ΣΑΒΒΑΣ ΡΟΜΠΟΛΗΣ (καθηγητής, επιστημονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ)

«Επειγόντως ένα νέο πρότυπο ανάπτυξης»

Στον Κ. ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

Ο ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ Σ. Ρομπόλης αναγνωρίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης και την αναγκαιότητα αποκατάστασης των χαμένων ισορροπιών της οικονομίας την προσεχή 5ετία.

Πιστεύει, όμως, πως η μονοδιάστατη μονεταριστική ευρωπαϊκή λογική της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας θα ρίξει την Ελλάδα στον στασιμοπληθωρισμό και σε βαθιά ύφεση, προκαλώντας κραχ στην αγορά εργασίας και άνοδο της πραγματικής ανεργίας στο 17% έως το τέλος του 2010.

Πώς εκτιμάτε τη σημερινή κατάσταση της οικονομίας; Υπάρχει διέξοδος ή έχουμε ήδη ατύπως χρεοκοπήσει; Εκτιμάται ότι θα υπάρξει έμπρακτη στήριξη από την Ε.Ε. ή θα περιοριστεί σε ρητορική συμπαράσταση;

Η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας σήμερα χαρακτηρίζεται ως αρκετά σοβαρή, με την έννοια ότι εκτός του υπερβολικού δημόσιου ελλείμματος και δημόσιου χρέους πλήττεται και από την έντονη ανισοκατανομή του εισοδήματος, την υψηλή ανεργία και την τεχνολογική και καινοτόμο κατάρρευση της παραγωγικής βάσης. Επομένως, η οδός διάσωσης προϋποθέτει συνεκτικές, συγκεντρωμένες και στοχοθετημένες παρεμβάσεις βραχυπρόθεσμου και μεσο-μακροπρόθεσμου χαρακτήρα, προκειμένου την περίοδο 2010-2015 να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις αποκατάστασης των προαναφερόμενων διαρθρωτικών ανισορροπιών. Το δυσάρεστο σ' αυτή την αναγκαιότητα είναι ότι η έμπρακτη οικονομική στήριξη της ελληνικής οικονομίας από την Ε.Ε., μονεταριστικής κατά κύριο λόγο έμπνευσης, κινείται στην κατεύθυνση της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας για τον έλεγχο και τη μείωση των δημόσιων ελλειμμάτων. Αποτέλεσμα, η παντελής έλλειψη αναδιανεμητικών και αναπτυξιακών στοιχείων να παρατείνει τις συνθήκες οικονομικής κρίσης και ύφεσης της ελληνικής οικονομίας κατά τα επόμενα χρόνια και να δημιουργήσει όρους τόσο στασιμοπληθωρισμού όσο και κραχ στην αγορά εργασίας με την αύξηση της ανεργίας.

Τα νέα πρόσθετα μέτρα λιτότητας τα οποία υπαγορεύει η τριμερής «επιτροπεία» των Ε.Ε.-ΕΚΤ-ΔΝΤ επαρκούν για τη δημοσιονομική σταθεροποίηση ή θα έχουν συνέχεια; Πόσο μπορεί να αντέξει τέτοια πίεση η ελληνική κοινωνία;

Η έλλειψη μηχανισμών συστηματικού ελέγχου για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής θα καταλήξει στην αδυναμία συγκέντρωσης των αναγκαίων πόρων, με αποτέλεσμα να επιβληθούν νέα μέτρα λιτότητας, καιθιστώντας ακόμη μια φορά τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους τα φορολογικά υποζύγια της ελληνικής οικονομίας. Μια τέτοια προοπτική θα στερηθεί της αντοχής της ελληνικής κοινωνίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την διάβρωση της κοινωνικής συνοχής. Παράλληλα, μια τέτοια προοπτική προσδίδει στην Ελλάδα τον ρόλο του ενός «κύβου» του παζλ που συγκροτεί το ευρωπαϊκό εργαστήρι του κοινωνικού πειράματος της πλήρους αποδόμησης του κοινωνικού κράτους στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η Ε.Ε. στον τομέα αυτό είναι φανερό ότι έχει επιλέξει στη σφαίρα της επίσημης οικονομίας τη στρατηγική μίμησης του κοινωνικού κράτους και του προτύπου εργασιακών σχέσεων των ΗΠΑ, ενώ στο επίπεδο των κοινωνικών και εργασιακών δικαιωμάτων που επικρατούν στη σφαίρα της «μαύρης εργασίας» έχει επιλέξει τη στρατηγική μίμησης της Κίνας.

Ποια είναι τα αναπτυξιακά μέτρα που χρειάζεται να λάβει παράλληλα η ελληνική οικονομία για να βγει από το λούκι και πού διαφοροποιείστε στο μέτωπο αυτό από την εργοδοσία (βλ. ΣΕΒ, προτάσεις ΙΟΒΕ, τραπεζών κ.λπ.); Θα διασωθεί ένα μίνιμουμ κοινωνικού κράτους και πώς αφού δεν υπάρχουν χρήματα;

