ΛΟΓΙΣΤΗΣ – ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ

Το σήμερα και το αύριο

Κάθε φορά που συζητάμε για το επάγγελμα του λογιστή - φοροτεχνικού, έρχονται στο νου μας οι στίχοι του ποιητή: «θα κάνω αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία» ή οι εικόνες από τις παλιές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου όπου ο λογιστής, με τις μανσέτες στα μανίκια και το μολύβι στο χέρι, προσπαθούσε να συμφωνήσει τα «χοντρά λογιστικά βιβλία». Τα χρόνια πέρασαν, πολύ νερό κύλησε στα ποτάμια της χώρας μας, τα χοντρά λογιστικά βιβλία αντικαταστάθηκαν, όχι όλα, από το μηχανογραφικό χαρτί και το μολύβι από το πληκτρολόγιο και το ποντίκι του Η/Υ.
Ο λογιστής όμως; Τι είναι σήμερα; Τι θα είναι αύριο; Τα ερωτήματα αυτά απασχολούν τους ίδιους τους λογιστές και τα συνδικαλιστικές τους οργανώσεις. Στο σημείωμα αυτό θα προσπαθήσουμε να μπούμε στο χώρο των λογιστών - φοροτεχνικών, να εντρυφήσουμε στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν και να κάνουμε τις δικές μας προτάσεις για το πώς θα πρέπει να πορευτεί ο χώρος αυτός στο μέλλον.

