Η ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ
ΦΟΡΟΥ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ( Value Added Tax )
ΣΤΗΝ Ε.Ε ( European Union )
Επιμέλεια: ΚΟΛΣΟΥΖΟΓΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Εφοριακός
υπάλληλος Π.Ε της Δ.Ο.Υ Δράμας
ΣΤΗΝ Ε.Ε ( European Union )
Επιμέλεια: ΚΟΛΣΟΥΖΟΓΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Εφοριακός
υπάλληλος Π.Ε της Δ.Ο.Υ Δράμας
I.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις μέρες μας επανήλθε πάλι στην
επικαιρότητα, η ανάγκη αλλαγής πλεύσης στο κοινό συστήμα επιβολής του Φ.Π.Α. που
εφαρμόζεται στη Ε.Ε. Ενός συστήματος, το όποιο στην πορεία των χρόνων έχει
κατακερματιστεί, έχει καταστεί αναχρονιστικό, αφού εφαρμόζεται από το 1993 έως και
σήμερα χωρίς να έχουν γίνει ουσιαστικές αλλαγές. Η ανάγκη αυτή αποτυπώνεται με
τον πιο γλαφυρό τρόπο στο Δελτίο Τύπου που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ( European Commission ) στις 07.04.2016
και έθεσε ουσιαστικά εκ νέου τον διάλογο που έχει ξεκινήσει ήδη από το 2011 με
τα κράτη-μέλη , προκειμένου να προχωρήσει μετά από διαβούλευση όχι μόνο με αυτά,
αλλά και με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς ( επιχειρήσεις , επαγγελματίες,
ακαδημαϊκούς , εμπειρογνώμονες κ.α ) σε ουσιώδη μεταρρύθμιση του Φ.Π.Α. προς
όφελος των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
II.
ΣΥΝΤΟΜΗ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ – ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Φ.Π.Α
Ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας αντικατέστησε τον
φόρο κύκλου εργασιών. Τα τότε συστήματα των σωρευτικών και επαναληπτικών φόρων
επί του κύκλου εργασιών, τα οποία εφαρμόζονταν σε πέντε από τα έξι αρχικά κράτη
μέλη ( πλην της Γαλλίας ) της τότε Ε.Ο.Κ ( Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας ) ,
είχαν την ιδιότητα να επιβαρύνουν την τιμή κατανάλωσης ενός προϊόντος ανάλογα
με τον αριθμό των συναλλαγών που είχαν χρειαστεί να γίνουν μέχρι να φτάσουν
στον τελικό καταναλωτή.
Το σύστημα με αυτόν τον τρόπο επιβάρυνε
περισσότερο την παραγωγή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων ( Small and Medium Enterprises ) και ευνοούσε
τεχνητά τις κάθετα ολοκληρωμένες επιχειρήσεις γιατί σε αυτές, τα διάφορα στάδια
παραγωγής και διανομής ενός προϊόντος δεν φορολογούνταν χωριστά. Οι κάθετα
ολοκληρωμένες επιχειρήσεις είχαν έτσι ένα σοβαρό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και
θα μπορούσαν να εκδιώξουν από την αγορά ή να απορροφήσουν μία - μία τις μικρές
ανταγωνίστριες επιχειρήσεις. Για τους λόγους αυτούς, η Επιτροπή πείστηκε ( από
τους εμπειρογνώμονες ) στις αρχές της δεκαετίας του '60, ότι η μόνη ριζική λύση
στα προβλήματα που έθεταν οι σωρευτικοί φόροι ήταν η αντικατάστασή τους από το σύστημα του φόρου επί της προστιθέμενης
αξίας.
H βασική αρχή του κοινού συστήματος ΦΠΑ συνίσταται στην
επιβολή επί των αγαθών και των υπηρεσιών ενός γενικού φόρου κατανάλωσης,
ακριβώς ανάλογου με την τιμή των αγαθών και των υπηρεσιών, όποιος και αν είναι
ο αριθμός των πράξεων, που παρεμβάλλονται στη διαδικασία παραγωγής και διανομής
πριν από το στάδιο επιβολής του φόρου.
Το κοινό σύστημα ΦΠΑ εφαρμόζεται μέχρι και το
στάδιο του λιανικού εμπορίου. Ο φόρος επιβάλλεται σε όλα τα στάδια μιας
οικονομικής δραστηριότητας επί της προστιθέμενης αξίας σε κάθε στάδιο. Καταβάλλεται
από όλους εκείνους οι οποίοι παρενέβησαν στην παραγωγή ή τη διανομή ενός αγαθού
ή μιας υπηρεσίας αλλά δεν είναι στοιχείο του κόστους όλων αυτών των ενδιαμέσων
και δεν εμφανίζεται στις δηλώσεις τους ως δαπάνη, γιατί τελικά το βάρος του
φόρου το φέρουν οι καταναλωτές.
Ο φόρος είναι ανάλογος προς την τιμή των αγαθών
και των υπηρεσιών και δεν σχετίζεται με τον αριθμό των συναλλαγών οι οποίες
έγιναν στα προηγούμενα στάδια εκείνου επί του οποίου επιβάλλεται. Σε κάθε
συναλλαγή, το ποσό του ΦΠΑ, υπολογιζόμενο επί της τιμής του αγαθού ή της
υπηρεσίας, μειώνεται κατά το ποσό των φόρων οι οποίοι έχουν ήδη επιβαρύνει το
κόστος των διαφόρων στοιχείων του κόστους παραγωγής.
Δεδομένης της έκπτωσης των ήδη καταβληθέντων
φόρων, ο ΦΠΑ είναι ουδέτερος ως προς τον εσωτερικό ανταγωνισμό όπως επίσης
και ως προς τον διεθνή ανταγωνισμό, γιατί δεν ευνοεί τα εγχώρια προϊόντα.
H οδηγία για το κοινό σύστημα ΦΠΑ θέσπισε ένα
πακέτο κοινών κανόνων ως προς το πεδίο επιβολής του φόρου, ιδίως ως προς τους
υποκείμενους σε αυτόν, τις φορολογούμενες ή απαλλασσόμενες δραστηριότητες, τη
γενεσιουργό αιτία του φόρου, τη φορολογική βάση, τους τρόπους επιβολής των
διάφορων φορολογικών συντελεστών, τις απαλλαγές και τα ειδικά καθεστώτα.
III.
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΥΠΑΡΧΟΥΣΑΣ ΔΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΒΟΛΗΣ Φ.Π.Α ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Το κοινό σύστημα επιβολής του Φ.Π.Α το οποίο
τέθηκε σε ισχύ από το έτος 1993 ως και σήμερα δημιούργησε προϋποθέσεις απάτης
στο ενδοκοινοτικό εμπόριο. Η κατάργηση των τελωνειακών ελέγχων , της επιβολής
δασμών και Φ.Π.Α στο εσωτερικό των κρατών μελών είχε αρχικά σχεδιαστεί ως ένα
μεταβατικό καθεστώς το οποίο δυστυχώς έμελλε να μείνει το ίδιο μέχρι και
σήμερα.
Οι παθογένειες του συστήματος , οι αδυναμίες που
παρουσιάστηκαν στην πορεία των χρόνων αλλά και ο διαφορετικός τρόπος με τον
οποίο οι φορολογικές διοικήσεις διαχειρίζονταν το σύστημα Φ.Π.Α επιβεβαίωσαν με
τον χειρότερο τρόπο τους φόβους της εκτεταμένης μορφής που πήρε η φορολογική
απάτη, η οποία μέχρι και σήμερα καλά κρατεί. Το ποσό σύμφωνα με τα στοιχεία που
παρέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέρχεται ετησίως στα πενήντα ( 50 ) δισεκατομμύρια
ευρώ. Το σύνηθες φαινόμενο είναι αυτό του εξαφανισμένου εμπόρου - Καρουζέλ ( MTIC fraud : Missing trader Intra -
Community fraud ). Πρόκειται για ένα τύπο απάτης όπου οι συναλλαγές σε ένα
κράτος-μέλος ( στο οποίο χρεώνεται ΦΠΑ ) συνδυάζονται εικονικά με
ενδοκοινοτικές συναλλαγές ( στις οποίες δεν χρεώνεται ΦΠΑ μεταξύ των
συμβαλλομένων μερών ) και από εκεί και πέρα δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος
που εν τέλει ζημιώνει τις εισπράξεις του ΦΠΑ των κρατών μελών.
Στην πορεία των χρόνων αναπτύχθηκαν και άλλοι
τύποι απάτης όπως οι σταυρωτές τιμολογήσεις, οι πλασματικές ενδοκοινοτικές
παραδόσεις ή και πλασματικές εξαγωγές , η κατάχρηση των τριγωνικών συναλλαγών,
η κατάχρηση του ειδικού καθεστώτος περιθωρίου κέρδους, η κατάχρηση της
τελωνειακής διαδικασίας 42.00 κ.α.
Οι αλλαγές των επιχειρηματικών μοντέλων
, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας δεν
ακολουθήθηκαν από «γενναίες» μεταρρυθμίσεις στο υπάρχον σύστημα Φ.Π.Α. Η μη
προσαρμογή του στα νέα πρότυπα δημιούργησε υστέρηση εσόδων ( VAT gap ) με την απόκλιση μεταξύ
των αναμενόμενων και των εισπραχθέντων εσόδων από Φ.Π.Α στα κράτη μέλη, να
ανέρχεται το 2013 περίπου σε 170 δισεκατομμύρια ευρώ.
Το έλλειμμα ΦΠΑ
είναι ένας δείκτης της αποτελεσματικότητας των μέτρων επιβολής ΦΠΑ και
συμμόρφωσης, καθώς παρέχει μια εκτίμηση της απώλειας εσόδων λόγω της απάτης και
της φοροδιαφυγής, της φοροαποφυγής, τις πτωχεύσεις, τις οικονομικές πτωχεύσεις
καθώς και τους λανθασμένους υπολογισμούς. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι
εκτιμήσεις 2012-2013, με τα κράτη μέλη να κυμαίνονται από το χαμηλό των 4 τοις εκατό στη
Φινλανδία, τις Κάτω Χώρες και τη Σουηδία, στο υψηλό των 41 τοις εκατό στη
Ρουμανία. Δεκαπέντε 15 κράτη μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Λετονίας, της Μάλτας
και της Σλοβακίας παρουσίασαν βελτίωση σε αριθμούς τους, ενώ έντεκα 11 κράτη
μέλη, όπως η Εσθονία και η Πολωνία παρουσίασαν επιδείνωση.
Πίνακας ΦΠΑ Εκτιμήσεις Gap,
2012-2013 (σε εκατομμύρια ευρώ)
|
|
2012
|
2013
|
Χώρα
|
έσοδα
|
VTTL[1]
|
ΦΠΑ Gap[2]
|
ΦΠΑ Gap%
|
έσοδα
|
VTTL
|
ΦΠΑ Gap
|
ΦΠΑ Gap%
|
Αυστρία
|
24563
|
27629
|
3066
|
11,1%
|
24953
|
28170
|
3217
|
11,4%
|
Βέλγιο
|
26896
|
30272
|
3376
|
11,2%
|
27226
|
30412
|
3186
|
10,5%
|
Βουλγαρία
|
3828
|
4697
|
869
|
18.5%
|
3775
|
4.560
|
785
|
17,2%
|
Δημοκρατία της Τσεχίας
|
11377
|
14883
|
3506
|
23.6%
|
11694
|
15070
|
3375
|
22,4%
|
Δανία
|
24296
|
26563
|
2267
|
8,5%
|
24360
|
26850
|
2489
|
9,3%
|
Εσθονία
|
1508
|
1740
|
232
|
13,3%
|
1.558
|
1873
|
315
|
16,8%
|
Φινλανδία
|
17987
|
18524
|
537
|
2,9%
|
18848
|
19660
|
812
|
4,1%
|
Γαλλία
|
142526
|
157360
|
14834
|
9,4%
|
144414
|
158510
|
14096
|
8,9%
|
Γερμανία
|
194034
|
216984
|
22950
|
10,6%
|
197005
|
221878
|
24873
|
11,2%
|
Ελλάδα
|
13712
|
20595
|
6883
|
33,4%
