Τζέραλντ Επστάιν
«Μην ακούτε τους δόκτορες του ολέθρου»

Ο αμερικανός οικονομολόγος απορρίπτει τις «μαύρες» προβλέψεις συναδέλφων του, καθώς τους κατηγορεί ότι δεν είναι ανεξάρτητοι και αντικειμενικοί

ΠΟΛΛΟΙ ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ δεν είναιούτε όσο ανεξάρτητοι ούτε όσο αντικειμενικοίνομίζουμε, υποστηρίζει ο Τζέραλντ Επστάιν, καθηγητής, επικεφαλής του τμήματος Οικονομικής Επιστήμης του φημισμένου ΚολεγίουΑμχερστ της Μασαχουσέτης· εκεί όπου συναντήθηκαν τυχαία το 1970 ο πρωθυπουργός κ. Γ. Παπανδρέου και ο πρόεδρος της ΝΔ κ. Αντ. Σαμαράς και σπούδασαν Κοινωνιολογία και Οικονομικά, αντιστοίχως. Στο πολυσυζητημένοάρθρο με τίτλο «Οικονομολόγοι, οικονομικάσυμφέροντα και οι σκοτεινές πτυχές της οικονομικής κατάρρευσης:είναι ώρα να θεσπιστείκώδικας δεοντολογίας για τους οικονομολόγους» ο Επστάιν και η συνάδελφός του Τζέσικα Κάρικ-Χάγκενμπαρθ έκαναν φύλλο και φτερό τις δηλώσεις και τα άρθρα δεκαεννέαδιάσημων οικονομολόγων των ΗΠΑ. Τι ανακάλυψαν;Οτι σχεδόν το 70%, οι 13 στους 19, αυτοπαρουσιάζονταν ως ανεξάρτητοι αναλυτές, ενώ την ίδια στιγμή αμείβονταν από τράπεζες και ιδιωτικά funds!

«Λέτε ότι υπάρχει πρόβλημαόταν οι οικονομολόγοι-καθηγητέςεκφράζουντις απόψεις τους στα ΜΜΕ, υποτίθεται ως αντικειμενικοί αναλυτές,αποκρύπτοντας τις οικονομικέςτους σχέσεις με τράπεζεςκαι επιχειρήσεις.Μπορούμε άραγε να τους εμπιστευτούμε;

«Υπάρχει σοβαρή ανάγκη για περισσότερη διαφάνεια ανάμεσα στους οικονομολόγους, ιδιαίτερα τους καθηγητές, αν θέλουν να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη ως “ειδικοί”. Στις ΗΠΑ υπάρχει σοβαρό θέμα με ορισμένους πολύ γνωστούς οικονομολόγους που διαθέτουν μεγάλη επιρροή. Προκειμένου να υπάρξει (και να διατηρηθεί) η εμπιστοσύνη στα λεγόμενά τους έχουμε ανάγκη από έναν κώδικα συμπεριφοράς και δεοντολογίας βάσει του οποίου θα υποχρεώνονται να κοινοποιούν τις οικονομικές τους σχέσεις με σχετικές προς το αντικείμενό τους επιχειρήσεις όταν κάνουν δημόσιες δηλώσεις. Παράλληλα, υπάρχει ένα γενικότερο ζήτημα που πηγαίνει πολύ πέρα από αυτό: κατά πόσον μπορούμε να εμπιστευτούμε τη βασική προσέγγιση που προτείνει σήμερα το κυρίαρχο ρεύμα της μακροοικονομικής και χρηματοοικονομικής επιστήμης. Αυτό προφανώς δεν σχετίζεται με το θέμα των ιδιωτικών χρηματοπιστωτικών δεσμών συγκεκριμένων ατόμων. Εχει να κάνει με την ιδεολογία και τη μεθοδολογία του κύριου ρεύματος της μακροοικονομικής θεωρίας, με δεδομένο ότι απέτυχε να προβλέψει τη διεθνή κρίση και αποτυγχάνει παταγωδώς να βοηθήσει, ως σύνολο αξιών και κανόνων, στην προσπάθεια εξόδου από αυτή. Πολλοί “mainstream” οικονομολόγοι πιέζουν τώρα για πολιτικές λιτότητας και συρρίκνωσης με βάση μια παρανόηση της δυναμικής του χρέους και της οικονομικής ανάπτυξης που είναι βέβαιο ότι θα κάνει την κρίση πολύ χειρότερη, θα οδηγήσει σε τεράστια δεινά εκατομμύρια ανθρώπους και πιθανώς σε πολιτική αστάθεια στο μέλλον. Τώρα αυτά τα δύο θέματα, ιδεολογία και ιδιωτικό συμφέρον, ενδέχεται να συνδέονται και να αλληλοενισχύονται: αυτού του τύπου η ιδεολογία της “ελεύθερης αγοράς” καθιστά πολλούς οικονομολόγους κατάλληλους υποψηφίους για προσοδοφόρες θέσεις στον ιδιωτικό χρηματοοικονομικό τομέα. Για να δραπετεύσουμε από αυτόν τον καταστρεπτικό ιστό συμφερόντων είναι ανάγκη να παραμένουμε ανοιχτοί και σε άλλες απόψεις, όπως αυτές που ανέπτυξαν οικονομολόγοι με διαφορετικές προσεγγίσεις και οι οποίοι, όπως φάνηκε, έφτασαν πολύ πιο κοντά σε μια πρόβλεψη της κρίσης».
 
- Διάσημοι οικονομολόγοι,όπως ο Νουριέλ Ρουμπινί,προβλέπουν τη χρεοκοπία της Ελλάδας. Στη χώρα μας πολλοί πιστεύουν ότι ο Ρουμπινί και άλλοι έχουν κάτι να κερδίσουν, ότι έχουν ποντάρειστη χρεοκοπία μας και θα κερδίσουν πολλά χρήματα. Αν όντως έχουν τοποθετηθεί στην αγορά εναντίον της Ελλάδας, κάτιπου κανείς δεν γνωρίζει,υπάρχεικατά τη γνώμη σας ηθικό και νομικό ζήτημα;

«Δεν είμαι δικηγόρος και επομένως δεν μπορώ να πω τίποτα για νομικά ζητήματα. Επίσης δεν είμαι ηθικιστής... αλλά πιστεύω ότι πρέπει να παραμένουμε καχύποπτοι απέναντι στις προβλέψεις που κάνουν οι οικονομολόγοι και άλλοι παράγοντες, όχι απαραιτήτως επειδή ενδέχεται να υποκρύπτουν ιδιωτικά συμφέροντα αλλά γιατί είναι πολύ δύσκολο να εμπιστευτείς τέτοιου είδους προβλέψεις. Οπως έλεγε ο Κέινς: “Απλώς δεν ξέρουμε...”. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι καλύτερο να αξιολογείς τα επιχειρήματα και τα στοιχεία στα οποία βασίζονται. Παρά ταύτα, δεν θα έβλαπτε να τον ρωτούσατε, τον ίδιο και οποιουσδήποτε άλλους μιλούν ως ειδικοί, αν θα βγάλουν πολλά λεφτά με τον ένα ή τον άλλον τρόπο».

- Θα σας ενδιέφερε να ερευνήσετετα πιθανά ιδιωτικά συμφέροντακαι τις διασυνδέσεις όσων προβλέπουν χρεοκοπίες χωρών της ευρωζώνης;

«Οπως σας είπα, το θέμα της διαφάνειας είναι βασικό, αλλά πιστεύω ότι κυρίως οι οικονομολόγοι καθηγητές ενδύονται τον μανδύα της επιστημονικότητας και αυτοπαρουσιάζονται ως αντικειμενικοί αναλυτές».

- Ναι, αλλά ο Ρουμπινί έχει μεγαλύτεροκύρος και επιρροή από πολλούς καθηγητές, προβάλλεταισαν «δόκτωρ Ολεθρος», κάτι σαν «Θεός» που προβλέπει κρίσειςκαι χρεοκοπίες...

«Δεν έχω στοιχεία για τις ιδιωτικές του υποθέσεις, αλλά γενικώς οφείλει κανείς να είναι πολύ προσεκτικός με τις αναλύσεις όσων αποκτούν το στάτους του “Θεού”».

- Φαίνεται ότι οι ευρωπαίοι ηγέτεςαναζητούν ένα ολοκληρωμένοπακέτο για την ευρωζώνη.Πιστεύετεότι θα είναι αρκετό για να σηματοδοτήσει το τέλος της κρίσης χρέους;

«Οχι. Η κρίση χρέους σχετίζεται με την κρίση του καπιταλισμού διεθνώς και την αδυναμία των φορέων χάραξης πολιτικής να θέσουν τις ανάγκες των πολιτών πριν από τις ανάγκες των τραπεζιτών και, σε ορισμένες χώρες, των πλουσίων ελίτ».

«ΠΡΩΤΑ “ΓΕΡΟ” HAIRCUT,ΜΕΤΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΤ»
- Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η καλύτερη λύση για την Ελλάδα; Συμφωνείτε με το σενάριοτης επαναγοράς ομολόγων από την Ελλάδα,αςπούμε στο 75% της αξίας τους,το οποίο ακούγεται έντονα;

«Πιστεύω ότι οι δανειστές σας πρέπει να δεχθούν περικοπές,ένα “κούρεμα” της αξίας των ομολόγων που κατέχουν.Η ελληνική οικονομία πρέπει να βρει έναν τρόπο να απαλλαγεί από αυτό το τεράστιο βάρος του χρέους.Και αυτό το βάρος πρέπει να το μοιραστούν και οι πιστωτές σας και όλοι οι άλλοι που συνέβαλαν στη δημιουργία του προβλήματος.Θεωρητικώς η λύση της επαναγοράς ομολόγων θα μπορούσε να βοηθήσει.Δεν ξέρω αν το 75% είναι το σωστό νούμερο,αλλά σίγουρα πρέπει να υπάρξει σημαντική περικοπή».

- Τι σημαίνει σημαντική περικοπή χρέους και πώς θα είναι η επόμενη μέρα για την Ελλάδα;

«Αυτό που συμβαίνει με την Ελλάδα είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση προσπαθεί να σώσει τις γερμανικές και τις γαλλικές τράπεζες βάζοντας τους έλληνες πολίτες να πληρώσουν.Επομένως πιστεύω ότι μεγάλο μέρος του κόστους πρέπει να το επωμιστούν οι γερμανικές και γαλλικές τράπεζες.Δεν ξέρω αν θα είναι 25% ή 50%...».

- Εννοείτε να επωμιστούν κόστος για το ρίσκο που ανέλαβαν όταν επένδυσαν στην Ελλάδα;

«Προφανώς! Κέρδισαν πολλά χρήματα τα προηγούμενα χρόνια και ήρθε η ώρα να πληρώσουν για το ρίσκο που ανέλαβαν και δεν τους βγήκε.

Γιατί αλλιώς θα συνεχίζουν να επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη.Οσο για εσάς; Βραχυπρόθεσμα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να συνεχίσει να δανείζει την ελληνική κυβέρνηση και παράλληλα η κυβέρνηση πρέπει να συνεχίσει την αναδιάρθρωση των δημοσίων οικονομικών και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης».