«Εγώ δεν ισχυρίζομαι πως κάνω κάτι για εσάς, ενώ εσείς συνεχίζετε να προσποιείστε ότι, το κίνητρο σας είναι να προσφέρετε σε εμένα. Τέτοιοι ισχυρισμοί δεν έχουν καμία σχέση με τα ανθρώπινα κίνητρα – είναι μέρος της δουλικής νοοτροπίας, η οποία κατασκευάσθηκε πολύ έντεχνα από την προπαγάνδα της εξουσίας».
Ίσως τα παραπάνω «διαμορφωμένα» λόγια του μεγάλου γερμανού φιλόσοφου (F.Nietzsche), ο οποίος είχε μεταξύ άλλων σωστά επισημάνει ότι, η Γερμανία θα μπορούσε να εξανθρωπιστεί μόνο μέσα από την Ευρωπαϊκή της διάσταση, να ακούγονται πολύ προκλητικά – ενδεχομένως αταίριαστα με τη σημερινή πραγματικότητα. Εν τούτοις, οι ισχυρισμοί που ορθά αναφέρει, συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται από όλες τις σύγχρονες μορφές εξουσίας, οι οποίες σχεδόν πάντοτε ανακοινώνουν ότι, οι πράξεις τους έχουν στόχο το καλό των εξουσιαζόμενων (για παράδειγμα, η Ευρώπη των Πολιτών της, οι θυσίες που απαιτούνται από το λαό για τη δική του δήθεν ευημερία, η «ανιδιοτέλεια» των κομμάτων, η προθυμία να μας δανείσουν ενυπόθηκα οι «εταίροι» μας με επιτόκιο 5% συν έξοδα συν 2% για ενδεχόμενη μη έγκαιρη εξυπηρέτηση του δανείου – τόκοι υπερημερίας - κλπ).
Εάν εμβαθύνει όμως κανείς περισσότερο, δεν μπορεί παρά να διακρίνει εντελώς διαφορετικά κίνητρα, από αυτά που του «παρουσιάζονται» κάθε φορά – είτε από τους εν ενεργεία πολιτικούς, είτε από τις πολυεθνικές, είτε από ολόκληρες χώρες (όπως η Γερμανία), είτε από τον οποιονδήποτε «υπέρμαχο» της δικής του ευημερίας (ΔΝΤ κλπ).
Ανεξάρτητα τώρα από τα αληθινά κίνητρα της εκάστοτε εξουσίας θεωρούμε ότι, οι μεγαλύτερες απειλές για το «σύστημα» σήμερα είναι αφενός μεν η διαπλοκή και η διαφθορά (έννοιες αλληλένδετες), αφετέρου δε η τεράστια φοροαποφυγή των διαφόρων πολυεθνικών θηρίων (επίσης, οι συνεχείς προσπάθειες ορισμένων, αμετανόητα επεκτατικών χωρών, να ηγηθούν αυταρχικά, εκμεταλλευόμενες τις αδυναμίες των άλλων – τα σφάλματα και τις παραλείψεις τους). Πολύ λιγότερο λοιπόν η «πολυδιαφημιζόμενη» φοροδιαφυγή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως επίσης των «υδραυλικών» και λοιπών ελευθέρων επαγγελματιών, όσο και αν δεν συνηγορούμε υπέρ της.
Η μεν πρώτη, η διαπλοκή και η διαφθορά δηλαδή, υπολογίζεται διεθνώς κατά μέσον όρο στο 8% του ΑΕΠ (περί τα 19 δις € για την Ελλάδα), ενώ η δεύτερη, η νόμιμη φοροδιαφυγή, τουλάχιστον στο 10% του ΑΕΠ (24 δις €για την Ελλάδα). Όπως φαίνεται λοιπόν από τους αριθμούς, εάν καταφέρναμε να καταπολεμήσουμε επιτυχώς τις δύο αυτές, θανατηφόρες για το κοινωνικό κράτος, «οικονομικές πανδημίες», η χώρα μας, όπως και πολλές άλλες, όχι μόνο δεν θα είχε ελλείμματα αλλά, αντίθετα, σημαντικά πλεονάσματα - τα οποία θα μπορούσαν κάλλιστα να λειτουργήσουν αφαιρετικά στο δημόσιο χρέος και προσθετικά στο κοινωνικό κράτος που σήμερα φαίνεται δυστυχώς να υποχωρεί «ακατάπαυστα».
Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα αυξημένο βέβαια στις αποβιομηχανοποιημένες, στις «εισαγωγικές» καλύτερα Οικονομίες, όπως η Ελληνική – αφού τα «κέρδη» της φοροαποφυγής, σε αντίθεση με τη φοροδιαφυγή των μικρομεσαίων, δεν δαπανώνται στο εσωτερικό, αυξάνοντας τουλάχιστον την εγχώρια κατανάλωση (ΑΕΠ), αλλά συνήθως εξάγονται, προς τα κράτη-έδρα των πολυεθνικών.
Αρκεί να αναφέρουμε ότι, στον κλάδο των τροφίμων, σχεδόν το 75% των πωλουμένων προϊόντων είναι εισαγόμενα, προερχόμενα από 5-10 ξένες εταιρείες, ενώ οι κρατικές προμήθειες, οι εξοπλισμοί και τα δημόσια έργα, αναλαμβάνονται κυρίως από τις πολυεθνικές (οι οποίες κατέχουν την «τέχνη» του χρηματισμού, έχοντας, με τη βοήθεια της φοροαποφυγής, τα μέσα), για να καταλάβουμε τη «δυναμική» αυτών των μεγεθών για τα δημόσια οικονομικά της χώρας μας (όπως και πολλών άλλων χωρών). Φυσικά, οι πολυεθνικές ενισχύονται παράλληλα από τα κράτη, στα οποία έχουν την έδρα τους, εκμεταλλευόμενες όλα τα, θεμιτά και αθέμιτα, μέσα που τίθενται «αφειδώς» στη διάθεση τους - λόγω του ότι «εισάγουν» εκεί τα κέρδη, από τις διεθνείς τους δραστηριότητες.
