Πόσο εφικτή είναι μια αναδιάρθρωση του χρέους με τη συγκατάθεση των δανειστών μέσω του ευρω-μηχανισμού στήριξης; 

Η κολοκυθιά παίζεται με την αναδιάρθρωση ή όχι του χρέους της Ελλάδος, μαζί με το ρόλο του ευρω-μηχανισμού στήριξης και των δανείων που κουβεντιάζεται  ότι θα παράσχει ή όχι στο μέλλον προκειμένου το ελληνικό δημόσιο να προχωρήσει σε επαναγορά των κρατικών ομολόγων, «κουρεμένα».

Το αλαλούμ των δηλώσεων απλώνεται από τα κυβερνητικά χείλη που σπεύδουν να διαψεύδουν κάθε λίγο και λιγάκι τη λέξη αναδιάρθρωση υποστηρίζοντας τη λύση της επιμήκυνσης ή της επαναγοράς χρέους και απλώνεται σε σειρά ονομάτων από την Κομισιόν όπως ο Ολι Ρεν και στελέχη ευρω-κυβερνήσεων όπως ο γερμανός ΥΠΟΙΚ Β. Σόιμπλε φτάνοντας σε "βαρβάτα" ονόματα διεθνών οργανισμών, χρηματοοικονομικών οίκων, τραπεζιτών και μεγαλοεπενδυτών σαν τον Σόρος.

Πόσο εφικτή είναι μια αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με τη συγκατάθεση των δανειστών, όπως μοιάζει να δρομολογείται με τον «ανανεωμένο» ευρω-μηχανισμό στήριξης (EFSF);

Κατά τη γνώμη μου είναι ανέφικτη, απαντά σε ερώτηση του tvxs.gr, o Κώστας Λαπαβίτσας (φωτο)καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (SOAS) και συγγραφέας του βιβλίου «Η Ευρωζώνη – Ανάμεσα στη λιτότητα και την αθέτηση πληρωμών».

Ο δανειστής, πολύ φυσιολογικά, θα προστατεύσει τα συμφέροντά του και όχι αυτά της Ελλάδας. Πάρτε για παράδειγμα αυτά που ακούγονται τις τελευταίες μέρες για αναδιάρθρωση μέσω επαναγοράς του χρέους από την Ελλάδα.

Αν κρίνουμε από τις διαρροές στον τύπο, θα χρησιμοποιηθεί η δυνατότητα δανεισμού του Ταμείου Σταθερότητας, η οποία τυπικά φτάνει τα 440 δισ. δολ., αλλά στην ουσία είναι πολύ μικρότερη, ίσως και λιγότερο από 300 δισ. δολ., διότι αλλιώς δε μπορεί το Ταμείο να διατηρήσει τον βαθμό αξιοπιστίας του στο ΑΑΑ.

Ένα μέρος αυτού του δανεισμού έχει ήδη χρησιμοποιηθεί από την Ιρλανδία και θα πρέπει να γίνει και πρόβλεψη για την περίπτωση που θα κινδυνεύσει η Πορτογαλία. Με τις καλύτερες συνθήκες, λοιπόν, θα υπάρξει ένα περιορισμένο ποσό σε σχέση με το συνολικό ελληνικό χρέος.

Το Ταμείο θα δανειστεί αυτό το ποσό από την ανοιχτή αγορά εκδίδοντας ομόλογα και μετά θα το δανείσει με τη σειρά του στην Ελλάδα. Να σημειώσω ότι τα ομόλογα του Ταμείου είναι ο μόνος τύπος ευρωομόλογου που πιθανώς θα δούμε να γίνεται πράξη. Τα άλλα που προτείνουν με θέρμη διάφοροι, από την κυβέρνηση Παπανδρέου μέχρι δυστυχώς και την Αριστερά, θα μείνουν στο χώρο της φαντασίας.

Δάνειο για επαναγορά ομολόγων

Με τα νέα δάνεια από το Ταμείο, η Ελλάδα θα επιδιώξει να αγοράσει τα παλιά της ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, με σκοπό να τα αποκτήσει σε χαμηλότερη τιμή και άρα να μειώσει το χρέος της. Αμέσως θα προκύψουν προβλήματα.

Ποιες από τις τράπεζες θα διαθέσουν ομόλογα προς πώληση, δεδομένου μάλιστα ότι μεγάλος όγκος τους είναι ήδη κατατεθειμένος ως ενέχυρο στην ΕΚΤ; Θα αγοραστούν και τα ομόλογα που ήδη κατέχει η ΕΚΤ;

Σε ποια τιμή θα διατεθούν στην Ελλάδα, αν λάβουμε υπόψη μας ότι οι χαμηλές αξίες στη δευτερογενή αγορά είναι παραπλανητικές, διότι η εμπορία ελληνικών τίτλων είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη το τελευταίο διάστημα;

Εφόσον οι τράπεζες γνωρίζουν ότι η Ελλάδα θα έχει μόλις δανειστεί νέα ποσά από το Ταμείο, θα προσπαθήσουν να υποστούν όσο το δυνατόν μικρότερο ‘κούρεμα’, κρατώντας τις τιμές ψηλά.

Η τελική μείωση του συνολικού όγκου του χρέους αποκλείεται να είναι μεγάλη. Παράλληλα η Ελλάδα θα έχει υποκαταστήσει τα ομόλογα που έχουν εκδοθεί υπό την ελληνική νομοθεσία, με δανεισμό από το Ταμείο Σταθερότητας. Δηλαδή από έναν οργανισμό που ελέγχεται από το γερμανικό κράτος και ο οποίος θα επιβάλλει σκληρές ρήτρες ασφαλείας.

Οι τράπεζες - και η ΕΚΤ - στο μεταξύ θα έχουν απαλλαγεί από μέρος του ελληνικού ομολογιακού χρέους, αφαιρώντας από τη χώρα το ισχυρότερο διαπραγματευτικόχαρτί της.

Χρειάζεται να πω περισσότερα για να φανεί ποιος θα βγει περισσότερο κερδισμένος από μια τέτοια διαδικασία;

Τι προοπτικές ανοίγει η παύση πληρωμών των δανειστών-κερδοσκόπων, με πρωτοβουλία της Ελλάδας;

Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει η Ελλάδα είναι παύση πληρωμών ώστε να ανακτήσει την πρωτοβουλία κινήσεων στην αντιμετώπιση του χρέους της. Κατόπιν θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστική διερεύνηση του χρέους από μία ανεξάρτητη αρχή, κατά προτίμηση από διεθνή Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου, σημειώνει ο Κ. Λαπαβίτσας στο tvxs.gr.

Στην Επιτροπή θα συμμετέχουν ειδικοί, αλλά και εκπρόσωποι του εργατικού κινήματος και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να έχει αξιοπιστία.

Στη βάση του πορίσματος της Επιτροπής θα μπορέσει η χώρα να προχωρήσει σε ουσιαστική διαπραγμάτευση με τους πιστωτές της στην κατεύθυνση της διαγραφής του χρέους. Αν υπάρξει λαϊκή, κινηματική στήριξη, τα πράγματα θα γίνουν πολύ πιο εύκολα.

Η έξοδος κεφαλαίων, η οποία έλαβε τη μορφή πλημμυρίδας τον τελευταίο χρόνο, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με διοικητικά μέτρα. Κυρίως θα πρέπει να περιοριστούν οι εμπορικές πράξεις ανάμεσα στις τράπεζες. Η διαγραφή του χρέους θα δημιουργήσει έτσι κι αλλιώς κίνδυνο κατάρρευσης για τις τράπεζες δεδομένου ότι κατέχουν σημαντικά ποσά δημοσίου χρέους.

Θα πρέπει λοιπόν να περάσουν οι τράπεζες σε δημόσιο έλεγχο και ιδιοκτησία για να προστατευτούν οι καταθέσεις και για να συνεχιστεί η παροχή πιστώσεων στην οικονομία.

Στην πράξη όμως όλα αυτά θα μπουν σε δεύτερη μοίρα διότι αμέσως θα τεθεί θέμα συμμετοχής της χώρας στην Ευρωζώνη.

Τι γίνεται με το δίλημμα της εξόδου από το ευρώ;

Θέλω καταρχήν να ξεκαθαρίσω κάτι το οποίο συχνά - και καμιά φορά σκόπιμα - παρανοείται σε σχέση με την πρόταση παύσης πληρωμών και εξόδου από το ευρώ. Εμείς δεν επιδιώκουμε την έξοδο ώστε να πετύχουμε την υποτίμηση, σημειώνει ο Κ. Λαπαβίτσας στη tvxs.gr.

Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η υποτίμηση θα έχει κόστος για τα εργατικά στρώματα και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος που προτείνουμε αναδιανομή του πλούτου και του εισοδήματος σε εθνικό επίπεδο. Επιδιώκουμε όμως την έξοδο διότι η συμμετοχή της χώρας στη νομισματική ένωση είναι ο άμεσος λόγος της οικονομικής της καταβαράθρωσης.

Δεν υπάρχει τίποτε μυστηριώδες από πλευράς οικονομικής θεωρίας στο σημείο αυτό.

Οι νομισματικές ενώσεις ανάμεσα σε χώρες που διαφέρουν συστηματικά στην ανταγωνιστικότητα της οικονομίας τους δεν κρατούν πολύ.

Η ΟΝΕ έκανε τα πράγματα ακόμη χειρότερα διότι το θεσμικό της πλαίσιο ευνόησε το πάγωμα των γερμανικών μισθών και άρα επέτεινε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα της Γερμανίας σε σχέση με την περιφέρεια. Οι ίδιες οι δομές της ΟΝΕ γυρεύουν να αποβάλλουν τις χώρες της περιφέρειας γιατί δε μπορούν να σταθούν μέσα τους.

Τραγική αποτυχία

Για την Ελλάδα το ευρώ αποδείχτηκε τραγική αποτυχία. Οδήγησε σε τεράστια ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και γιγάντωσε το δανεισμό, κυρίως τον ιδιωτικό. Πολλοί που θέλουν να υπερασπιστούν το ευρώ λένε ότι ο ελληνικός δημόσιος δανεισμός δεν οφείλεται στο ευρώ αλλά προϋπήρχε ως ποσοστό του ΑΕΠ.

Αυτό είναι βεβαίως σωστό, σημειώνει ο Κ. Λαπαβίτσας στο tvxs. Το Σύμφωνο Σταθερότητας συγκράτησε όντως τις κρατικές δαπάνες, και άρα το ποσοστό του δημόσιου χρέους στο ΑΕΠ δεν ανέβηκε. Για την ακρίβεια, υποχώρησε και ελαφρά, παραμένοντας όμως σε υψηλά επίπεδα.

Αν κοιτάξουν όμως τον κρατικό δανεισμό λίγο πιο προσεκτικά οι υπέρμαχοι του ευρώ, θα δουν ότι η Ελλάδα χρωστάει τα δύο τρίτα στο εξωτερικό.

Μέχρι να μπούμε στο ευρώ, ο δανεισμός του ελληνικού κράτους ήταν κυρίως εγχώριος διότι η διεθνής αξιοπιστία της Ελλάδας ήταν περιορισμένη. Το ευρώ παρείχε τη δυνατότητα άφθονου δανεισμού από το εξωτερικό με χαμηλά επιτόκια.

Βρήκε την ευκαιρία λοιπόν το ελληνικό κράτος να αλλάξει τη σύνθεση του δανεισμού του και φτάσαμε στο χείλος του γκρεμού...

* Για περισσότερα στοιχεία και μια γραφική απεικόνιση της έκθεσης των τραπεζών, κάντε κλικ στο σχετικό σύνδεσμο: http://graphics.thomsonreuters.com/11/01/EZ_XPBNK0111.html

http://www.imerisia.gr