|
12593
|
19090
|
6497
|
34,0%
|
Ουγγαρία
|
9084
|
11963
|
2879
|
24,1%
|
9073
|
12003
|
2930
|
24,4%
|
Ιρλανδία
|
10219
|
11508
|
1289
|
11,2%
|
10371
|
11596
|
1.225
|
10,6%
|
Ιταλία
|
96170
|
141332
|
45162
|
32.0%
|
93921
|
141437
|
47516
|
33,6%
|
Λατβία
|
1.583
|
2391
|
808
|
33,8%
|
1693
|
2414
|
721
|
29.9%
|
Λιθουανία
|
2.521
|
3971
|
1.450
|
36,5%
|
2611
|
4192
|
1.580
|
37,7%
|
Λουξεμβούργο
|
3093
|
3269
|
176
|
5,4%
|
3485
|
3672
|
187
|
5,1%
|
Μάλτα
|
536
|
777
|
241
|
31,0%
|
586
|
796
|
210
|
26,4%
|
Ολλανδία
|
41699
|
43598
|
1899
|
4,4%
|
42424
|
44276
|
1852
|
4,2%
|
Πολωνία
|
27783
|
37175
|
9391
|
25,3%
|
27780
|
37911
|
10131
|
26,7%
|
Πορτογαλία
|
13.995
|
15330
|
1.335
|
8,7%
|
13710
|
15068
|
1358
|
9,0%
|
Ρουμανία
|
11212
|
19634
|
8422
|
42,9%
|
11913
|
20209
|
8296
|
41,1%
|
Σλοβακία
|
4328
|
7054
|
2726
|
38,6%
|
4696
|
7209
|
2513
|
34,9%
|
Σλοβενία
|
2889
|
3.180
|
291
|
9,1%
|
3045
|
3232
|
186
|
5,8%
|
Ισπανία
|
56652
|
68262
|
11610
|
17,0%
|
61350
|
73444
|
12094
|
16,5%
|
Σουηδία
|
37834
|
39762
|
1.928
|
4,8%
|
39091
|
40867
|
1.776
|
4,3%
|
Ηνωμένο Βασίλειο
|
142943
|
159695
|
16752
|
10,5%
|
141668
|
157099
|
15431
|
9,8%
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Σύνολο της ΕΕ-26
|
923269
|
1088147
|
164879
|
15,2%
|
933843
|
1101498
|
167654
|
15,2%
|
Διάμεσος
|
|
|
|
12,3%
|
|
|
|
13,9%
|
Πηγές: Eurostat (έσοδα) Ίδιοι υπολογισμοί. Ποσά
σε εκατομμύρια Ευρώ, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Τα εθνικά ποσοστά
νομίσματος για τις χώρες που δεν χρησιμοποιούν το ευρώ μετατρέπονται με τη
μέση ισοτιμία ευρώ (πηγή: Eurostat).
|
IV.
ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ
ΕΣΟΔΩΝ ΑΠΟ Φ.Π.Α ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή σχετικά με το Φ.Π.Α που έχει απολέσει η χώρα μας τα τελευταία 15
χρόνια ( χρονικό διάστημα 2000-2014 ) υπολογίστηκε στα 90 δισεκατομμύρια ευρώ το
οποίο αντιστοιχεί σχεδόν στο 35% του χρέους της χώρας μας.
Για το έτος 2014 η υστέρηση στον Φ.Π.Α ήτανε
4,926 δις. ευρώ. Συγκεκριμένα θα μπορούσαν να εισπραχτούν 17,6 δις ευρώ όμως
στον κρατικό κορβανά μπήκαν 12,67 δις.
Η μελέτη αυτή κατατάσσει την χώρα μας στην πέμπτη
θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 28 κρατών -
μελών με τις μεγαλύτερες απώλειες Φ.Π.Α και σχεδόν τριπλάσιες του μέσου
όρου.
