Η χώρα µας βιώνει τη νέα πράξη ενός διαρκώς κλιµακούµενου δράµατος. Με πρόσθετα µέτρα απίστευτης αγριότητας προσπαθεί να πιάσει τους στόχους του Μνηµονίου. Την ίδια στιγµή το ∆ΝΤ αναθεωρεί τις προβλέψεις του και ανεβάζει το ελληνικό δηµόσιο χρέος της επόµενης χρονιάς στο 189%(!) του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, πλήρης δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός. Παρά τις αιµατηρές θυσίες, που έφεραν σε δεινή θέση εκατοµµύρια οικογένειες, η δυναµική του χρέους καθίσταται ανεξέλεγκτη.

Ολοι πλέον αντιλαµβάνονται ότι η λιτότητα δεν είναι αναπτυξιακή, ότι επιδεινώνει την ύφεση και αυξάνει το χρέος. Ο κ. Σαµαράς, µάλιστα, στα εγκαίνια της ∆ΕΘ δήλωσε δε θιασώτης µιας διαφορετικής οικονοµικής φιλοσοφίας, η οποία δίνει έµφαση στην ανάπτυξη ως απαραίτητη προϋπόθεση για δηµοσιονοµική εξυγίανση. Μας εκµυστηρεύτηκε ότι την εντυπωσιακή αυτή άποψη την πρωτοάκουσε ως φοιτητής από τον νοµπελίστα οικονοµολόγο του ΜΙΤ Ρόµπερτ Σουόλοου. Ο αρχηγός της Ν∆ επικρίνει το µείγµα οικονοµικής πολιτικής του ΠΑΣΟΚ, που δίνει έµφαση στην αύξηση των φόρων, ενώ αυτός ευαγγελίζεται µια δηµοσιονοµική προσαρµογή µε µεγαλύτερη µείωση δαπανών. Ο Σουόλοου όµως σε πρόσφατη συνέντευξή του υποστηρίζει ότι «οι περικοπές σε δηµόσιες δαπάνες και κοινωνικά προγράµµατα σε µια περίοδο οικονοµικής υποχώρησης δεν είναι ο τρόπος για την αντιµετώπιση του δηµοσίου χρέους και των ελλειµµάτων». Προφανώς ο αρχηγός της Ν∆ δεν ανήκει στην ίδια σχολή σκέψης µε τον διαπρεπή αµερικανό οικονοµολόγο, όπως άφησε να εννοηθεί. Η δραστική µείωση των κρατικών δαπανών µε παράλληλη µείωση των φόρων είναι η κλασική συνταγή της νεοφιλελεύθερης σχολής.

το ερώτηµα που απασχολεί µετ’ επιτάσεως ολοένα και περισσότερο κόσµο είναι αν πιθανή ελεγχόµενη ή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της Ελλάδας µπορεί να οδηγήσει σε διάλυση την ευρωζώνη ή αν οι δηµοσιονοµικά ευάλωτες χώρες πρέπει να εγκαταλείψουν το ευρώ για να σωθούν και να το σώσουν. το σενάριο της ανεξέλεγκτης πτώχευσης είναι υπαρκτό. τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι φωνές θεσµικά ισχυρών παραγόντων που υποστηρίζουν την αποµάκρυνση της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Η λύση αυτή αφενός µεν θα τους απαλλάξει από το βάρος της αέναης χρηµατοδότησης του ελληνικού χρέους, αφετέρου δε θα τροµοκρατήσει τους λαούς της Ιταλίας και της Ισπανίας και θα τους πειθαναγκάσει να αποδεχθούν µέτρα βίαιης δηµοσιονοµικής προσαρµογής. Η πολιτική του µαστιγίου και της παραδειγµατικής τιµωρίας των «αµαρτωλών» που προωθούν οι θιασώτες της Νέας (Γερµανικής) Ευρώπης προκαλεί οργή και αγανάκτηση στους πρωτεργάτες της ευρωπαϊκής ενοποίησης Ντελόρ, Κολ, Σµιτ κτλ., επειδή θέτει σε άµεσο κίνδυνο τοευρωπαϊκό οικοδόµηµα. Η εξώθηση της Ελλάδας σε πτώχευση θα πυροδοτήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις και κερδοσκοπικές επιθέσεις που θα απαξιώσουν τα οµόλογα των άλλων δηµοσιονοµικά ευάλωτων χωρών, αλλά και τις τραπεζικές µετοχές του παραπαίοντος ευρωπαϊκού χρηµατοπιστωτικού συστήµατος.

το δεύτερο και πιθανότερο σενάριο είναι αυτό της ελεγχόµενης πτώχευσης, µε παραµονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Στην περίπτωση αυτή το κρατικό χρέος θα υποστεί «κούρεµα» της τάξεως του 50%-70% για να καταστεί βιώσιµο και να απελευθερώσει πόρους για την ανάπτυξη. Η λύση αυτή θα ήταν ιδανική, αν η ευρωζώνη είχε σωστό µακροοικονοµικό περιβάλλον: ευρωοµόλογο, µείωση επιτοκίων, χρηµατοδότηση κρατικού χρέους από την ΕΚΤ, υψηλότερο πληθωρισµό, αύξηση δηµοσίων δαπανών και µισθών στις χώρες µε εµπορικά πλεονάσµατα κτλ. ∆υστυχώς όµως η πραγµατικότητα είναι εντελώς καταθλιπτική. Ο Τρισέ θεωρεί ικανοποιητική µια ανάπτυξη 2% µε ανεργία 10% και σπεύδει να αυξήσει τα επιτόκια, απαιτεί να τον συγχαρούµε για την άψογη (impeccable) πολιτική του που διατηρεί τον πληθωρισµό κάτω από 2%, ενώ ο Γερµανός Γιούργκεν Σταρκ παραιτείται από την ΕΚΤ, επειδή διαφωνεί µε την αγορά προβληµατικών κρατικών οµολόγων, θεωρώντας τον Τρισέ περίπου ως ανεύθυνο σοσιαλιστή που πυροδοτεί τον (ανύπαρκτο) πληθωρισµό. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίµα υστερίας και µακροοικονοµικού σκοταδισµού η χώρα µας πρέπει να συνεχίσει να υποµένει την ανελέητη διαδικασία της εσωτερικής υποτίµησης ώσπου να γίνει ανταγωνιστική, χωρίς ελλείµµατα και χρέη. Αυτός όµως είναι ο αργός, βασανιστικός δρόµος της Μεγάλης Υφεσης, που οδηγεί στη βαλκανιοποίηση της χώρας. Νοµίζω ότι είναι αδύνατο να τον διαβούµε χωρίς κοινωνικές εκρήξεις και πολιτική αποσταθεροποίηση. Η λύση όµως της επιστροφής στη δραχµή εξακολουθεί να έχει µεγαλύτερο κόστος. Η κατάρρευση του βιοτικού επιπέδου θα επέλθει ακαριαία, οδηγώντας σε κοινωνικό χάος και εθνικές περιπέτειες. Παρά ταύτα οφείλουµε να προετοιµαστούµε και γι’ αυτό το ενδεχόµενο, αν µας επιβληθεί. Η επιλογή µας πάντως πρέπει να είναι σαφής: ελεγχόµενη γενναία αναδιάρθρωση και παραµονή στο ευρώ, µε την ελπίδα ότι η νέα φάση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης θα αποδυναµώσει τους εξτρεµιστές της αγοραίας ιδεολογίας.

Ο κ. Γιώργος Δουράκης είναι επίκουρος καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

http://www.tovima.gr