Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών στο Υπουργικό Συμβούλιο για το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού

Αθήνα,  5 Νοεμβρίου 2009

Αγαπητοί συνάδελφοι,

Αποτελεί μεγάλη τιμή για μένα, σήμερα, η παρουσίαση του προσχεδίου του Προϋπολογισμού του 2010, του πρώτου Προϋπολογισμού της νέας Κυβέρνησης.
 
Είναι ένας Προϋπολογισμός που διαμορφώνεται σε εξαιρετικά δυσμενείς συνθήκες, με την οικονομία να βρίσκεται σε μεγαλύτερη ύφεση απ' ό,τι αναμενόταν, και τον Προϋπολογισμό του τρέχοντος έτους, του 2009, να αποτελεί την κορύφωση ενός πολυετούς εκτροχιασμού στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Ταυτόχρονα, όλοι γνωρίζουμε ότι τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα του δημοσίου τομέα και της οικονομίας έχουν διογκωθεί.

Ο Προϋπολογισμός, λοιπόν, του 2010 είναι η αφετηρία μιας μεγάλης προσπάθειας. Είναι το ξεκίνημα για την εφαρμογή ενός πολυετούς προγράμματος, που στοχεύει στην ανάταξη της οικονομίας, στην ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής δικαιοσύνης, στη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και ενός νέου πρότυπου ανάπτυξης, στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των πολιτών στο κράτος, στην ανάκτηση του κύρους και της αξιοπιστίας της οικονομικής μας πολιτικής απέναντι στους πολίτες, στους Ευρωπαίους εταίρους μας, στις διεθνείς αγορές.

Προεκλογικά και προγραμματικά, δεσμευθήκαμε για μια πολιτική που δεν κρύβει την αλήθεια, αλλά βασίζεται σε καθαρούς λογαριασμούς. Που δεν στηρίζεται σε εικονικά δεδομένα, αλλά αντιμετωπίζει τα πραγματικά προβλήματα και θέτει ρεαλιστικούς στόχους. Που δεν προστατεύει την αδικία, αλλά προάγει την κοινωνική δικαιοσύνη μέσα από τη δίκαιη αναδιανομή. Που δεν εκμεταλλεύεται, αλλά σέβεται τα χρήματα του Έλληνα πολίτη, αξιοποιεί τον κόπο του. Που δεν σπαταλά τα χρήματα των φορολογουμένων, αλλά θέτει ξεκάθαρες κοινωνικές και αναπτυξιακές προτεραιότητες για τις δημόσιες δαπάνες.

 
Αυτός, λοιπόν, ο Προϋπολογισμός, με βάση αυτές τις βασικές αρχές, τις αξίες μας, είναι ένας μεταβατικός Προϋπολογισμός. Συντάχθηκε σε ελάχιστο χρόνο, σε εξαιρετικά δύσκολες οικονομικές και δημοσιονομικές συνθήκες.

Κι εδώ, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους τους συναδέλφους Υπουργούς και όλες τις υπηρεσίες τους, για την εξαιρετική δουλειά και την εξαιρετική συνεργασία που είχαμε τις τελευταίες εβδομάδες. Δεν είναι και δεν θα μπορούσε να είναι ο Προϋπολογισμός τον οποίο θα θέλαμε να έχουμε τα επόμενα χρόνια.

Όμως, υλοποιεί στο ακέραιο τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει απέναντι στους Έλληνες πολίτες. Στηρίζει τους οικονομικά ασθενέστερους. Διαθέτει περισσότερους πόρους για την υγεία, την ανάπτυξη, την παιδεία. Προωθεί τη δικαιότερη αναδιανομή. Επιχειρεί το πρώτο σοβαρό νοικοκύρεμα στα δημόσια οικονομικά και θέτει τις βάσεις για τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές στη δημοσιονομική διαχείριση και στην οικονομία.  

Πρόκειται για ένα Προϋπολογισμό, ο οποίος συντάσσεται σε ένα εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό περιβάλλον για τη χώρα μας. Η Ελλάδα και η ελληνική οικονομία είναι σε ύφεση, για πρώτη φορά από το 1993.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουμε, φέτος, το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί κατά περίπου 1,5%, με μία δραματική πτώση στις επενδύσεις της τάξης του 20% και μια πτώση στις εξαγωγές της τάξης του 14%.