Ο λογιστής και ο οικονομικός περίγυρος

Ο λογιστής - φοροτεχνικός αποτελεί σήμερα έναν βασικό παράγοντα του οικονομικού γίγνεσθαι αυτής της χώρας. Πέρα από τη σημαντική θέση που κατέχει σε μια επιχείρηση, την ουσιαστική θέση του την έχει επιβάλει η κρατική εξουσία, χωρίς και αυτή να το θέλει ή να το παραδέχεται.
Μην ξεχνάμε ότι, ενώ σε όλο τον κόσμο η «επιβολή» των λογιστικών βιβλίων προέκυψε από τον εμπορικό νόμο, στην Ελλάδα είναι νομοθέτημα του Υπουργείου Οικονομικών και ουσιαστικά στηρίζει τη φορολογική - εισπρακτική νομοθεσία του κράτους και όχι τη λογική της σωστής διαχείρισης των οικονομικών μονάδων.
Κλασικά παραδείγματα ο ΚΒΣ, μοναδική ελληνική πατέντα, αλλά και η επιβολή της αναλυτικής λογιστικής από το Υπουργείο Οικονομικών, μιας λογιστικής πράξης - εργασίας που σε όλο τον κόσμο αφορά μόνο την ενημέρωση του επιχειρηματία και των μετόχων μιας επιχείρησης και δεν είναι αντικείμενο φορολογικού ελέγχου. (είναι ευτύχημα για τον κλάδο αλλά περισσότερο για το ίδιο το κράτος που μετά από 10 χρόνια τριβών κατόρθωσε να καταλάβει το αυτονόητο και με τον 3522/2006, να καταργήσει την φορολογική πλευρά της αναλυτικής λογιστικής, που ουσιαστικά ήταν απλά για την είσπραξη προστίμων μη τήρησης και εκτύπωσης).
Για να κατανοήσουμε όμως ακόμη περισσότερο τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο λογιστής - φοροτεχνικός, ας δούμε το οικονομικό περιβάλλον στο οποίο κινείται. Τα τελευταία χρόνια η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε φάση αναδιάταξης. Η αποβιομηχάνισή της, σε συνδυασμό με την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση και την ανάπτυξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών την περίοδο 1998-1999, έχει οδηγήσει στη δημιουργία μεγάλων οικονομικών μονάδων, με αποτέλεσμα το μαρασμό και το κλείσιμο κάθε χρόνο μικρών παραγωγικών και εμπορικών μονάδων. Μ' αυτό τον τρόπο μικραίνει η πίτα των πελατών των λογιστών - φοροτεχνικών, αφού δεκάδες επιχειρήσεις - πελάτες τους βγαίνουν από το οικονομικό παιχνίδι ή φθίνουν, δημιουργώντας προβλήματα τόσο στις ίδιες όσο και στους λογιστές - φοροτεχνικούς.
Πτώση τζίρου, ζημιές, έλλειψη ρευστότητας, μη δυνατότητα ανταγωνισμού των μεγάλων - τα προβλήματα των επιχειρήσεων. Μη είσπραξη όχι μόνο ενός αξιοπρεπούς μισθού αλλά και των ίδιων των δεδουλευμένων - το αποτέλεσμα για τους λογιστές.
Η κατάσταση επιδεινώνεται μετά το 2000-2001, όπου η πτώση του Χ.Α. οδηγεί σε συνένωση των μεγάλων επιχειρήσεων, άρα σε λιγότερες θέσεις εργασίας αλλά και αύξηση του ανταγωνισμού.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το κλείσιμο περισσότερων μικρών επιχειρήσεων και τη συνένωση ορισμένων από αυτές, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό. Την κατάσταση έρχεται να επιδεινώσει ακόμη περισσότερο για τον κλάδο, η πολιτική της εκάστοτε Κυβέρνησης που, στην προσπάθειά της για ονομαστική - και μόνο - σύγκλιση με τις χώρες της Ε.Ε., αλλά και τις κάλυψης των ελλειμμάτων του κρατικού προϋπολογισμού, παίρνει μέτρα που «στραγγαλίζουν» τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Η ένταξη στην Ε.Ε. των δώδεκα νέων χωρών επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την ελληνική οικονομία, αφού έχει φέρει αυξημένο ανταγωνισμό σε αρκετούς τομείς.
Στα πλαίσια αυτά και με δεδομένη την πτώση της κατανάλωσης και την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, αλλά και την αδυναμία των εκάστοτε Κυβερνήσεων να πάρουν μέτρα για την αντιστροφή του κακού οικονομικού κλίματος, οι μεγάλες εταιρίες θα γίνουν ακόμη μεγαλύτερες σε βάρος των μικρομεσαίων.
Αυτό θα συμβεί γιατί οι μεγάλες εταιρίες προχωρούν σε συνενώσεις ή απορροφήσεις εταιριών είτε προμηθευτών είτε «ανταγωνιστών», γιγαντώνοντας τα οικονομικά τους μεγέθη.
Γίνεται φανερό ότι οι αλλαγές στον οικονομικό χάρτη της χώρας μας έχουν - και θα έχουν - αντίκτυπο και στο επάγγελμα του λογιστή - φοροτεχνικού.
Οι συνθήκες συγκέντρωσης θα οδηγήσουν στη μείωση της πίτας για τους ελεύθερους επαγγελματίες και στη μείωση των θέσεων εργασίας για τους μισθωτούς του κλάδου. Σήμερα μπορεί ο λογιστής - καταστιχογράφος να έχει, εν μέρει, αντικατασταθεί από το λογιστή - φοροτεχνικό, το οικονομικό περιβάλλον όμως κάνει το μέλλον του δυσοίωνο.

Υποβαθμισμένος ο θεσμικός ρόλος του επαγγέλματος

Πριν από χρόνια, συζητώντας με τον τότε Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Οικονομικών για το θέμα των ορίων υπογραφής του λογιστή - φοροτεχνικού και ζητώντας να μην υπάρξουν αυτά και να είναι υποχρεωτική η υπογραφή για όλες τις επιχειρήσεις ανεξάρτητα από το τζίρο τους, ο Γενικός Γραμματέας εξανέστη λέγοντάς μας: «Μα να σας βάλω να υπογράψετε και για τη δήλωση του περιπτέρου;»
Τότε βέβαια η συζήτηση γινόταν στα πλαίσια της ευφορίας που είχαμε για την ψήφιση του Ν.2515/1997. Πού να γνώριζαν όμως οι λογιστές - φοροτεχνικοί; Μπορεί χρόνια αγώνων του κλάδου να οδήγησαν στην «κατοχύρωση» του επαγγέλματος από το κράτος με την ψήφιση του Ν.2515/1997 και την έκδοση του Π.Δ.340/1998, όμως αυτή η κατοχύρωση έμεινε ουσιαστικά στα χαρτιά ή μάλλον είχε ως πρακτικό αποτέλεσμα την οικονομική ενίσχυση του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και την αφαίμαξη ενός σεβαστού ποσού από τους λογιστές - φοροτεχνικούς.
Κατά τα άλλα, η κατοχύρωση δεν ήρθε να προσθέσει τίποτε στον κλάδο, αφού πρακτικά - και με ευθύνη κυρίως του Υπουργείου Οικονομικών - ο νόμος δεν εφαρμόζεται. Η μη σύνδεση του λογιστή - φοροτεχνικού με τις επιχειρήσεις, αλλά και το πλαφόν των 100.000.000 δρχ.(300.000 €) και πάνω κύκλου εργασιών για την υποχρεωτική ύπαρξη υπογραφής λογιστή - φοροτεχνικού, ουσιαστικά διατήρησε την ίδια κατάσταση στο χώρο και νομιμοποίησε τους «αλεξιπτωτιστές» και πράγματι παραοικονομούντες που κρατούν βιβλία με την άδεια της αστυνομίας (του Υπουργείου Οικονομικών) νομιμότατα, αφού ο ίδιος ο επιχειρηματίας - ως συντάξας - υπογράφει τη δήλωση.
Δεν είναι μόνο αυτό το πρακτικό αποτέλεσμα της μη εφαρμογής του νόμου.
Ο λογιστής - φοροτεχνικός εξακολουθεί να είναι ένας επαγγελματίας που δεν έχει καμία αναγνώριση, διευκόλυνση ή προστασία της προσωπικότητάς του, της δουλειάς του και της υπογραφής του.
Στις ΔΟΥ και το Υπουργείο δεν είναι ο συνεργάτης, αλλά ο υπάλληλος «παρίας» ή ο courier για τη συγκέντρωση των δηλώσεων, των περαιώσεων, της συνάφειας κ.λπ. Ακόμη και στο TAXIS μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει τον αριθμό της άδειάς του, αφού δεν γίνεται καμία σύνδεση ΑΦΜ, αριθμού και τάξης άδειας από αυτό. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το Υπουργείο Οικονομικών ετοιμάζει κι άλλη επίθεση στον κλάδο, αφού έχει συστήσει επιτροπή που εξετάζει την περίπτωση να «φορτώσει» σ' αυτούς ευθύνες που δεν μπορούν εκ των πραγμάτων να έχουν, αφού θέλει να καταστήσει τον κλάδο ποινικά κολάσιμο για την έκδοση πλαστών ή εικονικών τιμολογίων, την μη έκδοση αποδείξεων λιανικής από τους επιχειρηματίες και την μη απόδοση ΦΠΑ ή άλλων παρακρατούμενων φόρων.