Κατ' αρχάς κρίνοντας εκ του αποτελέσματος, υπάρχει αποτυχία της εφαρμοζόμενης οικονομικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα να βελτιώσει το επίπεδο ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Αυτή επιχειρήθηκε διαμέσου της μείωσης του μοναδιαίου κόστους εργασίας, των ιδιωτικοποιήσεων, της ενίσχυσης της κερδοφορίας του επιχειρηματικού τομέα, της διεύρυνσης της ευελιξίας των εργασιακών σχέσεων, της δημοσιονομικής πειθαρχίας με κύριο μέσο την πραγματική μείωση των κοινωνικών δαπανών και της απορύθμισης του συστήματος κοινωνικής προστασίας. Αυτή η αποτυχία θα έπρεπε να είχε οδηγήσει τις εργοδοτικές οργανώσεις που υποστήριξαν αυτή την κατεύθυνση και αυτό το μείγμα της οικονομικής και κοινωνικής πολιτική, σε αναθεώρηση των απόψεών τους και σε αλλαγή των πολιτικών. Από την άποψη αυτή, αποτελεί στόχο επείγουσας προτεραιότητας η αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς οικονομικής κρίσης στην ελληνική οικονομία (νέο μείγμα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής) και η δημιουργία συνθηκών δυναμικής προοπτικής της (νέο πρότυπο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης). Αυτά, λειτουργώντας ως οργανική ενότητα, θα μεταμορφώσουν (ολοκληρωμένα συμπλέγματα δραστηριοτήτων) την ελληνική οικονομία σ' ένα οικονομικό και κοινωνικό σχηματισμό καινοτομικής, γνωσιολογικής και αλληλέγγυας προοπτικής, ο οποίος θα εξασφαλίζει τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, την ποιότητα των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών καθώς και των εργασιακών και κοινωνικών συνθηκών παραγωγής τους, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού και διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο αυτό, οι νέες συνθήκες παραγωγής και δίκαιης αναδιανομής του παραγόμενου πλούτου θα αποτελέσουν την κινητήρια δύναμη χρηματοδοτικής ενίσχυσης του κοινωνικού κράτους, προκειμένου να ανταποκριθεί αξιοπρεπώς στις μελλοντικές του υποχρεώσεις.

Με δεδομένο ότι τα μέτρα λιτότητας θα συνεχιστούν την προσεχή τριετία τουλάχιστον, ποιοι είναι εκείνοι οι τομείς μεταρρυθμιστικής παρέμβασης της οικονομικής πολιτικής που θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά το κόστος διαβίωσης των εργαζομένων ώστε να ελαφρύνουν τα βάρη που υφίστανται;

Τα μέτρα λιτότητας που θα γνωρίσουν οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι την προσεχή τριετία εάν δεν συνοδευτούν από τη διαμόρφωση και την υλοποίηση ενός νέου αναπτυξιακού προτύπου σε εθνικό και περιφερειακό-τοπικό επίπεδο, με κεντρικούς άξονες την επιχειρηματική αντί την επιδοτούμενη επιχειρηματικότητα, την εγκαθίδρυση ολοκληρωμένων συμπλεγμάτων δραστηριοτήτων (clusters) και τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, τότε θα αυξηθεί σημαντικά το επίπεδο της ανεργίας και θα επιδεινωθεί περαιτέρω το επίπεδο διαβίωσης των εργαζομένων.

Ασφαλιστικό και εργασιακές σχέσεις είναι η αιχμή του δόρατος των διαρθρωτικών αλλαγών που προτάσσει η Ε.Ε. και η εργοδοσία. Υπάρχουν περιθώρια συμφωνίας με τα συνδικάτα;

Επιστημονικά και αναλυτικά είναι λαθεμένος ο ισχυρισμός ότι το ασφαλιστικό και οι εργασιακές σχέσεις αποτελούν διαρθρωτικές αλλαγές σ' ένα οικονομικό και κοινωνικό σχηματισμό. Από μέρους των συνδικάτων η όποια συμφωνία στα δύο αυτά θέματα πρέπει να εδράζεται κυρίως στη χρηματοδοτική ενίσχυση της κοινωνικής ασφάλισης και στη ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Σε μακροοικονομικό επίπεδο, η όποια συμφωνία απαιτείται να αναφέρεται στους στόχους και το περιεχόμενο του νέου αναπτυξιακού προτύπου της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας, της ποιότητας της παραγωγικής διαδικασίας και των συνθηκών εργασίας και των ολοκληρωμένων συμπλεγμάτων δραστηριοτήτων τεχνολογικής, καινοτόμου και γνωσιολογικής διάστασης.

Ποιες πολιτικές μπορούν να επιστρατευθούν από τη σημερινή κυβέρνηση προκειμένου να αποτραπεί η άνοδος της ανεργίας; Γιατί δεν τίθεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο το ζήτημα της μείωσης του χρόνου εργασίας από τα εργατικά συνδικάτα;

Το ζήτημα της μείωσης του χρόνου εργασίας τίθεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο από τα συνδικάτα. Για την Ελλάδα αλλά και για τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης οι απαιτούμενες πολιτικές για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας είναι η πραγματοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων. Σε αντίθετη περίπτωση, θα επαληθευτούν οι προβλέψεις εκείνων που εκτιμούν ότι στο τέλος του 2010 το επίπεδο της πραγματικής ανεργίας θα είναι 17% (850.000 άτομα) του εργατικού δυναμικού.

WHO is who?

Ο Σάββας Ρομπόλης είναι καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός διευθυντής στο Ινστιτούτο Εργασίας (ΙΝΕ) της ΓΣΕΕ/ΑΔΕΔΥ. Υπήρξε από τους πρωτεργάτες του κοινωνικού διαλόγου και της επιστημονικής συγκρότησης του συνδικαλιστικού κινήματος. Εχει συγγράψει 11 βιβλία σχετικά με θέματα κοινωνικού κράτους και κοινωνικής πολιτικής, εργασιακών σχέσεων, απασχόλησης, μετανάστευσης, κοινωνικής ασφάλισης και ανταγωνιστικότητας

Enet.gr