Ένα + 2 σενάρια ‘σωτηρίας’ και οι γραμμές άμυνας

(Άρθρα 135, 140, 347 και 348 της Συνθήκης της Λισαβόνας)

Του Δημήτρη Μάρδα

Αν. καθηγητή, Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ

Στο πλαίσιο μιας ανεκδιήγητης αναποτελεσματικότητας, χάθηκαν δυο χρόνια, όπου η γλωσσολαγνεία υποκατέστησε πράξεις που θα οδηγούσαν στην μερική απεμπλοκή της χώρας από τη λαίλαπα που βιώνει.

Αποδοχή του Μνημονίου 2 ως έχει  ή μη αποδοχή του, συνοδευόμενο από τη μη αύξηση της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, οδηγεί σε αδιέξοδο και αναπόφευκτα σε χρεοκοπία.

Σε κάθε δυσκολία που αντιμετωπίζουμε,  οι συζητήσεις περί πτώχευσης εντός ή εκτός ευρώ φουντώνουν. Από την άλλη η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα δυο ανωτέρω σενάρια λεπταίνει με την πάροδο του χρόνου, με συνέπεια το εύκολο πέρασμα από το πρώτο στο δεύτερο (αν ποτέ γίνει).

«Αφού μας ξεζουμίξουν και χάσουμε όλα τα ασημικά μετά θα πτωχεύσουμε». Αυτή η επωδός κυκλοφορεί στα στόματα πολύ κόσμου, δείχνοντας από την άλλη το αισθητήριο των πολιτών –χωρίς πολλές εξειδικευμένες γνώσεις– για την προοπτική της οικονομίας μας.  

Οποιοδήποτε σενάριο διαχείρισης του χρέους μέσω του Μνημονίου ή ακόμη και μέσω πτώχευσης εντός ή εκτός ευρώ, χωρίς νέες επενδύσεις, είναι θνησιγενές. Απειλεί στον ίδιο σχεδόν βαθμό, την εκποίηση της εμπορεύσιμης ακίνητης περιουσίας του κράτους.

Η δημιουργία ενός κλίματος θετικών προσδοκιών μπορεί να αντιστρέψει το τέλμα της ύφεσης άμεσα. Αρκεί να γίνουν τα αυτονόητα. Και αυτά βέβαια δεν σχετίζονται με τις οριζόντιες μειώσεις μισθών και συντάξεων. Αφορούν όμως καταρχάς στην ιδιωτικοποίηση των ζημιογόνων εταιριών του Δημοσίου, στην πώληση της ανεκμετάλλευτης δημόσιας περιουσίας και στο κλείσιμο οργανισμών που δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν την πελατεία των βαρόνων της πολιτικής.

Η ανακοίνωση μιας μελλοντικής χρεοκοπίας της Ελλάδας, μπορεί να οδηγήσει σε εξελίξεις που θα παραβιάσουν κάποιες από τις θεμελιώσεις αρχές (δηλ. της ελεύθερης διακίνησης αγαθών υπηρεσιών και κεφαλαίων), πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η ΕΟΚ και συνεχίζει η ΕΕ. Αναλυτικότερα, λόγω του πανικού που θα προκληθεί (είτε με πτώχευση εντός ευρώ, είτε κάνοντας την ανοησία να ακολουθήσουμε τη δραχμή), θα απαγορευθεί αρχικά η έξοδος των κεφαλαίων από την Ελλάδα.

Από την άλλη η εναλλακτική λύση επιστροφής στη δραχμή εκτιμάται ότι θα προκαλέσει πολλά προβλήματα στην ελεύθερη διακίνηση των αγαθών και υπηρεσιών, μέσω του περιορισμού –βάσει εγχωρίων νομοθετικών ρυθμίσεων– των εισαγωγών. Αυτά τα στοιχεία μπορεί εύλογα να θέσουν ζήτημα παραμονής της χώρας στην ΕΕ.

Για να μη φθάσουμε σε ένα τέτοιο σημείο πρέπει έγκαιρα να κτίσουμε τις γραμμές άμυνας της χώρας, πριν την όποια απευκταία χρεοκοπία.

Πρώτη γραμμή άμυνας: Η δημιουργία όλων εκείνων των προϋποθέσεων που θα οδηγήσουν σε πτώχευση εντός ευρώ και στην αποκοπή κάθε άλλης λύσης, που θα οδηγήσει στο σενάριο της δραχμής. Όπως όμως προαναφέραμε, τα δυο αυτά σενάρια απέχουν ελάχιστα, λιγότερο ίσως από ένα χιλιοστό!. Οπότε οι γραμμές άμυνας πρέπει να είναι ιδιαίτερα ισχυρές, για να αποφευχθεί το οποιοδήποτε ολίσθημα υπέρ της δραχμής. Εδώ σημαντικό ρόλο θα παίξει η ειλικρινής ενημέρωση της κοινής γνώμης, η οποία εύκολα ρέπει υπέρ της δραχμής. Δυστυχώς –και εδώ την ευθύνη φέρει ο πολιτικός κόσμος– διαρκώς αναφύονται όλο κι πιο πολλοί Έλληνες «μουτζαχεντίν» που λειτουργούν περισσότερο με το συναίσθημα και τη δικαιολογημένη αγανάκτηση, υπέρ της δραχμής, παρά με τη ψυχρή λογική.

Δεύτερη γραμμή άμυνας: Στο Άρθρο 115 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα προβλεπόταν η προσωρινή αναστολή της ελεύθερης διακίνησης (εισαγωγής) αγαθών και υπηρεσιών σε επείγουσες περιπτώσεις, όπου τα κράτη-μέλη μπορούσαν από μόνα τους να λάβουν  τα απαραίτητα μέτρα, έχοντας την έγκριση της Επιτροπής μόνο. Η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με τα όσα πρόβλεπε το άρθρο, ήταν ιδιαίτερα απλή.

Δυστυχώς το άρθρο αυτό αναθεωρήθηκε και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 135 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με τα άρθρα 138, 140, 347 και 348 μπορεί, υπό πολλές πια προϋποθέσεις και πολύ πιο δύσκολα σε σχέση με το άρθρο 115, να οδηγήσει σε προσωρινή αναστολή της εφαρμογής των θεμελιωδών αρχών της ΕΕ. Στη νέα αυτή διαδικασία εμπλέκεται πλην της Επιτροπής, τόσο το Συμβούλιο όσο και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Αν δεν ετοιμαστούμε έγκαιρα, το οποιοδήποτε μελλοντικό πέρασμα από την επιλεκτική χρεοκοπία, στην χρεοκοπία ίσως μας επιφυλάξει πολλές εκπλήξεις. Πριν από κάθε τέτοια εξέλιξη, οφείλουμε να εξασφαλίσουμε λοιπόν την προστασία της ελληνικής οικονομίας, κατά τα προβλεπόμενα από τη Συνθήκη της Λισαβόνας.

Διαφορετικά ενδέχεται να ζήσουμε ακόμη πιο δυσάρεστα γεγονότα, όχι τόσο ως προς την παραμονή μας τόσο στο ευρώ (στην περίπτωση πτώχευσης εντός του ευρώ) αλλά όσο ως προς στη συνέχιση της πορείας μας στην ΕΕ. Η Συνθήκη του Μάαστριχτ αν και δεν προβλέπει σενάρια εξόδου της χώρας από το ευρώ, προβλέπει την έξοδο μιας χώρας από την ΕΕ. Από την άλλη όμως, δεν απαγορεύει και την έξοδο της οποιασδήποτε χώρας από το ευρώ.

Και όλα τα παραπάνω δεν ολοκληρώνονται την τελευταία στιγμή, ούτε με τυμπανοκρουσίες φυσικά. Απλά αποτελούν μέρος της άμυνας της χώρας, απέναντι σε όποιους πιστεύουν ότι η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα σώσει την ΕΕ. Όλοι αυτοί όμως που υποστηρίζουν τα ανωτέρω, είτε Λατίνοι, είτε Φράγκοι, είτε Οστρογότθοι είτε Βησιγότθοι, είτε Βίκινγκς, πλανώνται πλάνη οικτρά!