ΔΙΑΠΛΟΚΗ & ΔΙΑΦΘΟΡΑ
Εξειδικεύοντας στο θέμα θεωρούμε ότι σήμερα, τόσο σε επίπεδο κρατών, όσο και κοινωνίας, υφίστανται, μεταξύ άλλων βέβαια, τρεις διαφορετικές «τάξεις»: οι διαφθορείς, οι διεφθαρμένοι και όλοι οι υπόλοιποι. Οι δύο πρώτες κυρίαρχες τάξεις, οι «τάσεις» καλύτερα, έχουν «εγκλωβίσει» αφενός μεν ολόκληρες χώρες, αφετέρου όλους όσους δεν ανήκουν σε αυτές - με μεγαλύτερο θύμα το κοινωνικό κράτος. Κύριος εκπρόσωπος των διαφθορέων είναι αναμφίβολα το Καρτέλ των πολυεθνικών επιχειρήσεων – η οικονομική εξουσία δηλαδή, με σημαντικότερο το χρηματοπιστωτικό τομέα, το Κτήνος.
Τα έσοδα/ανταλλάγματα των διαφθορέων, της οικονομικής εξουσίας δηλαδή, είναι φυσικά τεράστια, με κυριότερα ίσως αυτά που προέρχονται από την αποφυγή πληρωμής φόρων - από τη νόμιμη φοροδιαφυγή καλύτερα. Οι φόροι που αποφεύγονται, «παράγοντας» τεράστια κέρδη, αφενός μεν καθιστούν αδύνατο τον ανταγωνισμό των πολυεθνικών από τις μικρότερες, «εθνικής εμβέλειας» εταιρείες, αφετέρου χρησιμοποιούνται για το χρηματισμό του εκάστοτε μηχανισμού πολιτικής εξουσίας – όπως και για την χειραγώγηση των ΜΜΕ. Εκτός αυτού, επενδύονται με τη βοήθεια του χρηματοπιστωτικού κλάδου στον κλιμακούμενο, «κερδοσκοπικό» πλέον δανεισμό των κρατών, καθώς επίσης των καταναλωτών, αυξάνοντας τις πάσης φύσεως ανισορροπίες και «αποστραγγίζοντας» το σύστημα.
Από την άλλη πλευρά, ο κύριος εκπρόσωπος των διεφθαρμένων είναι η πολιτική εξουσία (ουσιαστικά, ένα από τα πιο κλειστά επαγγέλματα παγκοσμίως, το μοναδικό ίσως που οφείλει να «ανοίξει» άμεσα) και ειδικότερα το κομματικό κράτος: όχι μόνο η εκάστοτε κυβερνητική πλειοψηφία ή/και η αντιπολίτευση δηλαδή, αλλά ο κεντρικός (κομματικός) μηχανισμός λειτουργίας του δημοσίου – το σκοτεινό εκείνο «κατασκεύασμα», το οποίο εκλέγει «στρατευμένα», χωρίς βέβαια να έχει την ανάγκη να εκλέγεται. Τα έσοδα, τα ανταλλάγματα καλύτερα της «τάξης» αυτής είναι επίσης τεράστια – με κυριότερο ίσως την παραμονή στην εξουσία για την πρώτη «συνιστώσα» (κυβέρνηση), καθώς επίσης τον άκοπο πλουτισμό για τη δεύτερη (κόμμα).
Σε γενικές γραμμές, θεωρούμε ότι κίνητρο των διαφθορέων είναι η δύναμη (ισχύς, επιβολή, επεκτατισμός κλπ), ενώ κίνητρο των διεφθαρμένων η απόλαυση – εάν είναι δυνατόν χωρίς ρίσκο, εργασία κεφάλαιο και κόπο. Ακριβώς για το λόγο αυτό, ο μεσογειακός νότος, «θιασώτης» της απόλαυσης, κυβερνάται κυρίως από «διεφθαρμένους» μηχανισμούς – σε αντίθεση με τον «διαφθορέα» ευρωπαϊκό Βορά, στον οποίο επικρατεί η «θέληση» για δύναμη και ισχύ.
Περαιτέρω, στην ετήσια λίστα της «TransparencyInternational», εκεί δηλαδή που ταξινομούνται οι διάφορες χώρες ανάλογα με τα επίπεδα διαφάνειας των Οικονομιών τους, διακρίνουμε δύο κράτη, τα οποία μοιράζονται τη 15η θέση διεθνώς: τη Γερμανία και την Αυστρία.
Γνωρίζοντας όμως ότι η Γερμανία είναι η κατ’ εξοχήν χώρα των διαφθορέων, ενώ η Αυστρία περιγράφεται χαρακτηριστικά από το Spiegelως η «Όαση της πολιτικής διαφθοράς» (η Ελλάδα καταλαμβάνει την 78η θέση), δεν μπορεί παρά να αναρωτηθούμε με ποια κριτήρια κατατάσσονται οι χώρες στη λίστα – πόσο μάλλον όταν ξέρουμε ότι, η «διεθνής» αυτή οργάνωση, είναι ουσιαστικά γερμανική.