Μηχανογράφηση του Ελληνικού Δημοσίου και λογιστής – φοροτεχνικός

Η είσοδος της πληροφορικής στο χώρο των υπηρεσιών του Δημοσίου, τραβώντας και σπρώχνοντας αρκετές φορές (βλ. ΙΚΑ), έγινε δεκτή με ενθουσιασμό σαν μια ανάσα ζωής (και μείωση του φόρτου εργασίας) από τον κλάδο των λογιστών - φοροτεχνικών. Δυστυχώς για όλους, λογαριάζαμε χωρίς τον ξενοδόχο που δεν είναι άλλος από το μεγαλείο της δημόσιας διοίκησης.
Δεν θα σταθούμε στα τεχνικά προβλήματα της μηχανογράφησης του Υπουργείου Οικονομικών και του ΙΚΑ. Αλλωστε, γι' αυτά έχουν ειπωθεί και γραφτεί πολλά τα τελευταία χρόνια. Θέλουμε να θίξουμε εδώ ένα άλλο πρόβλημα που ταλανίζει τους λογιστές - φοροτεχνικούς. Μπορεί ο τρόπος, το μέσο εξυπηρέτησης να άλλαξε και από φάκελος με χαρτιά να έγινε Η/Υ, η νοοτροπία όμως δεν άλλαξε. Ετσι, για να κάνει κάποιος μια δουλειά στη ΔΟΥ ή στο ΙΚΑ, θα πρέπει και πάλι να κουβαλάει, καλού - κακού, φακέλους και να μαζεύει υπογραφές από γραφείο σε γραφείο.
Για παράδειγμα, αν μια εταιρία θέλει να αλλάξει έδρα, πρέπει ο λογιστής - φοροτεχνικός να μαζέψει υπογραφές από όλα τα γραφεία (ΚΒΣ, ΦΠΑ, Εισόδημα κ.λπ.) και μ' αυτές να πάει στο Μητρώο για τη μεταφορά της έδρας, ενώ - θεωρητικά - ο υπάλληλος του Μητρώου μπορεί μέσω του Η/Υ και του TAXIS να δει το «προφίλ» και τις υποχρεώσεις της εταιρίας και να δώσει το «ΟΚ» για τη μεταφορά της έδρας.
Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα της νοοτροπίας, της ημιτελούς μηχανογράφησης, αλλά και της κακής διάταξης και αξιοποίησης του, αποψιλωμένου είναι αλήθεια, προσωπικού των ΔΟΥ.
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε δεκάδες ακόμη παραδείγματα, από τη θεώρηση βιβλίων και στοιχείων έως την έναρξη επιχειρήσεων, την έκδοση φορολογικής αλλά και ασφαλιστικής ενημερότητας.
Αντί λοιπόν η μηχανοργάνωση του δημόσιου τομέα να βοηθήσει στην αποσυμφόρηση των δημόσιων υπηρεσιών, αλλά και στην εξοικονόμηση χρόνου από τους λογιστές - φοροτεχνικούς, έχει γίνει ένας μικρός εφιάλτης για τον κλάδο. Το αύριο του λογιστή – φοροτεχνικού

Είπαμε ότι πολλά πράγματα αλλάζουν στο οικονομικό γίγνεσθαι της χώρας μας. Ταυτόχρονα, αλλάζει και ο ρόλος του λογιστή - φοροτεχνικού. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο λογιστής - φοροτεχνικός οφείλει να πάψει να βλέπει τον εαυτό του ως λογιστή - καταστιχογράφο ή ως τον άνθρωπο που θα συμπληρώνει κουτάκια σε δηλώσεις του Υπουργείου Οικονομικών.
Σήμερα ο λογιστής - φοροτεχνικός καλείται να παίξει το ρόλο του οικονομικού συμβούλου της επιχείρησης, του επιχειρηματία, του ελεύθερου επαγγελματία, του εισοδηματία. Ερχεται να παίξει το ρόλο του επιστήμονα που θα βοηθήσει την επιχείρηση και τον επιχειρηματία, αλλά και κάθε άλλο παράγοντα της οικονομικής ζωής του τόπου, να πάρει σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον της οικονομικής μονάδας, αλλά και θα «ελέγξει» τα αποτελέσματα των αποφάσεων αυτών στην πορεία.
Τα τεκταινόμενα των 3-4 τελευταίων χρόνων στο χώρο των επιχειρήσεων (φορολογικοί έλεγχοι, συνάφεια, περαίωση, τραπεζικός δανεισμός για την αντιμετώπιση των οικονομικών προβλημάτων, προγράμματα Ε.Ε., «επενδύσεις» κ.λπ.), έδειξαν ότι η επιχείρηση, ο επαγγελματίας και κάθε άλλο «οικονομόν ον» σήμερα, δεν χρειάζεται μόνο έναν άνθρωπο για να ενημερώνει τα βιβλία και να βγάζει το ΦΠΑ. Χρειάζεται έναν σύμβουλο και το ρόλο αυτό καλείται να παίξει ο λογιστής - φοροτεχνικός.

Λογιστής - φοροτεχνικός και Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα

Πέρα όμως από τον ίδιο το ρόλο του λογιστή - φοροτεχνικού μέσα στην εταιρία, σε λίγα χρόνια αλλάζει και η λογιστική εργασία.
Μπορεί η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών να μην έχει τη δυνατότητα να προσαρμόσει ακόμη την ελληνική νομοθεσία στα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα, τα Πρότυπα όμως είναι ένα γεγονός που σύντομα θα αλλάξει τη φιλοσοφία της λογιστικής εργασίας. Η λογιστική εργασία σήμερα ακολουθεί το γαλλογερμανικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται σε προκαθορισμένους κανόνες.
Τα ΔΛΠ έχουν εντελώς διαφορετική βάση και φιλοσοφία από το ισχύον στην Ελλάδα σύστημα λογιστικής, καθώς βασίζονται στο αγγλοσαξονικό σύστημα κατά το οποίο η λογιστική εργασία αλλά και οι οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων καταγράφουν την εικόνα τους, όπως αυτή προκύπτει από πραγματικά γεγονότα και όχι ακολουθώντας προδιαγεγραμμένους (φορολογικούς κατά βάση) κανόνες. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική σχολή σκέψης, που θα αλλάξει άρδην τα ελληνικά λογιστικά δεδομένα, ακόμη και αυτόν το σκοπό της λογιστικής και των εταιρικών χρηματοοικονομικών καταστάσεων. Η εφαρμογή λοιπόν των ΔΛΠ - που στην παρούσα φάση αφορά μόνο τις εισηγμένες στο Χ.Λ. εταιρίες και τις συνδεδεμένες μ' αυτές, αλλά σε λίγα χρόνια θα αφορά όλες τις επιχειρήσεις (βλ. εφαρμογή ΕΓΛΣ) - θα απαιτήσει από το λογιστή - φοροτεχνικό περαιτέρω γνώσεις.
Η σωστή κατανόηση και εφαρμογή των ΔΛΠ προϋποθέτει, εκτός από λογιστικές και φοροτεχνικές γνώσεις και γνώσεις χρηματοοικονομικής επιστήμης (finance), καθώς αρκετά ΔΛΠ εισάγουν χρηματοοικονομικά μοντέλα στην επιμέτρηση και λογιστικοποίηση διαφόρων γεγονότων και συναλλαγών (π.χ. προεξόφληση ταμειακών ροών, εσωτερικοί συντελεστές απόδοσης, μοντέλα επιμέτρησης στοιχείων εταιριών και δικαιωμάτων κ.λπ.).

Πως θα βελτιωθούν οι εργασιακές συνθήκες – άμεσα αιτήματα προς διεκδίκηση .

Η βελτίωση των εργασιακών συνθηκών του λογιστή φοροτεχνικού είναι συνδυασμός πολλών παραγόντων, εσωτερικών (δικές του ενέργειες) αλλά και εξωτερικών. Πρώτα και κύρια θεωρούμε ότι θα πρέπει να αλλάξει ο προσανατολισμός της δουλείας του. Σήμερα η θέση του λογιστή – φοροτεχνικού είναι δίπλα στον επιχειρηματία και όχι «το παιδί για όλες τις δουλείες».
Θα πρέπει όμως να οργανώσει και το χρόνο του ώστε να ασχοληθεί με την ενημέρωση του. Στην εποχή των συνεχών, και καθυστερημένων αλλαγών, πρέπει να δοθεί μεγάλη βαρύτητα στην ενημέρωση και επιμόρφωση.
Βασικό όμως είναι η οργάνωση και η συμμετοχή στα συνδικαλιστικά δρώμενα του κλάδου. Μπροστά μας έχουμε να διεκδικήσουμε (εξωτερική παράγοντες), μια σειρά αιτήματα που αποτελούν σκαλοπάτια στην κατοχύρωση του λογιστή-φοροτεχνικού.
Μια σειρά από τα αιτήματα αυτά είναι:

1. Πιστοποίηση των λογιστών – φοροτεχνικών στο υπουργείο οικονομικών.
2. Σύνδεση εταιρειών και επιτηδευματιών με Λογιστή μέσου του εντύπου Μ7. Με τη συμπλήρωση του εντύπου ο Λογιστής να έχει δικαίωμα εκπροσώπησης για διεκπεραίωση εργασιών σε υπηρεσίες του ΥΟΟ χωρίς εξουσιοδότηση.
3. Σύνδεση Αδείας εξασκήσεως επαγγέλματος και ΑΦΜ Λογιστή με το ΑΦΜ των επιτηδευματιών και των εταιριών.
4. Υποχρέωση υπογραφής Λογιστή σε όλες τις δηλώσεις (εισοδήματος-ΦΠΑ κλπ) εταιριών και επιτηδευματιών άνευ ορίου η σε κάθε περίπτωση πάνω από το όριο τήρησης βιβλίων Α’ Κατηγορίας.
5. ¶μεση ολοκλήρωση ενότητας Λογιστή στο TAXIS για μαζική αποστολή των δηλώσεων των πελατών του Λογιστή με τη χρήση του δικού του ΑΦΜ και κωδικού πρόσβασης. (απαραίτητη προϋπόθεση η υλοποίηση της παρ 2).
6. Δημιουργία ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης αποφάσεων που έχουν δοθεί για μεμονωμένες περιπτώσεις αλλά αφορούν γενικότερα τις επιχειρήσεις όπως κια εγγράφων που δεν έχουν πάρει ΠΟΛ, όπου επιχειρήσεις και λογιστές με τη χρήση του κωδικού πρόσβασης να μπορούν να ενημερώνονται. Φυσικά δεν χρειάζεται να αναφέρονται οι επιχειρήσεις, το αίτημα και η απάντηση αρκεί.
8. Μεταβολές – τροποποιήσεις κ.λ.π, όπως αλλαγή έδρας, ίδρυση υποκαταστήματος, προσθήκη Κ.Α.Δ., αλλαγή Λογιστή και λοιπές εργασίες Μητρώου να γίνονται μέσω ΤAXIS. 9. Να γίνει πλέον εφικτό να δέχεται το TAXIS όλες τις δηλώσεις σε αρχεία (upload),ώστε να αποφευχθούν τα λάθη και οι καθυστερήσεις.
10. Υποβολή Συμπληρωματικών – Τροποποιητικών Δηλώσεων Φ.Π.Α.- VIES μέσω ΤΑΧΙS 11. Σύσταση μόνιμης επιτροπής ΥΟΟ και Λογιστικών Συλλόγων για ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων σε θέματα συνεργασίας και σωστής λειτουργίας σε μηνιαία βάση.

Τέλος, πέρα από την αναγκαιότητα της συμμετοχής όλων μας στα συνδικαλιστικά δρώμενα του κλάδου, αναγκαία θεωρούμε και την κοινή δράση ΟΕΕ, Ομοσπονδιών και πρωτοβάθμιων Συλλόγων – Ενώσεων.

Μόνο όλοι μαζί θα μπορέσουμε να πάμε τον κλάδο ένα βήμα μπροστά, να αποκρούσουμε τις επιθέσεις που δεχόμαστε και να κατοχυρώσουμε το επάγγελμά μας.

Συναδελφικά

Απόστολος Αλωνιάτης Οικονομολόγος Λογιστής – Φοροτεχνικός