούσαν να δανείσουν την αγορά με πολύ υψηλότερα επιτόκια, που έφθαναν το 17% (πιστωτική κάρτα). Ο συνδυασμός αυτού του κύκλου και η άνοδος των τιμών των ομολόγων στη συνέχεια δημιούργησαν σημαντικά κέρδη στα χαρτοφυλάκια των πιστωτικών ιδρυμάτων. Ρευστότητα, μέσω ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, άντλησαν και από τη συμμετοχή του Δημοσίου στο μετοχικό τους κεφάλαιο.

4 Η άνοδος των τιμών των μετοχών και των ομολόγων οδήγησε σε αυξημένα έσοδα από τη διαχείριση κεφαλαίων τρίτων.

Προσέχουν για να έχουν

Η πτώση κατά περίπου 34% των κερδών των τραπεζών ανάμεσα στο πρώτο εξάμηνο του 2009 και το αντίστοιχο περσινό διάστημα οφείλεται στη διαφορά των πρόσθετων προβλέψεων.

Ο φόβος για επιχειρηματικά κανόνια και προβλήματα στην εξόφληση δανείων αναγκάζει τις τράπεζες να βάλουν περισσότερα χρήματα στην άκρη.

Εάν οι τράπεζες δεν διενεργούσαν αυξημένες προβλέψεις τότε θα είχαν περισσότερα κέρδη από τα περσινά. Για του λόγου το αληθές, η κερδοφορία των επτά μεγάλων τραπεζών (Εθνική, Alpha, Eurobank, Πειραιώς, Marfin Popular, Ταχ. Ταμιευτήριο και Αγροτική) διαμορφώθηκε σε 1,475 δισ. ευρώ. Υπολείπονται δε κατά 750 εκατ. ευρώ των κερδών 2,226 δισ. ευρώ του πρώτου εξαμήνου του 2008. Οι επιπλέον προβλέψεις που πήραν οι ίδιες τράπεζες εφέτος ανέρχονται σε 1.079 εκατ. ευρώ. Επί της ουσίας θυσιάζουν μέρος των κερδών τους στο βωμό της κρίσης...

Σε ό,τι αφορά το πρόσθετο κόστος που αναλογεί στο 10% των κεφαλαίων που πήραν από το Δημόσιο, δεν καταγράφεται αφαιρετικά των κερδών αλλά των κεφαλαίων, στις περισσότερες των περιπτώσεων.