Συμπεραίνουμε λοιπόν μεταξύ άλλων πως, αφενός μεν οι εκάστοτε διαφθορείςαντιμετωπίζονται διαφορετικά από τους διεφθαρμένους (πόσο μάλλον αφού τους ανήκει η οργάνωση), αφετέρου δε ότι η κατάταξη περιορίζεται στους Πολίτες των διαφόρων χωρών – οι οποίοι έχουν το θράσος να μιμούνται πολλές φορές τις μεθόδους της Εξουσίας. Δεν συμπεριλαμβάνει δηλαδή τη διαφθορά της Οικονομικής Εξουσίας (στην οποία ηγείται αναμφίβολα η Γερμανία, με τη Siemensκλπ), καθώς επίσης της Πολιτικής (όπου μάλλον δεν ηγείται η Ελλάδα, αλλά η Αυστρία, αφού ερευνώνται τρία τεράστια πολιτικοοικονομικά σκάνδαλα, πολλαπλασίου μεγέθους του «δικού μας» Βατοπαιδίου).
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το θέμα, κάτι που θεωρούμε απολύτως απαραίτητο για όλους εμάς τους Πολίτες, η ετήσια λίστα της διαφθοράς δεν φαίνεται να συμπεριλαμβάνει τους διαφθορείς, αφού μάλλον συντάσσεται από αυτούς, αλλά, κυρίως, τους διεφθαρμένους. Εξ αυτών δε, περισσότερο τους Πολίτες, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και εργαζομένους - πολύ λιγότερο τους πολιτικούς, στους οποίους πιθανότατα περιορίζεται στις μικρότερες χώρες. Ουσιαστικός στόχος της (κίνητρο) είναι ο περιορισμός των απαιτήσεων των διεφθαρμένων, απέναντι στους διαφθορείς και επομένως η μείωση του κόστους «χρηματισμού» των πολυεθνικών διαφθορέων (περίπου 10% σήμερα).
Τέλος, χωρίς να χρειασθεί να «εμβαθύνουμε» ιδιαίτερα, φαίνεται πως για τις μεγάλες βιομηχανίες του «εντιμότατου εταίρου» μας, της Γερμανίας, η οποία δεν παύει ούτε στιγμή να κατηγορεί την Ελλάδα για αδιαφάνεια, η διαφθορά αποτελεί ένα ευρείας χρήσεως «εργαλείο» - ένα ουσιώδες μάθημα διοίκησης επιχειρήσεων, το οποίο θα όφειλε μάλλον να διδάσκεται στα Πανεπιστήμια των βιομηχανικών χωρών, έχοντας εξέχουσα βαρύτητα για τους μελλοντικούς «ηγέτες», οι οποίοι είναι αδύνατον να αναρριχηθούν σε ανάλογες «θέσεις», εάν δεν γνωρίζουν (και δεν χρησιμοποιούν) τους «άγραφους κανόνες» της διαφθοράς (αναλυτικότερα έχουμε αναφερθεί στο κείμενο μας «Διεθνής Διαφθορά ΑΕ»).
ΦΟΡΟΑΠΟΦΥΓΗ (ΝΟΜΙΜΗ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ)
Όσον αφορά τώρα τη φοροαποφυγή, όπως τονίσαμε προηγουμένως είναι η κύρια πηγή «ρευστότητας», η οποία εφοδιάζει τους διαφθορείς με τόσα χρήματα, ώστε να μπορούν να διαφθείρουν. Οι Πίνακες που ακολουθούν τεκμηριώνουν σε μεγάλο βαθμό τη θέση μας:
ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: DeutscheBank (Εσωτερικό & εξωτερικό)
|
Έτος |
Κέρδη σε εκ. € |
Μερίσματα σε εκ. € |
Φορολογία σε εκ. € |
|
1999 |
2.351 |
706 |
738 |
|
2000 |
6.896 |
801 |
-6.644 |
|
2001 |
1.803 |
808 |
1.429 |
|
2002 |
3.549 |
808 |
3.189 |
|
2003 |
2.758 |
872 |
1.542 |
|
ΣΥΝΟΛΟ |
17.357 |
3.995 |
254 |
Πηγή: H. Weiss/E. Schmiederer 2005
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Σε σύνολο κερδών πενταετίας ύψους 17.357 εκ. € (17 δις € δηλαδή) πλήρωσε μερίσματα στους μετόχους της 3.995 εκ. € (σχεδόν 4 δις €) και φόρους μόλις 254 εκ. €, ήτοι 1,46% επί των κερδών της! Ουσιαστικά λοιπόν οι πολυεθνικές, όταν πέφτουν οι δείκτες των χρηματιστηρίων (το 2000, για παράδειγμα), κερδίζουν μέσω της επιστροφής φόρων, λόγω «καταγραφής» ζημιών - ενώ, σε περιόδους χρηματιστηριακής ευφορίας, «εμφανίζουν» θετικά αποτελέσματα, κερδίζοντας από την αύξηση των τιμών των μετοχών τους.
ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙ: ΜΕΓΕΘΗ ΕΤΟΥΣ 2003 (Τζίρος, Κέρδη, Φόρος σε εκ. €)
|
Εταιρίες / |
ΜΕΤΡΟ |
Telekom |
Lufthansa |
Siemens |
TUI |
BMW |
|
Δείκτες |
||||||
|
Τζίρος |
55.056 |
55.838 |
17.714 |
74.875 |
19.215 |
42.636 |
|
Κέρδη |
817 |
1.398 |
-785 |
3.372 |
246 |
3.206 |
|
Κέρδη/τζίρος |
1,5% |
2,5% |
-4,4% |
4,5% |
1,3% |
7,5% |
|
Φόρος |
246 |
-225 |
193 |
867 |
-68 |
1.258 |
|
Φόρος/Τζίρος |
0,4% |
-0,4% |
1,1% |
1,2% |
-0,4% |
3% |
|
Εργαζόμενοι |
252.037 |
251.000 |
94.798 |
419.300 |
64.257 |
93.821 |
Πηγή: H. Weiss/E. Schmiederer 2005
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Η Siemens, για παράδειγμα, με 419.300 εργαζομένους και τζίρο 75 δις €, πλήρωσε μόλις 867 εκ. € φόρους - λίγο περισσότερο δηλαδή από το 1% του τζίρου της. Από την άλλη πλευρά, μία από τις μεγαλύτερες εταιρίες στον τουρισμό, η TUI, δουλεύει (2003) με ζημίες, όπως και η DeutscheTelekom. Επομένως, πολλές από αυτές τις μονοπωλιακές πολυεθνικές εταιρείες έχουν πιθανότατα αρκετά «αφορολόγητα» χρήματα στη διάθεση τους, για την εξαγορά ακόμη και των πλέον απαιτητικών «συνειδήσεων».
ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
Τις αμέσως προηγούμενες δεκαετίες, πολλές «δυτικές» οικονομίες, ιδιαίτερα δε οι Η.Π.Α., χαρακτηρίζονταν από μία «εντάσεως ανεργίας» ανάπτυξη, με την ταυτόχρονη μείωση του πληθωρισμού. Το παράδοξο αυτό γεγονός, το οποίο ασφαλώς δεν συμβάδιζε με τους «ομαλούς» οικονομικούς κανόνες, οφειλόταν αφενός μεν στην υπερχρέωση της «δύσης», η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την «φαινομενική» της πρόοδο, αφετέρου δε στην εισαγωγή φθηνών καταναλωτικών προϊόντων, από τις νεοεισερχόμενες στον καπιταλισμό ασιατικές αγορές – κυρίως από την Κίνα. Ο χειρισμός της ιδιαιτερότητας αυτής με τη βοήθεια των χαμηλών επιτοκίων (πολιτική Greenspan), όχι μόνο δεν θεράπευσε την συγκεκριμένη αυτή «ασθένεια» αλλά, αντίθετα, ήταν η αιτία της πρόσφατης χρηματοπιστωτικής κρίσης – της μεγαλύτερης μέχρι τώρα «δοκιμασίας» του καπιταλισμού.
Σήμερα η κατάσταση τείνει πλέον να αντιστραφεί, σε μία εξαιρετικά επικίνδυνη, εντάσεως ανεργίας ύφεση, με την παράλληλη αύξηση του πληθωρισμού (Στασιμοπληθωρισμός) – με εξαιρέσεις φυσικά, όπως αυτήν της Γερμανίας, η οποία όμως συνεχίζει να αναπτύσσεται, εκμεταλλευομένη τις αδυναμίες των Ευρωπαίων «εταίρων» της (άρθρο μας). Η επόμενη λοιπόν, πραγματικά «ασύμμετρη» απειλή, σε έναν θανατηφόρο συνδυασμό με την υπερχρέωση της δύσης, είναι ο εισαγόμενος πληθωρισμός από την Ασία. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι, οι ασιατικές χώρες ήταν ο πρώτος αποδέκτης των αμερικανικών πληθωριστικών δολαρίων (άρθρο μας) – περί τα 2 τρις $ την πρώτη φορά, ακολουθούμενα από τα περίπου 600 δις $, τα οποία θα τεθούν στην κυκλοφορία από τη Fed έως τα μέσα του 2011.
Η υπερβάλλουσα αυτή ρευστότητα, ενάντια στις «πομπώδεις» ανακοινώσεις «αναρρόφησης» της περί το τρίτο τρίμηνο του 2010 (άρθρο μας), κατευθύνθηκε κυρίως σε εκείνες τις ασιατικές χώρες, από τις οποίες οι «αποβιομηχανοποιημένες» πλέον Η.Π.Α. εισάγουν τα περισσότερα καταναλωτικά προϊόντα τους - ενώ επενδύουν το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων τους (χάρτινα δολάρια, χωρίς ουσιαστικό «αντίκρισμα»).
Ειδικότερα, οι αμερικανοί και λοιποί επενδυτές δανείζονται υπερτιμημένα δολάρια, με επιτόκια της τάξης του 1%, τοποθετούμενοι στα υποτιμημένα νομίσματα της Ασίας, με πολλαπλάσιες αποδόσεις (διπλή ωφέλεια). Για παράδειγμα, αγοράζουν ομόλογα της Κορέας ή της Ινδονησίας, με αποδόσεις 6-10%, ακίνητα στο Χονγκ Κονγκ ή στη Σαγκάη, οι τιμές των οποίων αυξάνονται καθημερινά, καθώς επίσης μετοχές του MSCIAsiaPacificIndex, ο οποίος αυξήθηκε από τον περασμένο Μάρτιο κατά 66% περίπου. Η αστείρευτη εισροή αυτών των χρημάτων, είχε σαν αποτέλεσμα την εκτόξευση των τιμών όλων των αξιών στις ελάχιστα χρεωμένες ασιατικές χώρες, η οποία με τη σειρά της θα επιβαρύνει, σε τελική ανάλυση, το σύνολο των εκεί παραγομένων προϊόντων.
