Μετά την οδύνη, η ανασυγκρότηση

Είναι πλέον καιρός να τελειώνουμε τη νεκροψία. Το κατεστημένο πολιτικό σύστημα δεν επιδέχεται νεκραναστάσεις και οι αιτίες είναι σ’ όλους γνωστές. Η χώρα δεν μπορεί πλέον ν’ αποφύγει την οδύνη. Ο πάτος έχει ακόμη βάθος αλλά η πορεία προς αυτό δεν μπορεί να ανακοπεί, ανεξαρτήτως των αποφάσεων της Ε. Ε., των εκλογών και της όποιας νέας κυβέρνησης αναδειχθεί από το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα. Με βεβαιότητα, η οδύνη θα κορυφωθεί. Η φτώχεια, η ανεργία, η μετανάστευση, η εγκληματικότητα, η εξαθλίωση και η μιζέρια θα εκτοξευθούν. Οι όποιες φωνές και πρωτοβουλίες για την ανακοπή της πορείας είναι μάταιες. Συνεπώς, τα ερωτήματα, οι κοινωνικές διεργασίες και οι πολιτικές πρωτοβουλίες πρέπει να εστιάζουν στη μετά την οδύνη περίοδο, δηλαδή στο ποιοι και στο πώς δεν θ’ αφήσουν τη χώρα να παραμείνει για πολύ βυθισμένη στον πάτο αγκαλιά με την άμμο και θα επιχειρήσουν την ανάδυσή της, δηλαδή την πολιτική, κοινωνική και οικονομική ανασυγκρότηση.

Ας αρχίσουμε λοιπόν να βλέπουμε την επόμενη μέρα διαμορφώνοντας ένα εθνικό, συνεκτικό, φιλόδοξο και ταυτόχρονα ρεαλιστικό στρατηγικό σχέδιο το οποίο, με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, θα εξασφαλίσει την ανασυγκρότηση της χώρας στη βάση της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης. Η διαμόρφωση ενός τέτοιου σχεδίου πρέπει, κατ’ αρχάς, να λαμβάνει υπόψη, από τη μια, τα δεδομένα, τις απειλές, τις ευκαιρίες, τις δυναμικές των αντιφάσεων, των συγκρούσεων και των συνεργασιών στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο περιβάλλον και, από την άλλη, τη θέση της χώρας σε αυτό, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά της. Δεύτερον, πρέπει να εξασφαλίζει τη συστράτευση και την αξιοποίηση όλων των υγειών παραγωγικών, επιχειρηματικών και πνευματικών δυνάμεων της κοινωνίας. Με βάση αυτή τη λογική, η «μετά την οδύνη» ανασυγκρότηση της χώρας απαιτεί ένα εθνικό όραμα που θα πείσει, θα εμπνεύσει, θα κινητοποιήσει και θα κάνει τους πολίτες να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό για το κοινό καλό, το δικό τους μέλλον και αυτό των παιδιών στους. Ενα όραμα που θα αγγίζει το μυαλό, την ψυχή και την καρδιά μας, θα μας αφυπνίσει, θα μας δώσει την ελπίδα και τη δύναμη να ξεκινήσουμε μια νέα πορεία και να χτίσουμε την πατρίδα που μας αξίζει: ανεπτυγμένη, ανταγωνιστική, δυνατή, πρωτοπόρα και ανθρώπινη.

Το εθνικό στρατηγικό σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας πρέπει να προβλέπει ριζικές αλλαγές σε όλους τους τομείς, όπως οικονομία, παιδεία, υγεία, κράτος, δικαιοσύνη, ασφάλεια, διεθνείς συνεργασίες, πολιτικό σύστημα, δημοκρατία, Σύνταγμα. Αυτές οι αλλαγές απαιτούν συγκεκριμένο επιμέρους σχέδιο για κάθε τομέα, που θα περιλαμβάνει τις στρατηγικές κατευθύνσεις και τους συγκεκριμένους βραχυπρόθεσμους, μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους και συγκεκριμένα προγράμματα δράσεων που θα προσδιορίσουν με ακρίβεια τις απαιτούμενες αλλαγές στις δομές, στο νομικό και θεσμικό πλαίσιο, στα συστήματα, στην τεχνολογία, στις ικανότητες και τη νοοτροπία (κουλτούρα) των ανθρώπων.

Πρέπει «να έρθουν τα πάνω κάτω», να ξεκινήσουμε από την αρχή ή από μηδενική βάση. Αυτό είναι απαραίτητο, διότι το κατεστημένο σύστημα έχει μια απίστευτη δυνατότητα ν’ απορροφά οποιαδήποτε βελτιωτική αλλαγή μικρής έκτασης. Συνεπώς, ο μόνος τρόπος να το αλλάξει κανείς είναι οι ριζικές ή επαναστατικές αλλαγές. Ολες αυτές οι επαναστατικές αλλαγές προϋποθέτουν, βεβαίως, την αναγέννηση του πολιτικού πολιτισμού και του πολιτικού συστήματος. Μια τέτοια αναγέννηση, εκτός των άλλων, προϋποθέτει μια γιγαντιαία επιχείρηση τύπου «καθαρά χέρια», όχι φυσικά για εκδίκηση, αλλά για παραδειγματική τιμωρία όσων έκαναν εγκλήματα κατά της χώρας, είτε λόγω δόλου είτε λόγω βαριάς αμέλειας, και αποτελούν «την κόπρο του Αυγείου» από την οποία πρέπει να καθαρίσουν όλοι οι τομείς και οι θεσμοί του δημόσιου βίου.

Η διαμόρφωση και αποτελεσματική υλοποίηση του εν λόγω σχεδίου ανασυγκρότησης της χώρας, ασφαλώς, προϋποθέτει την ανάδειξη νέων πολιτικών δυνάμεων και νέων πολιτικών σχηματισμών που δεν θα έχουν καμιά σχέση με τις αξίες, τις ιδεοληψίες, τη νοοτροπία, τις επιδιώξεις, τα συμφέροντα, τις πολιτικές και τις πρακτικές των κομμάτων της Μεταπολίτευσης, που οδήγησαν τη χώρα στον γκρεμό. Απαιτούνται ηγεσίες που θα αποτελούνται από πρόσωπα που η φιλοδοξία τους δεν είναι η φήμη, η εξουσία, ο πλουτισμός και το επάγγελμα του πολιτικού. Ανθρωποι που επιδιώκουν την ολοκλήρωσή τους μέσω της κοινωνικής συνεισφοράς και έχουν την ανάγκη να αφήσουν κληρονομιά στις νέες γενιές μια πατρίδα που τους αξίζει. Ανθρωποι που μέσα από τις αξίες της ακεραιότητας, της εντιμότητας, της υπευθυνότητας, της ειλικρίνειας, της ταπεινότητας, της συνέργειας και του ομαδικού πνεύματος θα δώσουν αξία στην πολιτική. Ανθρωποι με αξιόλογη επαγγελματική εμπειρία και διαδρομή, με διοικητικές και ηγετικές ικανότητες, που ξέρουν και μπορούν να διαμορφώσουν και να υλοποιήσουν, με ταχύτητα, αποφασιστικότητα, κοινωνική δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα, σχέδια των ριζικών αλλαγών.

Η ανάδειξη αυτών των νέων πολιτικών δυνάμεων είναι ευθύνη του κάθε πολίτη, είτε μέσω της συμμετοχής είτε μέσω της υποστήριξης των απαιτούμενων πρωτοβουλιών. Αν αυτό δεν συμβεί, τότε θα μείνουμε στον πάτο για πολλές δεκαετίες, ίσως για πάντα.

* κ. Ο Δημήτρης Μπουραντάς είναι καθηγητής Ηγεσίας & Μάνατζμεντ στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.