Η Wall Street δεν αφήνει συνήθως ηθικού χαρακτήρα διλήμματα να μπαίνουν εμπόδιο όταν πρόκειται για χρήμα. Σχεδόν πάντα υπάρχει ένας πλειοδότης για οποιοδήποτε χρεόγραφο προσφέρεται, ανεξάρτητα από το πόσο αφερέγγυος είναι ο εκδότης, πόσο ανάξια λόγου είναι η δομή του ή πόσο δυσάρεστες είναι οι περιστάσεις. Η εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία δεν αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα.

Ακόμη και πριν αρχίσουν να πέφτουν βροχή οι πύραυλοι στο Κίεβο, οι τυχοδιώκτες του χρηματοοικονομικού "σύμπαντος", που καιροφυλακτούν για "αναστατώσεις", κυνηγούσαν ευκαιρίες για ρωσικά ομόλογα. Είχαν πληθώρα. Σχεδόν όλο το χρέος της Ρωσίας, τόσο κρατικό όσο και εταιρικό, παραμένει ελεύθερο προς διαπραγμάτευση παρά τις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ. Και, επειδή η ζήτηση έχει καταρρεύσει, οι αποδόσεις σε όλο αυτό το "χαρτί" είναι πλέον από τις υψηλότερες στον κόσμο.

Ένα ρωσικό κρατικό ομόλογο λήξης Σεπτεμβρίου 2023 κυμαινόταν πρόσφατα στα 48 σεντς ανά δολάριο ονομαστικής αξίας. Εάν η Ρωσία τιμήσει το εξωτερικό της χρέος, οποιοσδήποτε αγοράζει σήμερα θα έχει απόδοση τουλάχιστον 108% μέσα σε μόλις 18 μήνες.

Περιττό να πούμε ότι ο κίνδυνος δεν είναι μικρός. Η μάχη για την Ουκρανία μπορεί να διαρκέσει μήνες, αν όχι χρόνια. Το θέατρο του πολέμου μπορεί να επεκταθεί και να συμπεριλάβει μέλη του ΝΑΤΟ. Ο Πούτιν μπορεί να καταφύγει σε χημικά ή πυρηνικά όπλα. Τι γίνεται όμως εάν η αγορά ρωσικού χρέους αποδειχθεί ένα ρίσκο που τελικά αξίζει τον κόπο; Ενώ ο κόσμος παρακολουθεί με φρίκη τη θέα βομβαρδισμένων νοσοκομείων και πολιτών να κείτονται νεκροί στους δρόμους της Ουκρανίας, πολλοί διαχειριστές hedge fund τρίβουν τα χέρια τους στη σκέψη μιας συναλλαγής της οποίας το κέρδος θα μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο σε μια γενιά.

Αυτός είναι ο ψυχρός επενδυτικός υπολογισμός στο λεγόμενο "ταλαιπωρημένο χρέος" – το να αγοράζει κανείς "χιλιοτραυματισμένα", ενίοτε τοξικά χρεόγραφα που κανείς άλλος δεν αγγίζει και στη συνέχεια να τα κρατά με ακλόνητη πεποίθηση ότι θα παραγάγουν παχυλό κέρδος. Συχνά αυτό περιλαμβάνει κατηγορίες για συμπεριφορά "γύπα" και δικαστικές περιπέτειες, όπως τότε που η Elliott Management, hedge fund της Νέας Υόρκης, κατέσχεσε πλοίο του πολεμικού ναυτικού της Αργεντινής.

Κόκκινη γραμμή

Ακόμη πάντως και επενδυτές-βετεράνοι σε ηθικά δύσκολες περιπτώσεις όπως η Βενεζουέλα ή το Σουδάν χαράζουν κόκκινη γραμμή γύρω από τον πόλεμο του Πούτιν.

"Είναι πολύ γκροτέσκο για μένα", αναφέρει ο Hans Humes, πρόεδρος της Greylock Capital Management. "Η φράση-κλισέ είναι να αγοράζει κανείς όταν υπάρχει "αίμα στους δρόμους”. Όχι όμως πραγματικό αίμα ανθρώπων".

Για τον Bill Browder, ακτιβιστή κατά του Κρεμλίνου και πρώην διαχειριστή τού –κάποτε– μεγαλύτερου hedge fund στη Ρωσία, δεν υπάρχει κανένα δίλημμα. "Είναι σαν να ρωτούμε αν έπρεπε να αγοράζει κάποιος γερμανικές μετοχές κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος", έγραφε στο Twitter στις αρχές Μαρτίου.

Για άλλους επενδυτές δεν τίθεται θέμα επιλογής. Έχουν λάβει οδηγίες από συνταξιοδοτικά funds της Νέας Υόρκης και της Πενσυλβάνια να αποεπενδύσουν από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία το συντομότερο δυνατό.

Αυτός ο ηθικός περιορισμός έχει κόστος. Η Ρωσία έχει ακόμη πολλά διαθέσιμα μετρητά και πηγές εσόδων, ακόμη και υπό τις τόσο αυστηρές κυρώσεις που την έχουν σχεδόν αποκόψει από το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ο δε Πούτιν μπορεί να συνεχίσει να εξυπηρετεί το χρέος της χώρας, ελπίζοντας ίσως να διατηρήσει την πρόσβαση σε ξένο κεφάλαιο μεταπολεμικά. Όποιος επιλέγει να μην επενδύει ενώ τα ομόλογα της Ρωσίας τιμολογούνται ως "χρεοκοπημένα", παραιτείται συνειδητά από ένα πιθανά σημαντικό κέρδος.

Επιπλέον, η Ρωσία έχει ήδη διαψεύσει ορισμένους αμφισβητίες της. Ο Τζέι Νιούμαν, αρχιτέκτονας της νίκης της Elliott Management στην υπόθεση της Αργεντινής, είχε προβλέψει ότι η ρωσική κυβέρνηση δεν θα κατέβαλλε οφειλόμενους τόκους στα μέσα Μαρτίου και χαρακτήρισε τα κρατικά της ομόλογα "άχρηστα". Ωστόσο, η Ρωσία πραγματοποίησε κανονικά την πληρωμή.

Στοίχημα

Φυσικά, υπάρχουν επενδυτές που δεν διστάζουν να αγοράσουν ρωσικό χρέος. Δύο διαχειριστές hedge fund, μιλώντας στο Bloomberg Businessweek υπό τον όρο της ανωνυμίας, ανέφεραν ότι είχαν στοιχηματίσει στη Lukoil, τον Νο2 παραγωγό πετρελαίου της Ρωσίας. Έτερος δήλωσε ότι αγνόησε τη Lukoil αλλά προχώρησε σε παρόμοια "στοιχήματα" σε πολλές άλλες ρωσικές εταιρείες. Εν τω μεταξύ, οι συναλλαγές στο ρωσικό εταιρικό χρέος έχουν εκτοξευθεί στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια, ξεπερνώντας τα 250 εκατ. δολ./ημέρα.

Το σκεπτικό είναι απλό. Ορισμένα ομόλογα, όπως εκείνα που είχε εκδώσει η Lukoil στην Ολλανδία, ταιριάζουν απόλυτα στο playbook του "ταλαιπωρημένου" χρέους. Αποτιμώνται σε δολάρια, διέπονται από το βρετανικό δίκαιο και υποστηρίζονται εν μέρει από περιουσιακά στοιχεία σε Βουλγαρία, Ιταλία, ΗΠΑ και άλλες "φιλικές" χώρες. Εάν η Lukoil κηρύξει παύση πληρωμών, οι ομολογιούχοι μπορούν να προβάλουν αξιώσεις ενώπιον διεθνών δικαστηρίων και, θεωρητικά, να κερδίσουν τον έλεγχο assets της εταιρείας εκτός Ρωσίας. Ή ίσως τα ομόλογα να εκτιναχθούν περαιτέρω σε αποδόσεις όταν όλοι συνειδητοποιήσουν ότι είναι πολύ φθηνά.

Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια επιχειρηματολογία, το να αφήνουμε δανειολήπτες όπως η Lukoil να αποτυγχάνουν να τηρήσουν υποχρεώσεις απλώς υπονομεύει τις προσπάθειες της Δύσης να τιμωρήσει τον Πούτιν. Οι φίλοι του ανταμείβονται και η Ρωσία κρατά το πολύτιμο σκληρό συνάλλαγμα που διαφορετικά θα εγκατέλειπε τη χώρα για να κατευθυνθεί σε πληρωμές χρέους.

Σωστά ή λάθος, τα στοιχήματα σε ρωσικά assets δεν είναι κάτι που οι συγκεκριμένοι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να συζητούν δημόσια. Υπάρχει τεράστιος κίνδυνος αρνητικής δημοσιότητας. Όπως αναφέρει διαχειριστής family office πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, "άνθρωποι μπορεί να στιγματιστούν για πολλά χρόνια".

www.capital.gr