Δεν αποτελεί σύμπτωση το γεγονός ότι, το επίκεντρο της κλιμάκωσης των τιμών τοποθετείται στο τρίγωνο μεταξύ Σιγκαπούρης, Σαγκάης και Σεούλ. Ακριβώς στην ευρύτερη αυτή περιοχή, διαπιστώνεται η μεγαλύτερη ανάπτυξη παγκοσμίως, όπως φαίνεται από τον Πίνακα IV:
ΠΙΝΑΚΑΣ IV: Προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ το 2011
|
Χώρος |
Ποσοστό αύξησης |
|
Παγκόσμια |
4,2% |
|
Κίνα |
9,6% |
|
Ινδία |
8,4% |
Πηγή: ΔΝΤ
Πίνακας:Β. Βιλιάρδος
Όπως διαπιστώνεται από τον Πίνακα IV, η προβλεπόμενη αύξηση του παγκοσμίου ΑΕΠ οφείλεται κυρίως στην ευρύτερη Ασία. Στο συγκεκριμένο γεωγραφικό χώρο όμως, αυξάνονται (εύλογα) οι τιμές των ακινήτων και των ενοικίων με αρκετά «εντονότερους» ρυθμούς, από τους αντίστοιχους της δύσης. Επίσης, οι εκδότες των ομολόγων αποκομίζουν υψηλότερα επιτόκια και τα τοπικά νομίσματα ισχυροποιούνται συνεχώς, αφού οι επενδυτές προτιμούν να τοποθετούνται εκεί (άτακτη φυγή κεφαλαίων), παρά στα «δυτικά» χρηματιστήρια.
Περαιτέρω, η κεντρική τράπεζα της Κίνας αύξησε τις συναλλαγματικές ρεζέρβες της, μέσα σε ένα μήνα (Σεπτέμβριο), κατά το ασύλληπτο ποσόν των 100 δις $, ενώ η Μανίλα τριπλασίασε το εμπορικό της πλεόνασμα τον Οκτώβριο, υπολογιζόμενο σε ετήσια βάση – κύρια αιτία, η εισροή-ρεκόρ αμερικανικών δολαρίων (πηγή: Spiegel). Ο δείκτης του χρηματιστηρίου του Χονγκ Κονγκ (HangSengIndex) αυξήθηκε κατά 57% από την αρχή του έτους, επίσης λόγω των τεράστιων «δολαριακών» εισροών – τα ακίνητα (κατοικίες) ακρίβυναν κατά 28% μέσα σε μερικούς μόνο μήνες.
Μέσα σε ελάχιστο σχετικά χρονικό διάστημα, αυξήθηκε το μερίδιο των ξένων επενδυτών στην κορεατική αγορά δημοσίων ομολόγων κατά 15% - στην Ινδονησία σχεδόν κατά 30%. Εισροές μεγαλύτερες των 2 δις $ αύξησαν στην Τζακάρτα αυτό το έτος (2010) τα περιουσιακά στοιχεία των ξένων επενδυτών κατά 80%, εξακοντίζοντας το τοπικό νόμισμα (ρουπία) στο υψηλότερο τριετίας απέναντι στο δολάριο.
Οι ακριβότερες κατοικίες βέβαια, έχουν σαν αποτέλεσμα την «πληθωριστική» κλιμάκωση των ενοικίων. Η μεγάλη ανάπτυξη αυξάνει επίσης τη ζήτηση εργατικού δυναμικού, η οποία οδηγεί σε υψηλότερες μισθολογικές απαιτήσεις - με άμεση συνέπεια την αύξηση του κόστους εργασίας στην Κίνα, κατά 15% μέσα στο 2010 (η αντίστοιχη ΔΝΤ-μείωση του κόστους εργασίας στη «δύση», τεκμηριώνει την εν λειτουργία αναδιανομή εισοδημάτων, μεταξύ των εργαζομένων της δύσης και της ανατολής, προς όφελος των πολυεθνικών). Η παράλληλη αύξηση τώρα των τιμών των πρώτων υλών, ταυτόχρονα με τις τεράστιες εισροές δολαρίων, δημιούργησε ένα εκρηκτικό «πληθωριστικό μίγμα» στην Ασία – πόσο μάλλον αφού εκεί που «εισβάλλουν» τα κερδοσκοπικά κεφάλαια, εισβάλλουν μαζί τους και τα προβλήματα.
Ο δείκτης πληθωρισμού στην Κορέα αναρριχήθηκε στο υψηλότερο σημείο του από τον Απρίλιο του 2009 (3,6%), ενώ τα τρόφιμα αυξήθηκαν κατά 13%. Στην Ινδονησία, οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν κατά 5,8%, ενώ στην Κίνα κατά 4,4% (ανεπίσημα κατά 10%) - ο (ανεπίσημος) ετήσιος δείκτης πληθωρισμού στην Ινδία τοποθετείται στο 15%. Ίσως οφείλουμε να προσθέσουμε εδώ ότι, σε γενικές γραμμές, η υπερθέρμανση των ασιατικών οικονομιών αποτελεί μία κατά πολύ μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια οικονομία, από ότι η «ασθενική» ανάπτυξη των δυτικών χωρών.
Περαιτέρω, η Κίνα προσπαθεί να θέσει υπό έλεγχο τις τιμές των τροφίμων, ενώ πρόσφατα (19.11), υποχρέωσε τις τράπεζες της σε υψηλότερα αποθεματικά, για τρίτη φορά μέσα σε δύο μήνες – αυξάνοντας επίσης το βασικό επιτόκιο. Η Κορέα, όπως και η Βραζιλία, αποφάσισε την φορολόγηση των κεφαλαιακών κερδών, τα οποία εγγράφουν οι ξένοι, επενδύοντας στα ομόλογα του δημοσίου της – ενώ η Τζακάρτα εξετάζει σοβαρά τον περιορισμό (ανώτατα όρια) της αγοράς των ομολόγων της από τους ξένους επενδυτές.
Τόσο η Μαλαισία, όσο η Ταϊλάνδη και η Ινδία, προγραμματίζουν άμεσα τον έλεγχο των Κεφαλαίων (επίσης των τιμών των προϊόντων), παρά το ότι γνωρίζουν πολύ καλά πως είναι αδύνατον να αντιστρέψουν τη παλιρροϊκή κίνηση των παγκοσμίων κεφαλαιακών ροών – «ή μη μόνο» να την περιορίσουν.
Όλα όσα αναφέραμε παραπάνω τεκμηριώνουν το ξεκίνημα ενός πληθωρισμού, ο οποίος σύντομα θα κατευθυνθεί προς τη δύση, αφού ήδη ανακοινώνονται αυξημένες τιμές από τους ασιάτες παραγωγούς οι οποίες, για κάποια εμπορεύματα, φτάνουν ακόμη και το 70% (T-Shirt). Οι αυξήσεις αυτές, σε συνδυασμό με τον επιβαλλόμενο από τη Γερμανία φορολογικό πληθωρισμό που «μαστίζει» πολλές ελλειμματικές και υπερχρεωμένες χώρες της ΕΕ, καθώς επίσης με την αύξηση των ενεργειακών τιμών, επίσης των πρώτων υλών και εμπορευμάτων (commodities), συνιστούν αναμφίβολα μία εξαιρετικά μεγάλη απειλή (υπερπληθωρισμός) για ολόκληρη την ανεπτυγμένη δύση.
Η εκρηκτική άνοδος τόσο του χρυσού, όσο και των υπολοίπων πολυτίμων μετάλλων, συνηγορεί στην άποψη μας, ενώ προβλέπεται ένα ακόμη «ράλι» των μετοχών εκείνων ειδικά των εταιρειών, οι οποίες είναι σε θέση να επωφελούνται τόσο από τον πληθωρισμό, όσο και από την ασιατική ανάπτυξη.
ΑΠΕΙΛΕΣ ΚΑΙ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ
Συνεχίζοντας, εάν δεν επιλυθούν, μεταξύ άλλων, άμεσα και ριζικά τα προβλήματα της διαπλοκής/διαφθοράς, καθώς επίσης της φοροαποφυγής της οικονομικής εξουσίας από την Ενωμένη Ευρώπη, από όλες τις χώρες δηλαδή της Ε.Ε. από κοινού, ταυτόχρονα με την αλληλεγγύη των κρατών-μελών μεταξύ τους, τόσο η Ευρωζώνη, όσο και η Ε.Ε. δεν πρόκειται να αποφύγουν το μοιραίο.
Τόσο ο υπερπληθωρισμός, όσο και η Η μητέρα των κρίσεων, θα είναι σύντομα εδώ και δεν πρόκειται να αποφευχθούν με τη χρήση «συμβατικών φαρμάκων», όπως αυτών των χαμηλών βασικών επιτοκίων, της νομισματικής επέκτασης, της επιβολής κυρώσεων στις χώρες που δεν τήρησαν τη συμφωνία του Μάαστριχτ, της νομοθεσίας για ελεγχόμενη χρεοκοπία κρατών, με ή χωρίς τη συμμετοχή των ιδιωτών κλπ.
Περαιτέρω, τα τοκογλυφικά επιτόκια των δεκαετών ομολόγων στην Ισπανία έχουν αναρριχηθεί στο 5,24%, στην Πορτογαλία στο 6,85%, στην Ιρλανδία στο 8,77% και στην Ελλάδα στο 11,63%. Πολύ σύντομα θα ακολουθήσει η υπερχρεωμένη Μ. Βρετανία (συνολικό χρέος πάνω από το 500% του ΑΕΠ), το Βέλγιο (δημόσιο χρέος άνω του 100% του ΑΕΠ, προβλήματα διακυβέρνησης) η Ιταλία (δημόσιο χρέος 118%) και η Γαλλία (ασθενική ανάπτυξη, μειωμένη ανταγωνιστικότητα, έλλειμμα άνω του 8%). Αργά ή γρήγορα λοιπόν, η κρίση χρέους θα παρασύρει τόσο τη Γερμανία, όσο και τις Η.Π.Α., αφού το θηρίο (κερδοσκοπικά κεφάλαια – αγορές), έχει αποφασίσει να εγκαταλείψει τη «δύση», απομυζώντας όσο πιο πολλά κέρδη μπορεί – χωρίς να υπολογίζει την καταστροφή και το χάος που θα αφήσει πίσω του.
Ισχυριζόμενοι λοιπόν ότι το ευρώ δεν θα επιβιώσει, δεν δραματοποιούμε σε καμία περίπτωση τη σημερινή κατάσταση. Η τελική, αντίστροφη μέτρηση έχει ήδη ξεκινήσει και η ΕΕ απειλείται να βυθιστεί στη δίνη του χρέους, εάν δεν ληφθούν αμέσως μέτρα άμυνας απέναντι στο κτήνος των «αγορών». Αρκεί να δει κανείς δύο-τρείς κινήσεις «μπροστά» στην παρτίδα, για να καταλάβει ότι το «παιχνίδι», το σκάκι με το διάβολο δηλαδή, πλησιάζει στο τέλος του.
Η σωτηρία της Ελλάδας απαίτησε 110 δις € - τα 80 δις € από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Η αντίστοιχη της Ιρλανδίας θα κοστίσει τουλάχιστον 100 δις € - κατά τη γνώμη μας πολύ περισσότερα, με κριτήριο τα τεράστια προβλήματα των τραπεζών της, την κρίση στην αγορά ακινήτων, την κυβερνητική κρίση, τη «φθορά» του οικονομικού μοντέλου, την «εισβολή» του ΔΝΤ και τον πρόσφατο πίνακα των χρεών της:
ΠΙΝΑΚΑΣ V: Τα εξωτερικά χρέη της Ιρλανδίας τον Ιούνιο του 2010, σε δις $
|
Χώρα |
Ποσόν |
|
Συνολικό εξωτερικό χρέος |
731,2 |
|
Συνολικό ευρωπαϊκό χρέος* |
508,6 |
|
Μ. Βρετανία |
148,5 |
|
Γερμανία |
138,6 |
|
Βέλγιο |
53,9 |
|
Γαλλία |
50,1 |
|
Ολλανδία |
21,2 |
|
Πορτογαλία |
19,4 |
|
Ελβετία |
17,6 |
|
Δανία |
16,5 |
|
Ιταλία |
15,3 |
|
Ισπανία |
14,0 |
Πηγή: Τράπεζα διεθνών διακανονισμών* (*ουσιαστικά, η κεντρική τράπεζα όλων των κεντρικών τραπεζών, με έδρα την Ελβετία)
* Η Ιρλανδία χρωστάει μόνο στην Ευρώπη περισσότερα από όσα διαθέτει το ταμείο του μηχανισμού στήριξης (440 δις €, συν 60 δις €), χωρίς το ΔΝΤ.
Πίνακας: Β. Βιλιάρδος
Η εξαιρετικά πιθανή είσοδος της Πορτογαλίας στο «μηχανισμό» (αντιμετωπίζει διαρθρωτικά προβλήματα, ανάλογα με τα Ελληνικά), θα κοστίσει επίσης περί τα 100 δις €, ενώ θα παρασύρει αμέσως μετά την Ισπανία, η οποία είναι ο κυριότερος δανειστής της (86 δις €). Τόσο οι τοπικές ισπανικές τράπεζες, όσο και οι μεγάλες πόλεις της χώρας, όπως επίσης αρκετοί δήμοι και κοινότητες, αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα – οι μεν με τα επισφαλή δάνεια και οι δε με την αδυναμία χρηματοδότησης των υπερβολικών ελλειμμάτων τους. Η Σλοβενία, η Σλοβακία και η Αυστρία, κράτη με μεγάλη επέκταση/διείσδυση του τραπεζικού τομέα τους στην δοκιμαζόμενη Ανατολική Ευρώπη, όπως και κάποια άλλα, είναι πολύ πιθανόν ότι θα ακολουθήσουν.
Σε τελική ανάλυση λοιπόν, το σημερινό ποσόν του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης είναι πολύ πιθανόν να μην μπορέσει να καλύψει τους επόμενους, δύστυχους «πελάτες» του ΔΝΤ, την Πορτογαλία και την Ισπανία – πόσο μάλλον την αλυσιδωτή αντίδραση που θα ακολουθήσει. Τι θα συμβεί όμως τότε; Τι ακριβώς θα έπρεπε να περιμένουμε, εάν δεν αποδειχθεί αρκετό το πακέτο στήριξης των χωρών της Ευρωζώνης;
Ουσιαστικά καταγράφονται τέσσερα πιθανά σενάρια (δεν θεωρούμε φυσικά σενάριο ή «λύση» τον τεράστιο κίνδυνο διάλυσης της Ευρωζώνης, κάτι που μάλλον επιθυμούν οι Η.Π.Α., ενώ είναι μεγαλύτερος από ποτέ):
(α) Θα αυξηθεί το πακέτο στήριξης στο 1,5 τρις € - κάτι που όμως θα απαιτήσει πάρα πολλά χρήματα από τη Γερμανία, καθώς επίσης την περαιτέρω συμμετοχή του ΔΝΤ, με όλα όσα προβλήματα κάτι τέτοιο συνεπάγεται (επικράτηση των Η.Π.Α. στην Ευρώπη κλπ).
(β) Οι χώρες τις Ευρωζώνης θα χρεοκοπήσουν η μία μετά την άλλη, χωρίς καμία εξαίρεση, λόγω του κανόνα των «συγκοινωνούντων δοχείων» (η μία χρωστάει στην άλλη κλπ).
(γ) Η ΕΚΤ θα ενεργοποιηθεί, αναλαμβάνοντας τη χρηματοδότηση των χωρών-μελών της, με τη βοήθεια της εκτύπωσης νέου χρήματος - όπως ενεργεί ήδη η Fed, «υποδαυλίζοντας» με τη σειρά της στο έπακρο τις πληθωριστικές πιέσεις.
(δ) Οι εγγυήσεις του ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης θα αυξηθούν χωρίς όρια – με αποτέλεσμα να εξελιχθεί η Ευρωζώνη σε μία «συμπαγή» ένωση ολοκληρωτικά αλληλέγγυων, «άρρηκτα» συνδεδεμένων και εξαρτημένων μεταξύ τους κρατών, όπου το κάθε ένα θα είναι ο εγγυητής του άλλου. Στην περίπτωση αυτή, οι κερδοσκοπικές επιθέσεις των αγορών εναντίον κάποιων χωρών-μελών δεν θα έχουν πια κανένα νόημα – όπως δεν έχει νόημα να «στοιχηματίσει» κάποιος επενδυτής σήμερα στην «έξοδο» της Καλιφόρνιας από τις Η.Π.Α.
