Μελέτη του ΔΝΤ για 72 κράτη καταγράφει τις διακυμάνσεις των spreads και των CDS μετά τις κρίσεις των διεθνών οίκων

Πόσο ισχυροί είναι τελικά οι οίκοι αξιολόγησης; Στο ερώτημα αυτό απαντά ειδική έρευνα που εκπονήθηκε για λογαριασμό του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), με αφορμή τον ρόλο και τις επιπτώσεις που έχουν οι αξιολογήσεις τους στη σημερινή κρίση χρέους της Ευρωζώνης.

Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι τρεις παντοδύναμοι οίκοι αξιολόγησης (Moody's, Standard & Poor's και Fitch) ευθύνονται για την αύξηση του κόστους δανεισμού των κρατών και ότι επιτείνουν με τις βαθμολογίες τους τη χρηματοπιστωτική αστάθεια. Το σημαντικότερο, ίσως, εύρημα είναι ότι οι αξιολογήσεις αυτές χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό αδιαφάνειας και... αποτυχίας. Μια γκρίζα ζώνη αποτελεί η μεθοδολογία τους και κυρίως η χρήση πολλών ποιοτικών μεταβλητών στις αξιολογήσεις τους. Δεν είναι ξεκάθαρο ακριβώς ποιες ποιοτικές μεταβλητές λαμβάνονται υπόψη ή το πώς σταθμίζονται με τις ποσοτικές (ρυθμός ανάπτυξης, δημοσιονομικά μεγέθη κ.λπ.). Ενα ακόμα θέμα αποτελούν οι κλίμακες αξιολόγησης. Κάθε οίκος χρησιμοποιεί μια δική του κλίμακα και η βαθμολογία του ενός (π.χ. ΑΑ) δεν έχει την αντίστοιχη στον άλλον οίκο (π.χ. ΑΑ-).

Οι οίκοι αξιολόγησης δέχθηκαν μεγάλη κριτική κατά την πρόσφατη κρίση χρέους στην Ευρωζώνη, καθώς κατηγορήθηκαν ότι με τις υποβαθμίσεις τους εκτίναξαν το κόστος δανεισμού και δημιούργησαν έναν φαύλο κύκλο: υποβάθμιση, αύξηση του κόστους δανεισμού, επιδείνωση δημοσιονομικής κατάστασης, δυσκολία άντλησης κεφαλαίων των κρατών από τις αγορές, νέα υποβάθμιση.

Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που κατηγορούνται. Τους αποδόθηκαν ευθύνες κατά την κρίση του Μεξικού (1994-1995), την ασιατική κρίση (δεκαετία 1990) και την κρίση των subrimes το 2008.

Οι ερευνητές του ΔΝΤ μελέτησαν τις αξιολογήσεις 72 κρατών από τον Ιανουάριο του 2005 έως τον Ιούλιο του 2010. Παράλληλα, παρακολούθησαν την αντίδραση που είχαν τα spreads και τα CDS των ομολόγων, πριν από και μετά τις προειδοποιήσεις και τις τελικές αξιολογήσεις των οίκων. Δηλαδή παρατήρησαν τις διαφορές στις αποδόσεις των ομολόγων (spreads) και των ασφαλίστρων κινδύνων έναντι χρεοκοπίας μιας χώρας (CDS).

Τα συμπεράσματα είναι εντυπωσιακά:

1. Η προειδοποίηση ενός οίκου για «αρνητικές προοπτικές» κοστίζει στο κράτος που απευθύνεται με αύξηση των spreads. Αν το κράτος ανήκει στις ανεπτυγμένες οικονομίες, τα CDS αυξάνονται κατά μέσον όρο 100 μονάδες βάσης, ενώ αν ανήκει στις αναπτυσσόμενες κατά 160 μονάδες βάσης.

2. Η τελική ανακοίνωση της υποβάθμισης κοστίζει λιγότερο, καθώς τα CDS αυξάνονται κατά 38 μονάδες βάσης.

3. Οι αγορές αντιδρούν περισσότερο όταν ένας οίκος εκδώσει μία προειδοποίηση για υποβάθμιση ή αναβάθμιση, παρά όταν ανακοινώσει την τελική του αξιολόγηση.

4. Η επίπτωση στο κόστος δανεισμού είναι μεγαλύτερη στην υποβάθμιση και μικρότερη στην αναβάθμιση

5. Στις υποβαθμίσεις προηγούνται οι S&P και Fitch και ακολουθεί η Moody's, συνήθως με μία προειδοποίηση προς υποβάθμιση. Στη συνέχεια ακολουθεί η υποβάθμιση. Για τον λόγο αυτό η τελική αξιολόγηση της Moody's μπορεί να έχει μικρότερη επίπτωση στην αγορά, αλλά εκλαμβάνεται από τους επενδυτές ως ο προάγγελος προειδοποιήσεων και νέων υποβαθμίσεων από S&P και Fitch, στον επόμενο «γύρο» αξιολογήσεων. Μεταξύ 2005-2010, η S&P έχει προηγηθεί στις υποβαθμίσεις ομολόγων 59 κρατών, η Fitch σε 28 και η Moody's σε 13. Αντίθετα, τελευταία στην ανακοίνωση υποβαθμίσεων ήρθε η S&P σε 28 περιπτώσεις, η Moody's σε 36 και η Fitch σε, επίσης, 36.

6. Οι οίκοι αναθεωρούν τις αξιολογήσεις τους βασιζόμενοι σε περιοδικές εκτιμήσεις των βασικών μεγεθών, δίνοντας μικρότερη έμφαση στο γενικότερο οικονομικό περιβάλλον, όπως είναι μια διεθνής κρίση ρευστότητας ή ένας επιτοκιακός κίνδυνος. Για τον λόγο αυτό, ίσως, ο βαθμός συσχέτισης μεταξύ αξιολογήσεων και CDS μειώθηκε από 90% το 2005 σε 65% το 2010. Με άλλα λόγια, οι αγορές είχαν προηγηθεί στην αξιολόγηση του κινδύνου ενός ομολόγου από τους οίκους αξιολόγησης.

7. Οι οίκοι αξιολόγησης τελικά βαθμολογούν κίνδυνο πτώχευσης, αλλά οι εκτιμήσεις τους είχαν επιτυχία μόνο σε χώρες οι οποίες είχαν ήδη πολύ χαμηλή βαθμολογία.

8. Οι οίκοι αξιολόγησης δεν αναθεωρούν τακτικά τις υψηλές βαθμολογίες.

9. Σε περιόδους κρίσεων, οι υποβαθμίσεις είναι περισσότερες και τακτικότερες. Αυτό παρατηρήθηκε περισσότερο τα τελευταία χρόνια.

http://news.kathimerini.gr