Αναμένεται μια μικρή ανάκαμψη το 2010, όμως με οριακή στασιμότητα στην ελληνική οικονομία και ρυθμό ανάπτυξης -0,3%. Αυτές είναι οι προβλέψεις, στις οποίες συγκλίνουν και όλοι οι Διεθνείς Οργανισμοί.


Ο Προϋπολογισμός του 2010 συντάσσεται με βάση το πλαίσιο του απόλυτου δημοσιονομικού εκτροχιασμού στο τρέχον έτος. Κατά τη διάρκεια του 2009, με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, είχαμε διαδοχικές αναθεωρήσεις του ελλείμματος. Ξεκινώντας στον Προϋπολογισμό που ψήφισε η Βουλή, πέρυσι, είχαμε έλλειμμα κάτω από 3%, ανεβαίνοντας στο Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τον Ιανουάριο αυτού του έτους, στο 3,7%. Στις επίσημες δηλώσεις της Κυβέρνησης, μόλις πριν ένα μήνα, γινόταν λόγος για έλλειμμα στο 6%. Για να φτάσουμε στο σημερινό, πραγματικό, έλλειμμα που είναι 12,7% του ΑΕΠ.

Η διαφορά ανάμεσα στα σημερινά, πραγματικά, στοιχεία και στις προβλέψεις του Ιανουαρίου της προηγούμενης κυβέρνησης, είναι συγκλονιστική, με κατά 21 δισεκατομμύρια ευρώ μεγαλύτερο έλλειμμα του Προϋπολογισμού. Με άλλα λόγια ο εκτροχιασμός του Προϋπολογισμού είναι 21 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η προηγούμενη Κυβέρνηση είχε ισχυριστεί ότι με μια σειρά από μέτρα, που θα έπαιρνε το 2009, θα κατάφερνε να μειώσει αυτό το μεγάλο έλλειμμα. Στην πράξη, τα μέτρα αυτά τα είχε προϋπολογίσει λίγο παραπάνω από 4 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά η απόδοσή τους είναι λίγο παραπάνω από 2 δις ευρώ. Ακόμα, λοιπόν, και με τους δικούς τους αισιόδοξους υπολογισμούς, η υστέρηση θα ήταν της τάξης των 18 δισεκατομμυρίων.

Από πού έχουμε αυτή την πραγματικά πρωτόγνωρη εκτίναξη του ελλείμματος; Έχουμε την κατάρρευση των εσόδων του προϋπολογισμού. Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού είναι σήμερα 10 δισεκατομμύρια ευρώ λιγότερα απ' όσα είχε προϋπολογίσει η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και είχε ψηφίσει η Βουλή.


Γιατί έπεσαν έξοδα τα έσοδα; Γιατί ο ΦΠΑ έπεσε έξω 3 δις. Γιατί οι φόροι στην περιουσία έπεσαν έξω 1,3 δις. Οι φόροι στα Φυσικά Πρόσωπα έπεσαν έξω πάνω από 1 δις και στα Νομικά επίσης πάνω από 1 δις. Ποσά που δεν εξηγούνται κατά κανένα τρόπο και έχουν να κάνουν με τη διάλυση των φοροεισπρακτικών μηχανισμών, την αδυναμία είσπραξης σε ένα περιβάλλον διάλυσης του κράτους.

Ταυτόχρονα, είχαμε μια ανεξέλεγκτη αύξηση των δαπανών. 4,3 δις ευρώ περισσότερες δαπάνες από όσες είχαν προϋπολογιστεί. Δαπάνες όπως: 2,4 δις στις επιχορηγήσεις σε Ασφαλιστικά Ταμεία, όπου έχουν καταρρεύσει οι μηχανισμοί είσπραξης των εισφορών. Πάνω από 700 εκατομμύρια ευρώ υπέρβαση σε καταναλωτικές δαπάνες και κοντά στα 700 εκατομμύρια ευρώ υπέρβαση σε δαπάνες για επιχορηγήσεις άλλων φορέων.  


Επίσης, μια υπέρβαση στο έλλειμμα των δημοσίων επενδύσεων. Όχι γιατί κάνουμε περισσότερες δημόσιες επενδύσεις, αλλά γιατί η χώρα μας, το 2009, αποδείχθηκε ανέτοιμη εξαιτίας των πολιτικών της Νέας Δημοκρατίας να εισπράξει τα ποσά, τα οποία δικαιούμαστε από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως έσοδα.