Σημαντικό ρόλο στην υστέρηση των εσόδων από Φ.Π.Α
εκτός της φοροδιαφυγής και της ενδοκοινοτικής απάτης έπαιξαν οι πέντε διαδοχικές
αυξήσεις στους συντελεστές Φ.Π.Α στα χρόνια των τριών μνημονίων λόγω της
ανάγκης εξεύρεσης εσόδων. Οι πολιτικές αυτές έφεραν δυστυχώς αντίθετα
αποτελέσματα από τα αναμενόμενα. Η αύξηση των συντελεστών ΦΠΑ επίτεινε περισσότερο
την φοροδιαφυγή και διόγκωσε την ύφεση στην πραγματική οικονομία.
Από το 2009 μέχρι το 2015, τα έσοδα από τον ΦΠΑ
έχουν μειωθεί κατά τουλάχιστον 3,5 δισ. ευρώ σε απόλυτους αριθμούς. Τα στοιχεία
από το δελτίο των κεντρικών υπηρεσιών του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και από
τους απολογισμούς των τελευταίων ετών δείχνουν δυστυχώς ότι σε καμία από τις
τέσσερις τελευταίες χρονιές δεν επιτεύχθηκε ο εισπρακτικός στόχος του Φ.Π.Α.
V.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΔΟΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ Φ.Π.Α
Στις 7.4.2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε ένα
σχέδιο δράσης σχετικά με τον Φ.Π.Α. Το σχέδιο αυτό καθορίζει άμεσες και
επείγουσες δράσεις για την αντιμετώπιση του ελλείμματος και προσαρμογή του
συστήματος στην ψηφιακή οικονομία και τις ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων
μέσα σε ένα ενιαίο χώρο Φ.Π.Α.
Για την αντιμετώπιση της απάτης, που φθάνει βάση
ερευνών τα 50 δις, το μελλοντικό σύστημα Φ.Π.Α πρέπει να εξακολουθήσει να
βασίζεται στην αρχή που ισχύει και σήμερα, ότι τα αγαθά και οι υπηρεσίες πρέπει
να φορολογούνται στην χώρα όπου καταναλώνονται, αλλά η επιβολή του Φ.Π.Α να επεκταθεί και στις διασυνοριακές συναλλαγές. Σήμερα μια επιχείρηση υποκείμενη στο Φ.Π.Α σε
ένα κράτος μέλος της Ε.Ε όταν πουλάει σε άλλη επιχείρηση υποκείμενη και αυτή
στο Φ.Π.Α σε ένα άλλο κράτος μέλος της Ε.Ε δεν χρεώνει Φ.Π.Α. Προτείνεται
λοιπόν να χρεώνονται με Φ.Π.Α οι πωλήσεις αυτές αλλά με συντελεστή αυτόν που ισχύει
στην χώρα κατανάλωσης. Με αυτόν τον τρόπο οι επιχειρήσεις που συναλλάσσονται
εντός της Ε.Ε θα είναι σε θέση να διευθετήσουν το θέμα του Φ.Π.Α τους πολύ πιο
απλά και εύκολα μέσω ενός on line συστήματος διαδικτυακής πύλης στην πατρίδα τους. Με τον
τρόπο αυτό πιστεύεται ότι θα μειωθεί η απάτη στο Φ.Π.Α κατά 80%, πράγμα που
σημαίνει ότι θα εξοικονομηθούν 40 δις ετησίως.
Ψηλά στην ατζέντα των προτάσεων της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής είναι η συνεχής βελτίωση της συνεργασίας και της αμοιβαίας συνδρομής
πληροφοριών μεταξύ των φορολογικών διοικήσεων των κρατών μελών προκειμένου να
καταπολεμήσουν αποτελεσματικότερα την οργανωμένη απάτη στο Φ.Π.Α εντός της Ε.Ε.
Η αμοιβαία συνδρομή πληροφοριών συνίσταται σε δύο είδη ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ
των μελών κρατών με τυποποιημένα έντυπα. Η μια είναι κατόπιν αίτησης και η άλλη
χωρίς προηγούμενη αίτηση. Δυστυχώς η εγκαιρότητα
των απαντήσεων δεν ήταν ποτέ ικανοποιητική. Τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι
συνολικά τα κράτη μέλη απάντησαν με καθυστέρηση στο 41% των αιτήσεων που
ελήφθησαν το 2013 με μερικές χώρες να ξεπερνούν και το 50%.
Θα πρέπει οι φορολογικές αρχές των κρατών μελών (
για την δική μας χώρα ενόψει και νέας δομής ως Α.Α.Δ.Ε[3]
από 01/01/2017 ) να θέσουν επιχειρησιακούς στόχους για την μείωση του ποσοστού
των καθυστερημένων απαντήσεων. Θα πρέπει να οριστεί χρονοδιάγραμμα και να
τεθούν δείκτες απόδοσης. Μια πρόταση από την χώρα μας θα μπορούσε να είναι η
ενασχόληση αυτών των ελέγχων να γίνεται από ειδικές ομάδες που θα συσταθούν για
τον σκοπό αυτό ( εφοριακών – τελωνειακών ) προκειμένου οι απαντήσεις ( πιθανόν
και οι καταλογισμοί του Φ.Π.Α στις χώρες τους ) να διεκπεραιώνονται τάχιστα.
Αύξηση των πολυμερών
ελέγχων[4]. Δυστυχώς από τα
στατιστικά στοιχεία της Επιτροπής, οι πολυμερείς έλεγχοι έχουν μειωθεί από 52
το 2011, σε 42 το 2012 και μόλις 33 το 2013. Το πρόβλημα συνήθως είναι ότι
συχνά αργούν. Θα πρέπει να θέσουν και εδώ ένα επιχειρησιακό σχέδιο με δείκτες
απόδοσης προκειμένου να παρακολουθήσουν τα ποσά ανάκτησης του Φ.Π.Α έτσι ώστε να δοθούν κίνητρα για αύξηση
συμμετοχής στους εν λόγω ελέγχους.
Βελτιστοποίηση αν όχι εξάλειψη των αδυναμιών του Eurofisc[5] το οποίο
έχει τέσσερις τομείς εργασίας: i)
την ενδοκοινοτική απάτη του αφανούς εταίρου, ii) την απάτη που αφορά τα μέσα μεταφοράς ( αυτοκίνητα, πλοία και
αεροσκάφη), iii) την
απάτη που συνδέεται με την κατάχρηση του τελωνειακού καθεστώτος 42 και τέλος iv) το παρατηρητήριο τάσεων
και εξελίξεων για την απάτη στον τομέα Φ.Π.Α. Πρόκειται για ένα πολλά
υποσχόμενο εργαλείο το οποίο όμως χρειάζεται βελτίωση. Πρέπει τα δεδομένα που ανταλλάσσονται να είναι
στοχευμένα, να συμμετέχουν όλα τα κράτη μέλη σε όλους τους ανωτέρω τομείς
εργασίας, η ανταλλαγή πληροφοριών να είναι φιλική ως προς τον χρήστη και να
είναι τάχιστη.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να αναφερθούμε στην
έλλειψη ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ τελωνειακών , φορολογικών , αστυνομικών και
διωκτικών αρχών. Δεν υφίσταται ολοκληρωμένη πολιτική ή στρατηγική σε επίπεδο
Ε.Ε για την διερεύνηση και τη δίωξη της απάτης. Η απάτη στον τομέα Φ.Π.Α
συνδέεται συχνά με το οργανωμένο έγκλημα. Τα έσοδα από την ενδοκοινοτική απάτη
του αφανούς εμπόρου συνήθως επανεπενδύονται σε άλλες εγκληματικές δραστηριότητες.
Είναι επιτακτική ανάγκη η κοινή και πολυτομεακή προσέγγιση από όλες τις
διωκτικές αρχές η αντιμετώπιση της ενδοκοινοτικής απάτης. Η Europol και η ΟLAF[6] δεν έχουν πρόσβαση στα δεδομένα του Eurofisc. Τα κράτη μέλη επικαλούνται τα
άρθρα 35 και 55 του κανονισμού της Ε.Ε αριθ. 904/2010 καθώς και εθνικούς κανόνες
φορολογικού απορρήτου και δεν παρέχουν στοιχεία. Το γεγονός αυτό από μόνο του καταδεικνύει
την τεράστια έλλειψη πραγματικής θέλησης από τα κράτη μέλη να καταπολεμήσουν
την απάτη στον τομέα του Φ.Π.Α. Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να μιλήσουμε
για αποτελεσματική εξάρθρωση κυκλωμάτων οργανωμένου εγκλήματος που βρίσκονται
πίσω από τα καρουζέλ εάν δεν τεθεί εκ νέου επί τάπητος η ανάγκη συνεργασίας
όλων των διωκτικών αρχών με άρση του φορολογικού απορρήτου.
VI.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Τα έσοδα του προϋπολογισμού της Ε.Ε ανέρχονται
κάθε χρόνο περίπου στα 145 δις (1% του ετήσιου πλούτου που παράγουν οι χώρες
της Ε.Ε ). Ο προϋπολογισμός χρηματοδοτείται από τρεις πηγές. Πρώτον από τους
δασμούς που επιβάλλονται στις εισαγωγές προϊόντων από τρίτες χώρες και τις
εισφορές στην παραγωγή ζάχαρης. Δεύτερον ένα ποσοστό 0,3% του Φ.Π.Α και τρίτον η μεταφορά από κάθε κράτος μέλος ενός ποσοστού από το Α.Ε.Ε του ( Ακαθάριστο
Εθνικό Εισόδημά ). Η Ένωση έχει επίσης ένα μικρό εισόδημα ( περίπου 1% )
από τους φόρους που πληρώνουν οι υπάλληλοι, από τόκους τραπεζών και από τα
πρόστιμα που επιβάλλονται π.χ. για παραβίαση των ευρωενωσιακών κανόνων
ανταγωνισμού.
Όλες οι δαπάνες πρέπει να καλύπτονται από τα έσοδα. Το
39,49% των δαπανών καλύπτουν την αειφόρο ανάπτυξη και τους φυσικούς πόρους. Το
37,33% αφορούν την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή. Το 10,85 % αφορούν
την ανταγωνιστικότητα για ανάπτυξη και θέσεις εργασίας. Το 5,2% την Ευρώπη στον
κόσμο. Το 1,46 % την ασφάλεια και την ιθαγένεια και τέλος τις δαπάνες διοίκησης
το 5,35%. Εκτός όμως από τις δαπάνες διοίκησης το μεγαλύτερο μέρος των δαπανών
αφορά συγχρηματοδοτήσεις με τα κράτη μέλη. Δηλαδή ο ενωσιακός
προϋπολογισμός είναι επενδυτικός με ισχυρή μόχλευση – κάθε δαπανώμενο ευρώ δημιουργεί πρόσθετη επένδυση πάνω από ένα ευρώ.
Οι μισές από τις δαπάνες για την οικονομική, κοινωνική
και εδαφική συνοχή αφορούν την ενίσχυση των λιγότερο αναπτυγμένων περιοχών της
Ένωσης, και ακολουθούν η πολιτική συνοχής, η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας
στις ανεπτυγμένες περιοχές και η στήριξη πρωτοβουλιών όπως η διευκόλυνση για
την (ηλεκτρονική) σύνδεση της Ευρώπης και η πρωτοβουλία για την απασχόληση των
νέων.
Συνεπώς το όφελος που θα αποκομίσουν οι
πολίτες της Ε.Ε εάν πάρει σάρκα και οστά ο εκσυγχρονισμός και η αντιμετώπιση
της φορολογικής απάτης στον τομέα του Φ.Π.Α από τα επιπλέον έσοδα που εν δυνάμει
θα αποκτηθούν ως δεύτερη πηγή εσόδων ( μεγιστοποίηση του VTTL[7]
σε συνδυασμό με την καταπολέμηση της φορολογικής απάτης σημαίνει αυτόματα αύξηση
του προϋπολογισμού της Ε.Ε κατά 170 δις Χ 0,3 % = 510 εκ. ). Αυτονόητο είναι
ότι ταυτόχρονα θα αυξηθεί και το διαφυγόν
εισόδημα άρα θα είναι και μεγαλύτερη η συνεισφορά των κρατών μελών στον
προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως τρίτη πηγή εσόδων ( μεταβίβαση ποσοστού
επί του Α.Ε.Ε ).
Με λίγα λόγια η αύξηση του παραγομένου
πλούτου των χωρών της Ε.Ε και η θέσπιση κανόνων εκσυγχρονισμού και
αποτελεσματικότητας στην είσπραξη του Φ.Π.Α είτε άμεσα είτε έμμεσα μας ωφελεί
όλους πολλαπλά. Στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο που παρουσιάστηκε για τα έτη
2014-2020 η Ε.Ε σκοπεύει να διαθέσει περισσότερο από 1 τρις. ευρώ για να
βοηθήσει την Ευρώπη να βγει από την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση, να
καταπολεμήσει την ανεργία και να στηρίξει την οικονομική ανάπτυξη. Εάν συμβούν
τα παραπάνω, προφανώς θα διαθέσει περισσότερο από 1 τρις εξυπηρετώντας
αποτελεσματικότερα τις πολιτικές που επιδιώκει.
Εναπόκειται λοιπόν, στην αποφασιστικότητα
των θεσμών να επιδιώξουν από κοινού ( κράτη μέλη , Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ,
Ευρωπαϊκή Επιτροπή , εμπλεκόμενοι θεσμικοί φορείς , ακαδημαϊκοί ,
εμπειρογνώμονες κ.λ.π ) την άμεση λύση όλων των εκκρεμών ζητημάτων όπως
παρουσιάστηκαν ανωτέρω και να οδηγήσουν την Ευρώπη σε αναπτυξιακή τροχιά με μοναδικό
γνώμονα το συμφέρον των πολιτών της Ε.Ε.
[1]VTTL ( VAT Total Tax Liability ) : Το δυνητικό
νομοθετημένο ΦΠΑ τον οποίο έχουν ευθύνη και είναι υπόχρεοι να αποδίδουν οι
συναλλασσόμενοι (τόσο στις ενδιάμεσες όσο και στις τελικές συναλλαγές, B2B, B2C,
κ.λπ.)
[2] VAT Gap: Το
ποσό του ΦΠΑ το οποίο διαφεύγει (χάνεται) και δεν εισπράττεται από το κράτος σε
σχέση με το ποσό του ΦΠΑ το οποίο θα έπρεπε κανονικά (δυνητικά) να εισέρρεε στα
ταμεία του κράτους σύμφωνα με τις οικονομικές δραστηριότητες που εκτελούνται
στη χώρα.
[3]
Α.Α.Α.Ε: ( Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων
Εσόδων )
[4] Πολυμερείς έλεγχοι είναι αυτοί που δύο
ή περισσότερα κράτη μέλη μπορούν να συμφωνήσουν να διενεργήσουν από κοινού
συντονισμένους ελέγχους της φορολογικής υποχρέωσης ενός ή περισσότερων εμπόρων
θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό θα είναι αποτελεσματικότεροι.
[5] Eurofisc: Είναι ένα αποκεντρωμένο δίκτυο υπαλλήλων από τις
φορολογικές και τελωνειακές διοικήσεις των κρατών μελών για την ανταλλαγή άμεσα
στοχευμένων πληροφοριών σχετικά με πιθανές δόλιες εταιρίες και συναλλαγές.
[6] OLAF (Office de Lutte Anti-Fraude ) : Ευρωπαϊκή Υπηρεσία
Καταπολέμησης της Απάτης. Ιδρύθηκε το 1999 ως ανεξάρτητη οντότητα εντός της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής.
[7] VTTL ( VAT Total Tax Liability ) : Το δυνητικό νομοθετημένο ΦΠΑ τον οποίο έχουν
ευθύνη και είναι υπόχρεοι να αποδίδουν οι συναλλασσόμενοι (τόσο στις ενδιάμεσες
όσο και στις τελικές συναλλαγές, B2B, B2C, κ.λπ.)