Στο πρώτο σενάριο θεωρούμε πολύ πιθανό να αντιταχθεί η Γερμανία, αφού κάτι τέτοιο θα της κόστιζε τεράστια ποσά, ενώ θα σήμαινε την τελειωτική ήττα της, στον οικονομικό πόλεμο με την υπερδύναμη – με απόλυτο θριαμβευτή τον «σοσιαλιστή» ηγέτη του ΔΝΤ, τον κ.Strauss-Kahn, ο οποίος εισέβαλλε στην Ευρωζώνη από την «κερκόπορτα» της Ελλάδας που άφησε διάπλατα ανοιχτή η Γερμανία (ο ρόλος της δικής μας κυβέρνησης δεν είναι ακόμη σαφής).
Όσον αφορά το δεύτερο σενάριο, αυτό που θα επακολουθούσε θα ήταν ένα απίστευτο χάος – όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα. Στην τρίτη περίπτωση, το αποτέλεσμα θα ήταν μάλλον η «υπερπληθωριστική» καταστροφή του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος – αν και συμφέρει σε μεγάλο βαθμό τις υπερχρεωμένες Οικονομίες (επιχειρήσεις και νοικοκυριά επίσης)
Η δυνατότητα λοιπόν με το χαμηλότερο ρίσκο επικεντρώνεται στο τέταρτο σενάριο – κάτι όμως που συνδέεται με την «εκχώρηση» των οικονομικών της κάθε χώρας στην Ευρώπη (δημοσιονομική και πολιτική ένωση, «παράδοση» της εθνικής κυριαρχίας). Εάν δε παράλληλα αποφασιζόταν μία ζώνη ελευθέρου εμπορίου με τη συμμετοχή της Ρωσίας, η οποία θα λειτουργούσε απέναντι στην αμερικανική (NAFTA) και στην κινεζικο-ασιατική (CAFTA), ίσως η κρίση να ήταν πράγματι η ευκαιρία που όλοι μας ευχόμαστε να την συνοδεύει.
Ενδεχομένως βέβαια οι πλεονασματικές χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Γερμανία (η οποία βέβαια έγινε πλεονασματική μετά την είσοδο της στην Ευρωζώνη και την υπόγεια εκμετάλλευση των αδυναμιών των «εταίρων» της), να αντιδράσουν στη μεταφορά δικών τους πόρων προς τις ελλειμματικές χώρες. Είναι δε πιθανόν να ζητήσουν τον άμεσο διαχωρισμό της Ευρωζώνης σε δύο «νομισματικές» περιοχές, στη Βόρεια και στη Νότια - κάτι που όμως θεωρούμε αδύνατον να γίνει αποδεκτό, ενώ δεν είναι δυνατόν να επιβληθεί, με βάση την ευρωπαϊκή συνθήκη.
Επομένως, αφού οι άλλες τρείς εναλλακτικές δυνατότητες οδηγούν είτε στην απόλυτη εξάρτηση (απομύζηση) της Ε.Ε. από τις Η.Π.Α., είτε στο χάος, είτε στην οικονομική καταστροφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενδεχομένως ολόκληρου του πλανήτη, είναι η μοναδική λογική λύση – πόσο μάλλον αφού και η Γερμανία δεν θα μπορούσε πλέον να επιβιώσει (άρθρο μας), υιοθετώντας μόνη της ένα δικό της νόμισμα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Όπως λέγεται χαρακτηριστικά, η Γερμανία είναι μεγάλη για την Ευρώπη, αλλά πολύ μικρή σε σχέση με τον πλανήτη. Από την άλλη πλευρά βέβαια, τα προβλήματα της Ελλάδας είναι μεγάλα για την ίδια, αλλά πολύ μικρά για το μέγεθος της Ευρωζώνης – σε κάθε περίπτωση όμως, είναι δύσκολο να επιλυθούν «συμβατικά», από μία αποβιομηχανοποιημένη χώρα. Όλα τα «μέτρα» επομένως που ανακοινώνονται «μεγαλόσχημα» από τους «ιθύνοντες», δεν είναι τίποτα άλλο, από μία συνεχιζόμενη, άκρως επικίνδυνη διασπορά ψευδών ελπίδων.
Συμπερασματικά λοιπόν, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενο κείμενο μας (Ευρωπαϊκή Συνοχή), μόνο μία τέτοια λύση, όπως η δημοσιονομική ολοκλήρωση, πραγματικά ριζοσπαστική, εφικτή και βιώσιμη, μπορεί να «καταστείλει» τη μεγαλύτερη μέχρι σήμερα ευρωπαϊκή, αλλά και παγκόσμια κρίση. Πόσο μάλλον όταν οι εξωγενείς, τεράστιες «συστημικές» απειλές (Η.Π.Α. και Ασία), δεν επιτρέπουν κανενός είδους εθνικούς εγωισμούς - αλλά ούτε και «ερασιτεχνικούς» χειρισμούς, καθυστερήσεις, λάθη ή παραλείψεις, απέναντι στην επερχόμενη «πλανητική» καταιγίδα, η οποία θα μπορούσε να καταλήξει στον τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Βασίλης Βιλιάρδος(copyright)
Αθήνα, 28. Νοεμβρίου 2010
Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου
Νέα από το Οικονομικό Επιμελητήριο
To Ερώτημα της Εβδομάδας
Βιβλιοπαρουσίαση
Σχολιάστε εδώ
για να σχολιάσετε το παραπάνω θέμα πρέπει να εισέλθετε