Τέλος, στον προϋπολογισμό του 2009, όπως είχε αρχικά υποβληθεί και ψηφιστεί από τη Βουλή, υπήρχε η μη καταγραφή κρίσιμων στοιχείων, το σημαντικότερο εκ των οποίων ήταν τα μεγάλα χρέη του Δημοσίου προς τα νοσοκομεία. Διορθώνουμε αυτή την αμέλεια και εντάσσουμε στον προϋπολογισμό του 2009, όπως και στον προϋπολογισμό του 2008, όλα αυτά τα χρέη των νοσοκομείων, έτσι ώστε να μπορέσουν να εξοφληθούν.


Με βάση τα στοιχεία αυτά και τα ελλείμματα, η χώρα μας σήμερα έχει ένα δημόσιο χρέος, το οποίο φτάνει τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ. Ένα δημόσιο χρέος που, μόνο το 2009 έχει αυξηθεί περί τα 40 δισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο την τρέχουσα χρονιά, σε όρους του ΑΕΠ, έχει αυξηθεί το δημόσιο χρέος κατά 13 μονάδες του ΑΕΠ. Είναι μία πρωτόγνωρη και πάλι αύξηση, που δυναμιτίζει τις επόμενες γενιές. Η εξέλιξη του δημοσίου χρέους είναι κάτι το οποίο πρέπει να ελεγχθεί το συντομότερο δυνατό.


Με αυτή την αφετηρία, συντάσσουμε έναν Προϋπολογισμό για το 2010. Είναι ένας Προϋπολογισμός ανάταξης της οικονομίας. Είναι ένας Προϋπολογισμός αναδιανομής, είναι ένας Προϋπολογισμός νοικοκυρέματος.

Και κατά την εκτέλεση του Προϋπολογισμού, ξεκινάμε τις μεγάλες διαρθρωτικές αλλαγές στη δημοσιονομική διαχείριση, στη φορολόγηση και στην οικονομία. Με ένα νέο πλαίσιο κατάρτισης, παρακολούθησης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού, η μελέτη του οποίου ξεκινάει από το Νοέμβριο και θα ολοκληρωθεί στο 2010. Με ένα νέο φορολογικό πλαίσιο για μία φορολογική μεταρρύθμιση, που θα έρθει για ψήφιση στη Βουλή, στο πρώτο τρίμηνο του επομένου έτους.

Το πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι με τον προϋπολογισμό του 2010 υλοποιούμε τις δεσμεύσεις που έχουμε αναλάβει απέναντι στους Έλληνες πολίτες:

Στην παιδεία αυξάνονται οι δαπάνες κατά 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

Στην υγεία προσλαμβάνονται 3.000 νοσηλευτές στο ΕΣΥ.

Στην ανάπτυξη αυξάνουμε τους πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων πάνω από 4% του ΑΕΠ, όπως έχουμε δεσμευτεί, για να επιταχυνθεί η απορρόφηση του ΕΣΠΑ και για να στηριχθεί η Πράσινη Ανάπτυξη.

Στην απασχόληση επιδοτούμε τις ασφαλιστικές εισφορές, για την απασχόληση των νέων και αυξάνουμε το επίδομα ανεργίας, όπως έχουμε δεσμευτεί.


Στην εισοδηματική πολιτική δίνονται αυξήσεις που είναι πάνω από τον πληθωρισμό.

Στην κοινωνική προστασία χορηγούμε το έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης.

Στους αγρότες δίνουμε αύξηση της αγροτικής σύνταξης, από την 1η Οκτωβρίου αυτού του έτους, κατά 30 ευρώ και, από τα μέσα του 2010, κατά 20 ευρώ επιπλέον. Και ακόμα, αυξάνουμε την επιστροφή του ΦΠΑ στους αγρότες, όπως δεσμευτήκαμε, από το 7 στο 11%.
 
Στον Προϋπολογισμό του 2010 υπάρχει ένας κεντρικός δημοσιονομικός στόχος: το έλλειμμα του κρατικού Προϋπολογισμού να επιστρέψει σε μονοψήφιο λόγο ως προς το ΑΕΠ. Να μειωθεί από το 12,7% που είναι σήμερα, το 2009, στο 9,4%, το 2010. Είναι μία δημοσιονομική διόρθωση, μία μείωση του ελλείμματος κατά 7,8 δισεκατομμύρια ευρώ.


Πώς θα μειωθεί το έλλειμμα. Το έλλειμμα θα μειωθεί ισορροπημένα, τόσο από την ενίσχυση των εσόδων όσο και από τη μείωση των δημοσίων δαπανών. Την ίδια στιγμή, στα έσοδα θα υπάρξει μεταφορά των φορολογικών βαρών στους έχοντες και τους κατέχοντες και στις δαπάνες θα υπάρξει εξορθολογισμός και ανακατανομή τους, για να στηριχθούν οι προτεραιότητές μας: η παιδεία, η υγεία, η πράσινη ανάπτυξη, η απασχόληση, η κοινωνική αλληλεγγύη και η προστασία.


Προβλέπουμε μία αύξηση των εσόδων κατά 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ. Τα έσοδα αυτά θα προέλθουν:
 

Από την ενεργοποίηση των μηχανισμών για την είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών προς το Δημόσιο και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, περίπου 1,2 δισεκατομμύριο ευρώ.


Από ένα δικαιότερο πλαίσιο φορολόγησης των εισοδημάτων και της περιουσίας και τις αυξήσεις σε ορισμένους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (τσιγάρα και ποτά), από τα οποία συνολικά θα προέλθουν έσοδα περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ.

Και από την εισφορά κοινωνικής ευθύνης από τις πολύ κερδοφόρες επιχειρήσεις και τη μεγάλη ακίνητη περιουσία, για τη χορήγηση ακριβώς του έκτακτου επιδόματος αλληλεγγύης, 1 δισεκατομμύριο ευρώ.

Οι δαπάνες θα περιοριστούν, για πρώτη φορά μετά από την αφαίρεση των τόκων. Για πρώτη φορά κατατίθεται ένας Προϋπολογισμός που προβλέπει μείωση των δαπανών, εκτός τόκων, κατά 1,6 δισεκατομμύριο ευρώ. Μείωση των εξοπλιστικών δαπανών κατά 0,5 δισεκατομμύριο ευρώ και περιορισμό των χρεών των νοσοκομείων κατά περίπου 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ.


Ταυτόχρονα, προχωράμε σε μία αναδιάταξη δαπανών και φορολογικών βαρών. Παραδείγματα:

Μειώνουμε τις καταναλωτικές δαπάνες του Δημοσίου κατά 24%, αλλά αυξάνουμε τις δημόσιες επενδύσεις πάνω από 4% του ΑΕΠ.

Μειώνουμε τις επιχορηγήσεις διαφόρων φορέων, αλλά αυξάνουμε το επίδομα ανεργίας.


Καταργούμε την απόσυρση, που κοστίζει 400 εκατομμύρια, αλλά αυξάνουμε τις δαπάνες για την εκπαίδευση.


Μειώνουμε τις εξοπλιστικές δαπάνες, αλλά επιδοτούμε τις ασφαλιστικές εισφορές των νέων και αυξάνουμε τις αγροτικές συντάξεις.


Ζητάμε εισφορά κοινωνικής ευθύνης από τα μεγάλα κέρδη και τις μεγάλες περιουσίες και χορηγούμε το έκτακτο επίδομα αλληλεγγύης.
 

Αυξάνουμε τον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε τσιγάρα και ποτά, και με αυτά τα χρήματα χρηματοδοτούμε την πρόσληψη νοσηλευτών στα νοσοκομεία και την αύξηση της επιστροφής του ΦΠΑ στους αγρότες.
 

Αγαπητοί συνάδελφοι,


Ο Προϋπολογισμός του 2010 βάζει τις βάσεις για την ανάταξη της οικονομίας.

Στηρίζει την αναδιανομή.

Σταματά τη δημοσιονομική κατηφόρα της χώρας.

Υλοποιεί τις δεσμεύσεις μας.

Στηρίζει τις αναπτυξιακές και κοινωνικές μας προτεραιότητες.

Ενισχύει τη διαφάνεια.

Σέβεται τα χρήματα του Έλληνα πολίτη.

Και η υλοποίησή του αφορά όλους μας.

Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε.